روزنامه تجارت، سوگند السادات چاوشی: شاخص بورس پس از لمس قله 90 هزار واحدی در دیماه 92، روند نزولی در پیش گرفت و با نوسانات جزیی در چند سال اخیر به کار خود ادامه داد، اما بازار سرمایه در سال 96 رنگ و بویی متفاوت به خود گرفت به طوریکه از همان ابتدای امسال قابل تشخیص بود که شاخص بورس قصد لمس قله قبلی یعنی 90 هزار واحدی و حتی شکست آن را در سر دارد. شاخص کل بورس تهران در پایان آذرماه امسال پس از چند سال وقفه از رکورد تاریخی خود عبور کرد. به طوری که شاخص کل در این ماه به رقم 95.509 واحد رسید درحالیکه بیشترین مقدار آن پیش از این در تاریخ( ۱۵دیماه ۹۲) به میزان 89.500 واحد به ثبت رسیده بود.
بورس؛ مقصد احتمالی پولهای جدید
درخصوص بررسی روند شاخص کل بورس تهران در 9 ماهه سال جاری و وضعیت حال حاضر بازار سرمایه برای سرمایهگذاری، محمدرضا گیوکی عضو انجمن مهندسی مالی و مدیریت استراتژیک ایران در گفت وگو با روزنامه «تجارت» میگوید: در هفته پایانی شهریورماه امسال در گزارشی با عنوان مقصد احتمالی پولهای جدید، از بورس به عنوان جذابترین مکان برای سرمایهگذاری در نیمه دوم سال جاری یاد شد، لذا آنچه در شرایط کنونی رخ داده تنها تحقق انتظارات قبلی است.
این عضو انجمن مهندسی مالی و مدیریت استراتژیک ایران تصریح میکند: گرچه از ابتدای پاییز 96 شاخص کل بورس تهران با ثبت بازدهی حدود ۱۳ درصدی پیشتاز سایر بازارها بوده است، اما این بازدهی در مقایسه با سودی که یک سرمایهگذار در واقعیت میتوانست از بازار بورس کسب کند بسیار کم و ناچیز است. به عبارت سادهتر اگر با مبنای تحلیلی دقیق و با تشخیص حرکت نقدینگی به سمت سهام شرکتهای مختلف، سرمایهگذاری منطقی در بورس انجام میشد به راحتی امکان کسب بازدهی بیش از ۵۰ درصدی و حتی ۱۰۰ درصدی نیز وجود داشت. در این خصوص باید گفت که شاخص کل بورس تهران نمایندهای از تغییرات قیمتی تمامی نمادهای بورسی است که بهصورت میانگین وزندار (بسته به بزرگی شرکت) محاسبه میشود. بر این اساس میانگین قیمتی سهام در ۳ ماه گذشته به صورت میانگین حدود ۱۳ درصد رشد کرده است. با این حال میزان رشد قیمت سهام در این مدت چندان متناسب نبوده و رشد قیمتی نمادهای مختلف انحراف معیار قابل توجهی از میانگین بازدهی بازار داراست.
تداوم حمایت عوامل بنیادی از نمادهای شاخصساز
این کارشناس ارشد بازار سرمایه تاکید میکند: هر چند در شرایط فعلی با توجه به مولفههای بنیادی حاکم بر بازار سهام، روند صعودی بورس همچنان بر مدار منطقی قرار دارد، اما رشدهای پرشتاب اخیر نیز شائبه آمیخته شدن معاملات با هیجان را ایجاد کرده است. رشد کنونی قیمت سهام همچنان بر مدار منطق و تحلیل قرار داشته است. هرچند که از تابستان این روند تحلیلی و منطقی با شدت کمتری دنبال شد، اما همچنان عوامل بنیادی بر هیجانات غالب است. در این میان حتی انتظار برای رشد بیشتر قیمتها نیز در بازار وجود دارد تا جایی که رسیدن به محدوده شاخص ۶ رقمی یعنی سطح صد هزار واحدی تا پایان سال جاری دور از انتظار نیست. تداوم حمایت عوامل بنیادی از نمادهای شاخصساز یعنی ثبات نسبی در قیمت جهانی کالاها، کاهش نرخ سود سپردههای بانکی و نوسانات مثبت نرخ دلار از جمله دلایلی است که باعث روند صعودی بورس در مدت زمان اخیر شده است.
تقویت تقاضا در نمادهای بزرگ فرابورسی
گیوکی با تاکید براینکه بازار فرابورس ایران همچنان در حال حرکت در مسیر رونق است، اظهار میکند: شاخص این بازار در هفته آخر آذرماه 96 در ادامه روند صعودی خود حدود ۳ واحد (۲۸/ ۰درصد) افزایش یافت و در سطح 1082 واحدی قرار گرفت. معاملات نمادهای زیرمجموعه گروه فلزی، پتروشیمی و پالایشی باعث شد تا نماگر فرابورس حالا کمتر از پنج واحد تا قله ۱۱۰۰ واحدی فاصله داشته باشد. ضمن اینکه ارزش معاملات سهام نیز در سطوح بالایی قرار داشت. همان گونه که اشاره شد نماگر کل فرابورس در دومین روز کاری زمستان با اثرگذاری نمادهای بزرگ به روند صعودی خود ادامه داد. به این ترتیب با رشد پیاپی شاخص و رونق معاملات در دو هفته اخیر بازدهی فرابورس از ابتدای سال به ۲۵ درصد رسید تا این بازار پا به پای شاخص بورس سهام تهران پیش برود.
وی ادامه میدهد: میتوان ادعا کرد که این دوره یکی از ادوار پررونق معاملات فرابورس است. شاخص بازارهای اول و دوم فرابورس در این بازه زمانی رشد قابلتوجهی کرده است. ضمن اینکه ارزش معاملات در این دو بازار نیز افزایش خیرهکنندهای به نمایش گذاشته است. تداوم روند صعودی قیمتها در بازارجهانی و سطح مطلوب نرخ دلار باعث تقویت تقاضا در نمادهای بزرگ فرابورسی که عمدتا سهامی کالامحورند شده است. به دنبال رشد شتابنده قیمت سهام نمادهای بزرگ، شاخصهای سهام رکوردهای قبلی را جابهجا کردند؛ به نحوی که بازتاب آن بر اقبال عمومی به بازار سرمایه افزود و نقدینگی را به سمت این بازار هدایت کرد.
عبور شاخص کل بورس از قله تاریخی خود تا پایان سال
این عضو انجمن مهندسی مالی و مدیریت استراتژیک ایران تصریح میکند: بهبود عملکرد اقتصادی، افزایش قیمت جهانی کالاها و عدم سرکوب نرخ ارز سه عامل اصلی است که تا به این لحظه سود مناسبی را عاید سرمایهگذاران بازار سهام کرده است. به نظر میرسد با ادامه وضعیت کنونی نماگر بورس بتواند در سال 96 از قله تاریخی خود عبور کند. به عبارت سادهتر بازار دلار با افزایش دو درصدی قیمت در آبانماه سال جاری بازدهی خود را از ابتدای امسال به 9 درصد رساند، روندی که به عقیده کارشناسان همگام با نرخ تورم عمومی برای فضای کلان اقتصادی کشور مثبت ارزیابی میشود و انتظار فعالان اقتصادی این است که رشد ملایم قیمتی بازار ارز با اوجگیری تقاضای فصلی ادامه پیدا کند. از سوی دیگر قیمت سکه با جهش 9.6 درصدی در آذرماه همراه شد، بنابراین بازدهی بازار سکه در سال 96 به بیش از 17 درصد رسید و عملکرد این بازار را بهطور مقطعی از بازار بورس فراتر برد، اما از آنجا که افزایش قیمت طلای جهانی و نرخ دلار، جهش قیمتی سکه را توجیه نمیکند، بسیاری از فعالان اقتصادی روند اصلاحی را برای این بازار پیش بینی میکنند.
کاهش 7.5 درصدی هزینه معاملات در بورس
این کارشناس ارشد بازار سرمایه با بیان اینکه یکی از اتفاقات مهم در بازار سرمایه کاهش کارمزدهای کارگزاران، بورس و ... است، تاکید میکند: کارمزد معاملات در بورسهای مختلف دنیا پایین است که این پایین بودن کارمزد یکی از راهکارهایی است که باعث افزایش حجم معاملات و بهبود نقدینگی در بازاربورس کشورها شده است، لذا یکی از عوامل اثرگذار در رونق بخشی به معاملات، کاهش هزینههای معاملاتی است، زیرا هرچه هزینههای معاملاتی کاهش پیدا کند، افرادی که با دید کوتاه مدت سرمایهگذاری میکنند، سریع تر میتوانند اقدام به خرید و فروش سهام کنند و این مساله منجر به افزایش حجم معاملات و بهبود نقدشوندگی در بازار سرمایه خواهد شد.
وی ادامه میدهد: سازمان بورس و اوراق بهادار تهران در نخستین گام، کارمزدهای خود را 25 درصد کاهش داد که در معاملات سهام بورس اوراق بهادار تهران حق نظارت سازمان بورس از خرید و فروش سهام از 0.0008 به 0.0006 کاهش یافته است. در گام بعدی نیز کارمزد شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران 20 درصد در معاملات سهام کاهش یافت، به طوری که کارمزد شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران از خرید و فروش از 0.0008 به 0.00064 ارزش معامله کاهش یافت. کارمزد کارگزاران نیز با کاهش اندک به میزان پنج درصد از 0.0008 به 0.0076 خرید و فروش رسیده که مجموع این تغییرات منجر به کاهش 7.5 درصدی هزینه معاملات در بازار سرمایه شده است.
رشد شاخص کل بورس در نیمه دوم سال
این عضو انجمن مهندسی مالی و مدیریت استراتژیک ایران تصریح میکند: آنچه بیش از هرچیز دیگر بر روند معاملات تاثیرگذار بوده است، انتظار فعالان بازار از اولین برآوردهای رسمی شرکتها از سودآوری در سال آینده است که مثبت به نظر میرسد، اما در این میان نگرش احتیاطی در بازار وجود دارد که از شکلگیری روندهای مثبت قابل توجه جلوگیری میکند. یکی دیگر از عوامل مثبت بازار سرمایه، احتمال تعدیلهای مثبت در گزارشهای شش ماهه شرکتهاست. این گزارشها به این دلیل که دیگر حسابرسی شده هستند، قابلیت اتکا و اهمیت زیادی دارند. انتظار میرود حداقل در گروههای فلزی، معدنی، پالایشگاهی، خودرویی، غذایی و دارویی گزارشهای مثبت و تعدیل در پیشبینی سود شرکتها وجود داشته باشد. همچنین رشد آرام نرخ دلار و احتمال ادامهدار بودن آن در نیمه دوم سال، احتمال رشد نرخ تورم در دولت دوازدهم، تثبیت قیمتهای جهانی و پایدار بودن آن پس از رشدی که داشتند مواردی هستند که نشان میدهد نیمه دوم سال برای سرمایهگذاری در بورس حتی جذابتر از نیمه اول سال باشد.
بودجه اولیه شرکتها
این کارشناس ارشد بازار سرمایه تاکید میکند: شاید نتوان به اولین پیشبینیها درباره سودآوری شرکتها در سال آینده اتکای چندانی کرد. اصولا گزارش پیشبینی سود که از طرف شرکتها روی شبکه کدال قرار میگیرد تنها نشاندهنده برآورد مدیران شرکت از قدرت سودسازی آن شرکت است. برای تهیه این گزارشها، فروضی تعیین میشود که با توجه به شرایط فعلی شرکت غیرمنطقی به نظر نمیرسد، اما تضمینی برای تحقق این فروض وجود ندارد. در واقع پیشبینی شرکت برای سال مالی آتی وابستگی شدیدی به شرایط فعلی شرکت دارد. علاوه بر آن، عموما شرکتها تلاش میکنند پیشبینی محتاطانهای روانه شبکه کدال کنند، زیرا اولین پیشبینیها نه تنها استنباط مدیران شرکتها را نشان میدهد، بلکه به تعبیری برنامه مدیران را نیز نشان خواهد داد. در واقع مدیران تلاش میکنند به گزارشهای اولین پیشبینی بهعنوان بودجه اولیه شرکت نگاه کنند، بنابراین عموما تلاش میکنند اولین پیشبینیها را به گونهای تنظیم کنند که قادر باشند نه تنها تا پایان سال مالی پوشش دهند، بلکه حتیالمقدور تلاش میکنند این پیشبینیها برای تعدیلات مثبت فضای کافی داشته باشند.
پیشبینیسود شرکتها مغایر با واقعیت
این عضو انجمن مهندسی مالی و مدیریت استراتژیک ایران تصریح میکند: بررسیهای ادوار گذشته نشان میدهد که در 5 سال مالی گذشته اولین پیشبینیهای سود شرکتها با واقعیت انحراف قابل توجهی داشته است. به عبارتی نتایج بررسیها نشان میدهد که اختلاف زیادی در عمده شرکتها میان سود پیشبینیشده آنها در ابتدای سال با آنچه در پایان سال مالی محقق میشود، وجود دارد. این موضوع به ویژه در پنج سال اخیر به علت نوسانات شدید نرخ ارز، ناپایداری نرخ تورم، افت و خیز قیمتهای جهانی کالاها و همچنین حجم بالای نقدینگی سرگردان تشدید شده است. این پیشبینیها درحالی از سوی شرکتها ارائه میشود که در سایر بازارهای جهانی سهام، چنین امری وجود ندارد و به طوری که پیشبینی سود شرکتها از سوی موسسات مالی و تحلیلگران براساس اطلاعات مالی شرکتها ارائه میشود.
گیوکی میافزاید: عمده شرکتهای بورسی و فرابورسی دارای سال مالی منتهی به انتهای اسفندماه هستند. در واقع با انتشار این گزارشها، چشمانداز بخش عمده شرکتهای بورسی و فرابورسی برای سال مالی آتی مشخصتر خواهد شد. سود و زیان پیش بینی شده شرکتها در پایان آبانماه سال 96 برابر با 458.068 میلیارد ریال بوده است که نسبت به مهرماه، معادل 817 میلیارد ریال افزایش داشته است. در پایان آبانماه 96 متوسط سود (زیان) خالص شرکتهای بورسی به ازای هر سهم برابر با 322 ریال بوده است. در ضمن میزان سود تقسیم شده شرکتها به تفکیک صنعت انباشته از ابتدای سال تا پایان آبان ماه سال جاری، بیش از 245 هزار میلیارد ریال بوده که 67درصد درآمد (زیان) واقعی شرکتها بوده است. همچنین متوسط سود نقدی برای هر سهم معادل 274 ریال را نشان میدهد.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه تاکید میکند: همچنین در کوتاهمدت نمیتوان تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر بازار سرمایه را شاهد بود بسیاری از افرادی که منابع زیاد مالی داشتند با همان نرخهای قبلی قرارداد خود را با بانکها تمدید کردند، لذا اثر کاهش نرخ سود بانکی را در کوتاهمدت شاهد نخواهیم بود و باید صبر کرد تا سررسید نرخ سودها در سال آینده برسد تا شاهد تاثیرات آن بر بازار سرمایه باشیم.
تاثیرپذیری بازار سرمایه از قوانین بودجه
گیوکی میافزاید: بازار سرمایه به عنوان یکی از بازارهای معتبر مالی کشور در دو بعد کلان و خرد از قوانین بودجه کشور تاثیر میپذیرد. از منظر کلان، سیاستگذاری درآمدی و هزینهای دولت بر متغیرهای اقتصاد کلان اعم از تولید ناخالص داخلی، سرمایهگذاری، تورم و... تاثیر میگذارد و بازار سرمایه با توجه به ماهیت خود از نوسانات اقتصاد کلان تاثیر میپذیرد. از منظر خرد نیز حضور دولت در بازار سرمایه از طریق تامین مالی با ابزارهای مالی موجود در بازار سرمایه، واگذاری شرکتهای دولتی و... میتواند تاثیر ملموسی بر نقش بازار سرمایه در بخش واقعی اقتصاد داشته باشد.
بررسی سرفصل واگذاری داراییهای مالی در لایحه بودجه 97
این عضو انجمن مهندسی مالی و مدیریت استراتژیک ایران تصریح میکند: بررسی آمارهای پیشبینیشده در سرفصل «واگذاری داراییهای مالی» لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ مشاهده میشود که منابع حاصل از واگذاری داراییهای مالی با رشد 26.8 درصدی نسبت به قانون بودجه سال ۱۳۹۶ و رشد 53.8 درصدی نسبت به لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ همراه بود که مهمترین دلایل این رشد افزایش 31.8 برابری منابع حاصل از استفاده از صندوق توسعه ملی، افزایش 3.13 برابری منابع حاصل از دریافت اصل وامها و رشد 29.3 درصدی منابع حاصل از برگشتی پرداختهای سالهای قبل بود. در بررسی تاثیر این رویداد در بازار سهام میتوان بیان کرد که افزایش استقراض دولت از شبکه بانکی و افزایش قابلتوجه آن از صندوق توسعه ملی موجب افزایش حجم نقدینگی در کشور و در نتیجه موجب تحریک نرخ تورم خواهد شد.
گیوکی میافزاید: با افزایش نرخ تورم و قیمت داراییها و املاک، قیمت سهام در بورس از دو طریق ۱) افزایش قیمت ریالی املاک و مستغلات شرکتهای پذیرفتهشده بورس ۲) کاهش نرخ سود سپرده واقعی شبکه بانکی موجب جذاب شدن بازار سرمایه برای سهامداران خواهد شد. با وجود این شتاب نرخ تورم در کنار رکود نسبی در اقتصاد در میانمدت و بلندمدت موجب عدم بهبود فضای کسبوکار برای بخش واقعی اقتصاد خواهد شد که ممکن است عوارض ناخوشایندی برای اقتصاد و بازار سرمایه به وجود آورد.
رکوردشکنیهای پیاپی بازار فیزیکی بورس انرژی
این کارشناس ارشد بازار سرمایه تاکید میکند: رکوردشکنیهای پیاپی بازار فیزیکی بورس انرژی موجب شده تا چهرهای جذاب و قابل اعتماد از این بازار مالی به ثبت برسد. ثبت بیشترین حجم و ارزش معاملات هفتگی در سال جاری، دست یافتن به بزرگترین حجم معاملات برق در تاریخ بازار فیزیکی بورس انرژی و رکوردشکنی حجم و ارزش ماهانه معاملات در بورس انرژی را میتوان کارنامه معاملاتی این بازار دانست. رکوردشکنیهای مداوم این بازار نشان میدهد که بورس انرژی به دوران بلوغ معاملاتی خود وارد میشود و میتوان به تقویت روزافزون این بازار مالی بیش از پیش خوش بین بود اگرچه حفظ همین توانمندیها خود به منزله موفقیتی جدی بوده و میتواند زمینهساز دستاوردهای نوینی باشد.
این عضو انجمن مهندسی مالی و مدیریت استراتژیک ایران تصریح میکند: آذرماه ۹۶ بزرگترین رکورد تاریخی معاملات ماهانه در بازار فیزیکی بورس انرژی به ثبت رسید. در این ماه بازار فیزیکی بورس انرژی شاهد داد و ستدی نزدیک به ۵۵۰ میلیارد تومان بود که بیشترین رکورد ارزش معاملات ماهانه در این بازار به شمار میرود. این در حالی بود که بزرگترین رکورد ارزش معاملات تاکنون به آبان سال جاری تعلق داشت که رقمی نزدیک به ۴۵۰ میلیارد تومان به ثبت رسیده بود، اما در آذرماه 96 شاهد رشد 22.19 درصدی ارزش معاملات به نسبت ماه قبل از آن بودیم که موجب شد این رکورد جابهجا شود. این در حالی بود که ارزش معاملات در آذرماه امسال به نسبت مدت زمان مشابه در سال گذشته ۱۸۲ درصد رشد کرد. همچنین در آذرماه امسال در بازار فیزیکی بورس انرژی ۲۸۱ هزار و ۶۴۰ تن از انواع حاملهای انرژی و فرآوردههای آن مورد معامله قرار گرفت که باز هم بیشترین حد در تاریخ این بازار محسوب میشود.
گیوکی میافزاید: با توجه به این آمارها هماکنون میتوان بورس انرژی را بر فراز قله عملکرد تاریخی خود در نظر گرفت. بزرگترین معامله آذرماه امسال به داد و ستد ۹۰ هزار تن نفتای سنگین پالایش نفت لاوان در رینگ بینالملل (با احتساب ارز آزاد) تعلق گرفت که دومین معامله بزرگ در تاریخ بازار فیزیکی بورس انرژی بود. سوخت کوره سبک پتروشیمی تبریز در رینگ داخلی در آذرماه امسال بیشترین رشد قیمتها را تجربه کرد که افزایش نرخی نزدیک به ۲۰ درصد را به ثبت رساند. این شرایط نشان میدهد که این کالا هنوز هم جذابترین کالا در بازار فیزیکی بورس انرژی است.
افزایش چشمگیر حجم معاملات در بورس کالا
این عضو انجمن مهندسی مالی و مدیریت استراتژیک ایران تصریح میکند: حجم کل معاملات 8 ماهه اول سال جاری در بورس کالا برابر با یک میلیون و 766 هزار و 536 تن بوده است که در مقایسه با حجم یک میلیون و 650 هزار و 958 تنی سال گذشته 115 هزار تن افزایش را نشان میدهد. این درحالی است که در شش ماهه نخست امسال حجم معاملات سال جاری 60 هزار تن بیشتر از حجم معاملات 6 ماهه نخست سال گذشته بود. در آبان ماه 96 حجم معاملات افزایش خوبی پیدا کرده است و 210 هزار تن در مهرماه امسال به 274 هزار تن رسده است تا 64 هزار تن افزایش را تجربه کرده باشد. همچنین این حجم معاملات نسبت به آبان ماه سال گذشته نیز 53 هزار تن افزایش را نشان میدهد که قابل توجه است و نشان از بهبود اوضاع معاملاتی در آبان ماه سال جاری نسبت به سال گذشته دارد. به طور کلی بازار بورس به عنوان جذابترین مکان برای سرمایهگذاری در نیمه دوم سال جاری محسوب می شود.