پیاده‌روی اربعین به روایت عکاسان خبری + تصاویر

ضمن اینکه این رویداد می‌تواند لحظات نابی را برای عکاسان خبری به همراه داشته باشد که همواره در پی یافتن لحظه‌هایی برای شکار هستند و وقتی این لحظات به عطر معنویت، اتحاد و صلح هم مزین شده باشد، لذت را برای ثبت‌کننده‌اش دو چندان می‌کند.

به همین منظور خبرنگار بخش تجسمی ایسنا با برخی از عکاسان رسانه که در پیاده‌روی اربعین حضور پررنگی داشند، گفت‌وگو کرده است تا تجربه آنها در این ایام را به ثبت برساند و از حال و هوای این ایام و در عین حال مشکلاتشان بپرسد.

اینترنت نداریم!

در ابتدا با پوریا پاکیزه، عکاس خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) که در عراق حضور داشت تماس می‌گیریم و از او درباره حال و هوای عکاسی در فضای پیاده‌روی اربعین سوال می‌کنیم. او پاسخ می‌دهد: امسال هشتمین سالی بود که در مراسم پیاده‌روی اربعین حضور داشتم و عکاسی کردم. هر سال که به پیاده‌روی اربعین می‌روم، نسبت به سال‌های گذشته جلوه‌ها و شور و حال عجیب‌تری می‌بینم. یکی از مسیرهایی پیاده‌روی از نجف به کربلا مسیر «طریق العلما» یا مسیر «سهله» است که از داخل نخلستان و کنار رود فرات می‌‎گذرد. با اینکه این مسیر خاکی است، ولی خیلی از مردم آن را به دلیل حس و حالی که دارد، به سمت کربلا انتخاب می‌کنند. من نیز این راه را برای پیاده‌روی انتخاب می‌کنم و سپس وارد مسیر پیاده‌روی می‌شوم.

پاکیزه همچنین درباره نکات قابل توجه پیاده‌روی در اربعین اظهار می‌کند: یکی از ویژگی‌های این پیاده‌روی این است که هر قشری از هر کشور و قومی دوش به دوش هم راه می‌روند، حتی برای پذیرایی و استراحت به یکدیگر تعارف می‌کنند.

او در پایان درباره مشکلات عکاسان حین پیاده‌روی اربعین می‌گوید: یکی از مشکلات مهم هر ساله خبرنگاران و عکاسان در مسیر پیاده‌روی اربعین، اینترنت است؛ چراکه برای تکمیل گزارش خود به نت نیاز داریم ولی در اینجا به دلیل نبود نت و یا ضعیف بودن آن نمی‌توانیم گزارش خود را ارسال کنیم. امسال هم که بخاطر مسائل امنیتی اینترنت عراق کلا قطع و فیلتر بود.

زنانی که سوژه عکس‌هایش شدند

در ادامه با یکی دیگر از عکاسان ایسنا به نام حدیثه پاسندی ارتباط برقرار کردیم. او که برای اولین بار در پیاده‌روی اربعین حضور پیدا کرده بود، درباره این تجربه خود بیان می‌کند: ویژگی این تجربه سرو کار داشتن من با آدم‌هایی با زبان مختلف بود که همه آنها حس مشترک عشق به امام حسین (ع) را داشتند. همچنین دشواری حمل کوله‌بارهای سنگین، فکر کردن به سوژه عکاسی و ثبت بهترین صحنه‌ها، ارتباط با مخاطبی که زبان هم را متوجه نمی‌شویم، طی کردن مسافت‌های طولانی همراه با گرما که مدام باید با وسیله‌های سنگین از جایی به جای دیگر می‌رفتیم و همچنین استقبال و پذیرایی رایگان و گرم بومی‌های آنجا از زائران که ما را به خانه‌های خود دعوت می‌کردند و در آخر نیز دوست جدید برای ما می‌شدند.

او در ادامه درباره صحنه‌های تأثیربرانگیزی که در سفر خود دیده و تصویر آنها را به ثبت رسانده، صحبت کرد. در ابتدا درباره زنی به نام «ام فلاح» گفت و توضیح داد: حوالی شارع بغداد او را دیدم. لباس‌هایش مندرس بود و علمی به دست داشت. پارچه سبز متصل به علمش او را از سایر زائران جدا کرده بود؛ به همین دلیل لنز دوربینم روی او قفل شد. چشم‌هایش پر از اشک بود و ذکرهایی زیر زبان می‌خواند. دو زن همراهش «ام فلاح» صدایش می‌کردند. حدودا ۶۰ ساله به نظر می‌رسید. رد پای سختی‌های روزگار با چروک‌های عمیق روی دست‌ها و صورتش نمایان بود. چشمم به پاهایش افتاد که بدون کفش و با جوراب‌های سیاه به روی زمین کشیده می‌شد، به مثال عاشقی که از دیدن معشوق جا مانده است.

نزدیکش شدم و حال و احوالش را جویا شدم. با دست به پهلویش اشاره کرد. اطرافیانش گفتند که او سال‌های دور به بیماری لاعلاجی مبتلا شده که با توسل با امام حسین (ع) شفا گرفته است. از همین رو هر سال ایام اربعین که می‌شود علم خود را به دوش می‌گیرد و پیاده راهی حرم امام حسین (ع) می‌شود. مردمی که او را می‌شناسند به علمش پول‌هایی آویزان می‌کنند. وقتی «ام فلاح» به مقصد رسید گوشه‌ای نشسته و پول‌های جمع شده را تقدیم حرم‌های ابا عبادالله الحسین(ع) و ابوالفضل عباس (ع)‌ می‌کند.

نفر بعدی که این عکاس از او سخن می‌گوید، زنی است که مهمان خانه او بوده‌اند و از آنها پذیرایی کرده است. پاسندی می‌گوید: نامش «ام تحسین» است، ۷۰ ساله و اهل شهر العماره. ده سالی است که در ایام پیاده روی اربعین حسینی در خانه‌اش به روی مسافران ایرانی که از مرز چذابه وارد عراق می‌شوند باز است. هر مسافری که مهمانش می‌شود یک شب از پذیرایی «ام تحسین» بهره‌مند و روز بعد راهی نجف می‌شود.

نفر آخر نیز که او درباره‌اش صحبت می‌کند، «ام ساره» است. اظهار می‌کند: «ام سارا» اهل العماره است. او یک سال پس‌انداز می‌کند تا بتواند در مسیر العماره به نجف در موکبش پذیرای زائران پیاده‌روی اربعین حسینی باشد. «ام سارا» عشق بی حد و حصر به اهل بیت (ع) را عامل سال‌های طولانی موکب داری‌اش عنوان می‌کند.

پیرمردی که به زائران التماس می‌کرد

پس از این عکاس، با یکی از عکاسان رادیو فرهنگ به نام سید حمید سید قاسمی تماس می‌گیریم. او نیز چند نمونه از عکس‌هایش را برای ما ارسال می‌کند و درباره آنها توضیح می‌دهد. در ابتدا تصویر پیرمردی را ارسال می‌کند و می‌گوید: التماس و گریه این پیرمرد برای اینکه از زوار امام حسین (ع) دعوت کند تا از موکب و نذری‌اش استفاده کنند، تاثیر زیادی داشت.

قاسمی همچنین اظهار می‌کند که یکی دیگر از تجربه‌های معنوی او این بود که توانست از طبقه بالای حرم امام حسین (ع) عکس بیندازد.

او در ادامه درباره یکی دیگر از عکس‌های خود که تصویر سه زن است، می‌گوید: گروهی از خانم‌هایی را دیدم که همه آنها تحت نظر کمیته امداد بودند و با جمع کردن پول یارانه خود توانسته بودند در این سفر شرکت کنند. در بین آنها خانمی ۹۰ ساله بود که با پای پیاده از بشاگرد بندرعباس آمده بود.

همچنین در بین تصاویر ارسالی او مردانی را می‌بینیم که با لباس‌های گِلی، روی زمین سینه‌خیز می‌روند. این عکاس درباره این عکس نیز اظهار می‌کند که شیعیان افغانی هستند که با ورود به صحن امام حسین(ع)، همگی سینه‌خیز وارد شدند.

دو زن در مقابل یک قاب

مهناز دژبان نیز که به عنوان عکاس رسانه در این رویداد حضور داشته است، درباره تجربه‌های خود می‌گوید: فضای اربعین خیلی جاری و پویا است. زائرین دسته به دسته از فضاها عبور می‌کنند و صدای پا و رد پای خود را به عنوان نشانه سفر برای زائران بعدی به جای می‌گذارند. بودن در چنین فضایی و حس کردن روح و وحدت جمعی، قلب محیط را به تپش‌های کوبنده‌ای وا می‌دارد.

او درباره دشواری‌هایی که عکاسان در این رویداد با آن رو به رو هستند، اظهار می‌کند: دشواری‌های عکاسی در چنین محیطی زیاد است. لحظه‌ها و حس‌هایی در هر زائر منحصر بفرد است ولی شلوغی مانع نمایش بعضی از احساسات و ابعاد واقعه می‌شود. یکی از دشواری‌هایی که من با آن روبه رو بودم، این بود که اگر با تمام شلوغی و حواس پرتی‌هایی محیط که مانع تمرکز و سردرگمی می‌شد، همگن و هم حس نبودم، نمی‌توانستم حس زائرین را به خوبی ببینم و در نتیجه به نمایش بگذارم.

این عکاس همچنین درباره صحنه‌های جالبی که در پیاده‌روی اربعین دیده است، می‌گوید: تصویرهای زیادی از حال خوب زائران را در ذهن دارم، یکی از آنها به زمان استراحت زائران برمی‌گردد که جنب و جوشی در بین آنها به چشم نمی‌خورد و مسافرها به کمک هم به مداوای زخم‌های پاهایشان می‌پرداختند و در عین حال از خاطرات روز و پیاده‌روی می‌گفتند.

او در پایان تصریح کرد: عکسی که من با آن همذات‌پنداری خاصی دارم، تصویر زنی خسته است که به دنبال ماشین بود. من در آن لحظه بعد از پیاده‌روی طولانی و عکاسی در مسیر، منتظر بودم آخرین قدم‌های شبانه نیز تمام شود. بین بوق‌های ممتد ماشین‌ها و شلوغی، برای لحظه‌ای آن زن را دیدم که در حال سوار شدن است. پس از اینکه سوار ماشین شد، هر دو با چهره‌ای خسته و از پشت یک قاب به هم نگاه می‌کردیم. درست شبیه یک انعکاس. عکس را که گرفتم ماشین از آنجا رفت و من هم عکس آخر آن شب را گرفته بودم.

زنی که با پای برهنه روی آسفالت داغ قدم می‌گذاشت

در پایان با یکی از عکاسان خبرگزاری مهر به نام مرتضی جابریان، صحبت می‌کنیم. او درباره ویژگی‌های فضای پیاده‌روی اربعین اظهار می‌کند: عکاسی در فضای اربعین ویژگی‌های زیادی دارد. اربعین حسینی یک نوع سیر و سلوک همراه با ریاضت برای انسان است که سبب می‌شود انسان مدت کوتاهی از تعلقات دنیوی دور باشد. یکی از ویژگی‌هایی که به عنوان عکاس در فضای اربعین تجربه کردم، سختی‌های این مسیر است. این تجربه در ادامه زندگی به من کمک خواهد کرد. یکی دیگر از ویژگی‌های منحصر به فرد پیاده‌روی اربعین که به آن جلوه خاصی داده، پذیرایی و مهمان نوازی مردم عراق است. در برهه کنونی که دنیای ما مملو از جنگ و خون‌ریزی است، در گوشه‌ای از این کره خاکی مردمانی هستند که کل زندگی خود را وقف زائران امام حسین (ع) کردند و مهربانی و محبت را به ملیت‌های مختلف عرضه می‌کنند. زمانی که این چیزها را از نگاه یک عکاس می‌دیدم، خیلی برایم لذت‌بخش بود.

این عکاس ادامه می‌دهد: از جمله دیگر ویژگی‌های پیاده‌روی اربعین، طرز برخورد نیروهای نظامی و امنیتی عراق با عکاسان و دوستان رسانه‌ای است. تعامل و برخورد آنها بر پایه احترام و کرامت است و احترام ویژه‌ای برای رسانه‌ها قائل هستند. این موضوع را سال به سال می‌توان بیشتر لمس کرد.

او همچنین درباره دشواری‌هایی که او به عنوان یک عکاس در پیاده‌روی اربعین با آن رو به رو شده است، می‌گوید: یکی از دشواری‌ها سنگینی کوله‌های عکاسان است که برای رفت و آمد در مسیر پیاده‌روی، مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است. ولی یکی از مهم‌ترین مشکلات عکاسان در راهپیمایی اربعین، بحث ارتباط رسانه‌ای و اینترنت است که چندین سال است حل نشده و ما همیشه برای ارسال عکس و ارتباط با رسانه‌های خود در ایران مشکلات زیادی داریم.

این عکاس اضافه می‌کند:‌ امسال اینترنت عراق به طور کلی قطع بود و برای ارسال عکس‌ها باید از اینترنت رومینگ خط خودمان استفاده می‌کردیم که هزینه‌های آن به شدت بالا بود. یکی دیگر از دشواری‌های اربعین برای عکاسان مجوزهای عکاسی در حرم‌های امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) بود که با تعامل و تدبیر می‌توان موانع زیادی را از این مسیر رفع کرد.

او درباره تصاویر تأثیرگذاری که در این مسیر مشاهده کرده است، می‌گوید: در چند سالی که در راهپیمایی اربعین شرکت می‌کنم، صحنه‌های تاثیرگذار زیادی دیده‌ام؛ از حضور زائرانی که نقص عضو دارند تا کودکان شیرخوار، از حضور پیرمرد و پیرزن‌هایی با سن بالا تا بیمارانی که پزشکان از آنها قطع امید کرده‌اند و آخرین پناهشان امام حسین (ع) است. همه این صحنه‌ها تاثیرگذار بودند. بسیاری از صحنه‌ها آنقدر تاثیرگذار بودند که مجالی برای عکاسی از آنها نبود و تنها باید نگاه می‌کردیم و لذت می‌بردیم.

جابریان ادامه می‌دهد: در اهواز کاروان بزرگ و چندین هزار نفری از کسانی که در اربعین شرکت می‌کنند وجود دارد که چندین روز مانده به اربعین از مناطق ملاشیه و عین دو اهواز حرکت می‌کنند و پیاده تا مرز چذابه حرکت می‌کنند و بعد به زائران اربعین ملحق می‌شوند.

با توجه به اینکه امسال در اهواز هوا بسیار گرم بود و حرکت این کاروان هم صبح انجام شد، حین عکاسی خانمی را همراه با دخترش در حال پیاده‌روی دیدم که در آن هوای گرم با پای پیاده‌ روی آسفالت داغ خیابان قدم می‌زند. تلاش کردم از پاهای آن خانم عکاسی کنم و پشت سر او ایستادم و با شات‌های فراوان پاهای او را به تصویر کشیدم و از دل آن شات‌ها، دقیقا همان تصویری خارج شد که همیشه به دنبال آن بودم.

انتهای پیام