نياز مبرم كشور به سرمایه نمادین

جامعه امروز در قرن 21 بر چهار پایه سرمایه اقتصادی، سرمایه انسانی، سرمایه اجتماعی و سرمایه نمادین استوار است و هر توانایی و هر دارایی که بتوان در جامعه مدرن در نظر گرفت، ذیل این چهار سرمایه قرار میگیرند.البته پيشتر اين گونه نبود. قبل از قرن 16 میلادی تنها کشوری را ثروتمند میدانستند که سرمایه اقتصادی مانند طلا، نقره و ... جذب کند، اما در قرن هفدهم انواع دیگری از سرمایه ها مانند زمین و نیروی انسانی مطرح شد و در همه این موارد سرمایه های اقتصادی به شکل پول و طلا بودند. در قرن بیستم سرمایه انسانی معرفی شد.اما  سرمایههای اجتماعی مجموعه ای از داشته ها مانند رفاقت ها، نقدپذیری، پذیرش تقسیم کار و ... هستند که وقتی از هم جدا شوند، نابود خواهند شد. بعدها اقتصاددانان نتیجه گیری کردند که کشورهایی که نفت، زمین و سرمایه دارند، اما سرمایه اجتماعی ندارند، نمیتوانند رشد پیدا کنند. نبود سرمایههای اجتماعی از معضلات و مشکلات کشور است و بر روی سایر سرمایهها تاثیر منفی گذاشته است. در چند سال گذشته هزار میلیارد دلار در معده اقتصاد کشور ریخته شد، اما آمار اشتغال افزایش چندانی نداشت. در سال 1384، تعداد مشاغل 20 میلیون و 50 هزار شغل بود که این تعداد هم اکنون به 20 میلیون و 500 هزار شغل رسیده است. اما سرمايه نمادين چيست؟ هرگاه یکی از سرمایههای اقتصادی، اجتماعی و انسانی به مرز شهرت برسد و همراه با عزت و افتخار باشد، به آن سرمایه نمادین میگویند، به عنوان نمونه ساختمانی مانند برج میلاد یک سرمایهگذاری اقتصادی است، اما هنوز به سرمایه نمادین تبدیل نشده است. از طرفی سی و سه پل که نخست یک سرمایه اقتصادی بود اکنون به سرمایه نمادین تبدیل شده است. زمانی که سرمایهها به سرمایه نمادین تبدیل شوند، ارزش آنها چندین برابر خواهد شد. بطور مثال مراسم عاشورا و مراسم نوروز میتوانند به سرمایههای نمادین تبدیل شوند و جذب سرمایه کنند. ارزش سرمایههای نمادین در این است که میتوانند سرمایههای دیگر را نیز جذب کنند و باعث توسعه فرهنگی و اقتصادی شوند. متاسفانه جامعه ایران، برای تولید و تخریب سرمایههای نمادین آموزش دیده به طوری که به سرعت یک سرمایه نمادین میسازد و به سرعت و به سادگی آن را نابود میکند. برای جذب سرمایه و توسعه باید سرمایههای نمادین تولید کرد، جامعهای که بتواند تولید و انباشت سرمایه نمادین داشته باشد، میتواند توسعه پیدا کند. شرایط ثبات جامعه، سرمایههای نمادین موجب جذب سرمایهها میشود و در شرایط بحرانی آرامش و ثبات را برای جامعه به ارمغان میآورد. به عنوان مثال دلیل به هم ریختگی اوضاع سوریه، نبود سرمایه نمادین است که با مردم صحبت کند و مردم هم با او همراه باشند.بايد در نظر داشت كه نفت رو به اتمام است و فرصت برای سرمایهگذاری در حوزه نفت وجود ندارد. باید به بازسازی فضای سیاسی و اجتماعی جامعه پرداخته شود و باید در تمام سطوح محلی، شهری، استانی، ملی سرمایههای اجتماعی، اقتصادی و انسانی را به سرمایههای نمادین تبدیل کرد.
* محسن رناني- اقتصاددان