ضرورت تعامل تهران - ریاض

درگذشت پادشاه فقید عربستان ملک عبدالله بن عبدالعزیز و آغاز به‌کار ملک سلمان بن عبدالعزیز با هیأت حاکمه جدید شرایط و بستر نوینی را برای ایجاد افق‌های تازه در حوزه‌های مختلف حکومتی بویژه سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی عربستان ایجاد کرده است که باید به فال نیک گرفته شود تا امیدبخش تحولات ایجابی و مثبت در عرصه تحولات منطقه‌ای و نیز روابط دو کشور ایران و عربستان باشد، بویژه آنکه انتظارات از پادشاه جدید عربستان که توانست در یک جریان بسیار آرام و بدون هیچ تنشی تغییرات گسترده‌ای را در حوزه سیاسی داخلی این کشور در یک مدت کوتاه اعمال کند برای ظهور و بروز سیاست خارجی واقع بینانه بر اساس شرایط متغیر و بحرانی منطقه به طور مضاعفی افزایش یافته است.منطقه خلیج فارس به طور اخص و خاورمیانه به طور اعم آبستن تحولاتی با تأثیرات شگرف است. این وضعیت جدید معلول نبود همنوایی و همسویی کشورهای بزرگ منطقه و فراهم شدن بستر و زمینه مساعد برای گروه‌های افراطی و تندرو جهت بروز منویات خاص خود است.
در سایه تفرقه و اختلاف کشورهای بزرگ منطقه زمینه برای رفتارهای نابهنجار گروه‌های افراطی و همچنین بهره‌برداری عناصر خارجی در راستای منافع خود در قالب تشدید و دامن زدن به اختلافات از طریق بزرگنمایی تفاوت نظرها فراهم می‌شود، به طوری که گروه‌های افراطی با بهره‌گیری از این فرصت‌ها با ایجاد ناامنی‌های گسترده که در قالب فعالیت‌های داعش تبلور یافته است ضمن مشوه کردن چهره رحمانی دین اسلام در عین حال ناامنی و بی‌ثباتی‌های گسترده‌ای را متوجه منطقه کرده‌اند که تأثیرات منفی گسترده‌ای بر جایگاه و موقعیت بین‌المللی این منطقه و جهان اسلام داشته است.
عناصر خارجی نیز به واسطه جریانات حاکم بر منطقه منافع خاص خود را در قالب‌های مختلف دنبال کرده‌اند که بدیهی‌ترین آن وضعیت ایجاد شده در خصوص قیمت جهانی نفت است.در چنین شرایط بحرانی و ناپایدار ناشی از فعالیت‌های تخریبی گروه‌های تروریستی ضرورت تعامل و رایزنی ایران و عربستان به‌عنوان دو کشور بزرگ منطقه خلیج فارس و خاورمیانه برای ایجاد ثبات و امنیت پایدار و نیز انتفاع از منافع مشترک اقتصادی در قالب تنظیم بازار بین‌المللی نفت بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است.دامنه و موج خسارات و تلفات بحران‌های منطقه‌ای در سایه فعالیت گروه‌های افراطی هر روز نسبت به گذشته فزونی یافته است و اثرات سوء آنها در دو بخش امنیتی و معنوی غیر قابل انکار است، لذا تنها و در صورت تعامل سازنده ایـــران و عربستان است که می‌توان امیدوار بود تا با هماهنگی سایر کشورهای منطقه و بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های موجود این دو قـــــــطب و پایه اصلی قدرت بتوانند با دنبال کردن راهبرد توسعه روابط منطقه‌ای برای خروج از وضعیت موجود چاره‌یابی کنند.بنابراین درک واقع‌بینانه طرفین موضوع ایران و عربستان از موقعیت و جایگاه یکدیگر و شناسایی نقش و اهمیت یکدیگر نقش ایجابی در عبور از بحران‌های موجود دارد و در مقابل نگاه یکسو گرایانه هریک از طرفین موضوع نمی‌توان علاجی برای درمان نابسامانی‌های موجود باشد که هر روز هزینه‌های آن افزایش یافته و عناصر خارجی از وضعیت موجود بهره‌های خاص خود را از چنین وضعیتی می‌برد.باید اذعان داشت، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از طرف جمهوری اسلامی ایران و پادشاه فقید ملک عبدالله بن عبدالعزیز از طرف عربستان به‌عنوان مبدعان و مبتکران روابط نوین ایران و عربستان تلاش‌های زیادی را برای توسعه و تقویت روابط دو کشور انجام داده‌اند که این مساعی در بخش‌های متعدد منجر به نتایج مثبت شد و علاوه بر دو کشورجهان اسلام نیز از وضعیت روابط مثبت دو کشور بهره برد.این روند با سرعت بیشتر در دوران دولت اصلاحات تداوم یافت، دوره‌ای که می‌توان آن را «دوره طلایی» مناسبات دو جانبه دانست. حال انتظار می‌رود تا ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه جدید اما مجرب عربستان که سابقه درخشانی در رویکردهای دیپلماتیک بویژه در دوران طولانی امارت ریاض و سپس در مقام ولیعهدی داشته‌اند و با تداوم این رویکردها ابتکارات نوینی را برای توسعه روابط دو کشور در شرایط جدید طراحی و عملی کنند تا دو کشور بتوانند با کنار گذاشتن ابرهای تیره روابط وارد دوران جدید هماهنگی و همسویی در زمینه‌های مختلف شوند.چنین ابتکارات پایداری منافع کلان حاکمیتی دو کشور را در قالب هماهنگی و همسویی تأمین خواهد کرد و در نتیجه؛ حرکت‌ها و جریانی که ممکن است تحت‌الشعاع مسائل جانبی صورت گیرد، دچار خلل و تزلزل نخواهند شد.
*حسین صادقی-سفیر ایران در عربستان