فاطمه شریفی کارشناس بین الملل در گزارشی برای خبرآنلاین نوشت: در این فضای پر مجادله ایرانیان زیادی به ویژه در کسوت نخبگان علمی به اتهامات واهی در زندان‌های آمریکا گرفتار شده اند. زندانیانی که این روزها در شرایط انتشار گسترده شیوع ویروس کرونا شاید با خطر محرومیت از اولیه ترین حق انسانی که همان حق حیات است مواجه شده‌اند و به دلیل شرایط نا ایمن زندان ها با خطر از دست دادن جانشان مواجه هستند. سیروس عسگری استاد دانشگاه صنعتی شریف تنها یکی از زندانیان ایرانی است که به اتهامی واهی بازداشت است و می گوید که در پی شیوع ویروس کرونا ممکن است با خطر مرگ دست و پنجه نرم کند. حال علی ربیعی سخنگو دولت گفته است که تهران آماده مذاکره برای تبادل زندانیان است.
وی در این باره تصریح کرد: «از مدت‌ها پیش اعلام کردیم که برای تبادل زندانیان ایرانی-آمریکایی آمادگی داریم. این مسئله را وزیر امور خارجه کشورمان نیز تصریح کرد: «این امادگی را اعلام کردیم، بنابراین بدون هیچ پیش شرطی گفتیم، آمادگی تبادل برای همه زندانیان و گفتگو پیرامون این آزدی وجود دارد. این امریکا بود که تاکنون خودداری کرده و امیدواریم در شرایط بیماری کووید 19 که جان شهروندان ایرانی در زندان های آمریکا تهدید می شود، سرانجام دولت این کشور مراقبت از جان انسانها را به سیاست ترجیح دهد و آماده باشد که به این مسیر بازگردد. اطلاعاتی داریم که نشان می دهد شهروندان ایرانی در زندان های آمریکایی در شرایط خوب و مطلوبی نیستند و مراقبت نمی شوند، این برای ما نگران کننده است.»
از سوی دیگر بر اساس تمامی اسناد حقوق بشری که می توان مواردی چون اعلامیه جهانی حقوق بشر، منشور سازمان ملل متحد، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و به ویژه کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر، اعلامیه آمریکایی حقوق و تکالیف بشر را برشمرد که کرامت انسانی را مد نظر قرار داده اند و لازمه آن هم «حق حیات» و «امنیت شخصی» است. همچنین بهبود محیط فیزیکی بازداشت مورد تاکید اسناد بین المللی قرار گرفته است. قواعد حداقل استاندارد برای رفتار با زندانیان در مورد محل اقامت زندانی مقرر می‌دارد:«هنگامی که تجهیزات محل خواب در اتاقها یا سلولهای شخصی است، هر زندانی باید در شب یک اتاق یا سلول را در اختیار داشته باشد. ......بهتر است که دو زندانی در یک سلول یا اتاق نباشند.» در شرایط انتشار ویروس کرونا و بحث فاصله گذاری اجتماعی نیز این مسئله جدی تر می شود.
حال در چنین شرایطی ایران به خاطر نجات جان شهروندانش مصرانه بحث تبادل زندانیان را پی گیری می کند هر چند که این امر مسبوق به سابقه بوده است و محمد جواد ظریف در اردیبهشت ماه سال 98 نیز در یک مراسم سخنرانی در نیویورک اعلام کرد که تهران آماده است تا زندانیان آمریکایی در ایران را با ایرانیانی که به خاطر قوانین تحریم در آمریکا یا به خواست واشنگتن در کشورهایی دیگر حبس شده‌اند، تبادل کنند. اما با گذشت شش ماه از ارائه این پیشنهاد از سوی مقامات آمریکایی پاسخی دریافت نکرد، تا اینکه آذرماه سال گذشته ژیو وانگ پس از سه سال حبس و به رغم داشتن حکمی 10 ساله به اتهام جاسوسی با مسعود سلیمانی مبادله شد که به اتهام تلاش برای اقلام ممنوع به ایران حدود یکسال در آمریکا زندانی بود. هم اکنون نیز بحث تبادل سیروس عسگری با مایک وایت مطرح هست.
در نهایت با تمام این تفاسیر می توان گفت شرایط بیماری کووید 19 که جان شهروندان ایرانی را در زندان‌های این کشور با مخاطره مواجه کرده، تهران اعلام کرده که بدون پیش شرط و به خاطر نجات جان شهروندانش پیشنهاد تبادل زندانیان را مطرح کرده است. حال باید دید واشنگتن حق حیات انسانها را مد نظر قرار می دهد و بر اساس اصول اولیه حقوق بشری گام برمی دارد یا بار دیگر مانند سایر اقداماتش در خصوص تحریم دارو و کالاهای بشر دوستانه با نمره ردی و تجدیدی در امور انسانی مواجه می‌شود.
310 310
