گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: برجام یکی از مهم‌ترین امضاهای تاریخی در دیپلماسی جهان به‌شمار می‌آمد؛ ولی آمریکا از این توافق برجام توسط ترامپ بیرون آمد که همین امر باعث شد انگشت اتهام به سمت آمریکا و شخص ترامپ نشانه رود از جمله سه کشور اصلی اروپا ترامپ را در این مورد نقد می‌کردند؛ اکنون با توجه به آمدن جو بایدن در کاخ سفید ابهامات زیادی در این باره وجود دارد که آیا بایدن به برجام برمی‌گرد؟ اگر برگردد با چه سازوکاری این اتفاق می‌افتد؟ در این خصوص خبرنگار ما با علیرضا شیخ عطار سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در آلمان و تحلیلگر مسائل بین‌الملل به گفتوگو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:
نظر شما در مورد خروج آمریکا از برجام چیست؟ چرا اروپایی‌ها بعد از خروج آمریکا از برجام نتوانستند مطالبات ایرانی‌ها را عملیاتی کنند و تسلیم سیاست‌های ترامپ شدند؟
این به سلیقه سیاسی گروهی در آمریکا برمی‌گردد که معتقد هستند باید ایران را با فشار حداکثری شکست و تغییر رژیم داد؛ البته گروه دیگر هم چنین هدفی دارند ولی آن‌ها معتقدند با دیپلماسی، جذب و نفوذ افراد و تغییر فکر و مسخ افکار می‌توانند، این کار را انجام دهند؛ ترامپ جزو دسته اول بود که طرفداران زیادی داشت؛ هم‌اکنون هم دنبال این است که حزب دیگری تشکیل دهد. این نوع تفکر که آمریکا اول است و اول بودن را باید با قلدری و تقلب به جهانیان ثابت کند جزو مانیفیست این‌هاست؛ علت اینکه از برجام خارج شد، معتقد بود اوباما که از گروه دوم است، خیانت و اشتباه کرده و این بر برتری آمریکا و سلطه آمریکا لطمه می‌زند.
زمانیکه آمریکا از برجام خارج شد، 5+1 به مقدار زیادی وزن خود را از دست داد؛ درست است که با آمریکا تبادلات اقتصادی نداشتیم؛ ولی آمریکا سلطه روی سیستم اقتصادی جهان دارد که مهم‌تر از همه دلار و تبادلات بانکی است که باید همگی از طریق تشکیلات بانکی آمریکا و اتاق پایاپای که در آمریکا است، تائید شود؛ لذا هیچ کشور دیگری جرات نمی‌کند با ایران معامله‌ای کند که منجر به نقل و انتقالات پولی شود که با تنبیهات آمریکا مواجه شود؛ علت اینکه بعد از بیرون آمدن آمریکا، آن تعهدات نیم بندی که داده بودند عملی نشد این بود.
البته علت دیگری هم داشت؛ در خود متن برجام بی توجهی‌هایی شده بود که موجب تعهد کامل و قانونی آمریکا نبود؛ بحث تعلیق تحریم‌ها بجای بهم زدن آن همچنین بحث مکانیسم ماشه بود؛ خیلی از بحث‌های دیگر بود که منتقدین در همان زمان بیان کردند؛ کاستی‌هایی که در برجام بود به کمک آمد که ترامپ فشار حداکثری را با آن نیت انجام دهد.
یک همگرایی بین دولت بایدن در آمریکا و اروپا در مورد برنامه هسته‌ای صورت پذیرفته است؟
بایدن با همین شعار همگرایی آمد؛ در مناظرات انتخاباتی بایدن می‌گفت، ضربه‌ای که ترامپ به آمریکا زد این بود که همکاری‌های جهانی را با بیرون آمدن از چند معاهده بین‌المللی همانند آب و هوا و برجام از بین برده است؛ بنابراین با شعار همگرایی آمد و حتی قبل از اعلام رسمی پیروزی خود اروپایی‌ها خیلی از آمدن او استقبال کردند.
شاهد هستیم دولت ترامپ در اواخر ریاست جمهوری خود اختلاف چشمگیری با اروپایی‌ها داشت، اما بایدن برخلاف ترامپ ارتباط خوبی با اروپاییان دارد؛ این احتمال وجود دارد اروپا بخواهد از آمریکا برای ایران امتیاز بگیرد؟
جواب منفی است چون اروپا خیرخواه ایران نیست؛ در طول تاریخ و سال‌های بعد از انقلاب نشان داده شد که اروپا در هر جایی که توانستند به ایران ضربه زدند؛ مخصوصاً سه کشور اصلی اروپا (آلمان،فرانسه و بریتانیا) زیرا آن‌ها انقلاب اسلامی و حضور ایرانی که با شعار ضد سکولار و ضد صهیونیسم حکومت می‌کند سخت برمی‌تابند؛ بنابراین بعید می‌دانم آن‌ها بدنبال حل مسائل ایران با آمریکا باشند چون برخی مواقع خود آن‌ها مسئله را تشدید می‌کنند اما روش اروپایی‌ها به همان گروه دومی که گفتم در آمریکا هستند و بایدن هم جزو این گروه و نزدیک‌تر است.
سیاستی که ایران در مقابل ترامپ داشت در مقابل بایدن هم باید ادامه داشته باشد؟
تغییر راهبرد نباید وجود داشته باشد بلکه راهبرد باید همان باشد، زیرا آمریکا هم گروه اول و هم گروه دوم که بحث کردیم، نهایت آرزویی که دارند از بین بردن جمهوری اسلامی است و این که تا چه حد بتوانند، موفق شوند بستگی به ایران دارد؛ شاهد بودیم تا به امروز آمریکا نتوانستند به ایران ضربه بزند و ناموفق شد؛ یعنی نتوانستند علی‌رغم تمام توطئه‌هایی که در کردستان، ترکمنستان، ترکمن صحرا، خوزستان کردند و هم‌اکنون هم آن گروه‌های تجزیه‌طلب با حمایت غربی ها ادامه می‌دهند، نتوانستند موفق شوند و در همه این‌ها با شکست مواجه شدند.
در بحث تحریم هم همینطور است؛ این تحریم برای دوران ترامپ نبوده است بلکه تحریم‌های ما از اواخر دوره بوش پسر شروع شد و در زمان اوباما بیشترین دستورالعمل‌ها و احکام تحریمی داده شد؛ ترامپ هم مشخص که چکار کرده ولی ایران سرپا مانده است؛ بنابراین، استراتژی ایران نباید تغییر کند، یعنی مقاومت در مقابل فشار حداکثری و تلاش آن‌ها برای شکستن ایران است.
تاکتیک‌ها ممکن است متفاوت باشد و از برخی فرصت‌ها برای انتقال پیام استفاده شود بدین معنا که پیام مقاومت و پیام این که ایران روی مواضع خود است، ممکن است از طریق برخی واسطه‌های اروپایی و عرب که تلاش هایی کردند به آمریکایی‌ها داده شود و ذهن آن‌ها روشن شود به این که این توطئه‌ها در برابر ایران کارایی ندارد که این هم مکانیسم‌های مختلف دارد؛ بهترین روش همین روشی است که تاکنون مقام معظم رهبری روشن و منطقی اعلام کردند؛ بنابراین تاکتیک باید عوض شود، نه استراتژی.
بهترین تاکتیکی که در حال حاضر و با توجه به شرایطی که ایران می‌تواند داشته باشد چیست؟
تاکتیک‌های مختلفی قابل تصور است؛ به نظر بنده روشن کردن افکار عمومی جهانی است؛ به هر حال یکی از توطئه‌هایی که آمریکا و اروپا علیه نظام جمهوری اسلامی ایران کردند، مخدوش کردن چهره ماست؛ آن‌ها نوعی کارترهایی هستند که همگی خط را از یک جا می‌گیرند؛ امروزه فرصتی در دست ماست که آن هم فضای مجازی است؛ فضای مجازی در کنار تهدیداتی که دارد چندین برابر فرصت نیز دارد؛ باید افکار عمومی جهانی با زبانی که دنیا فهیم است نسبت به ایران و چهره‌های واقعی ایران روشن شود؛ این سبب فشار به دولتمردان غربی می‌شود؛ با انتخابات و .... می‌آیند و مردم می‌توانند در این زمینه تصمیم بگیرند؛ این چیزی بود که متاسفانه روی آن کم کار کردیم؛ یعنی دیپلماسی ما تنها دیپلماسی رسمی بوده که آن هم در جای خود لازم است اما دیپلماسی عمومی یا توجیه افکار عمومی جهانیان که روش‌های مختلف اعم از فضای مجازی، استفاده از روشنفکران و زبان خود آن‌ها دارد، به نظر من تاکتیک مهمی خواهد بود.
چرا اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها از دستیابی رژیم صهیونیستی به سلاح‌های نامتعارف احساس نگرانی نمی‌کنند؟ این تناقض در رفتار مشاهده نمی‌شود؟
دلیل این امر بسیار روشن است؛ شکل‌گیری رژیم صهیونیستی را توجه کنید که با اعلامیه بالفور بوجود آمد تا اهرمی در مقابل جهان اسلام باشد و به قول جلال آل احمد دشنه‌ای در قلب جهان اسلام بود؛ صراحتاً بیان می‌کنند امنیت اسرائیل برای ما به اندازه امنیت ما مهم است و گره خورده به امنیت ماست.
کاندیداهای مختلف حتی بایدن که ظاهراً دیرتر تماس تلفنی با نتانیاهو گرفت چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه خود را متعهد در قبال اسرائیل می‌دانند؛ لذا داشتن سلاح هسته‌ای برای اسرائیل را موجب امنیت اسرائیل می‌دانند؛ به همین جهت در نهایت وقاحت هیچ خجالتی از این تناقض نمی‌کشند، اسرائیلی که عضو NPT نیست سلاح هم دارد و همه این را می‌دانند، داشتن سلاح و استفاده آن در روزی، مورد حمایت است؛ اسرائیل اهرم فشار این‌ها در خاورمیانه و کشورهای اسلامی است.
برگشتن بایدن به برجام را چطور ارزیابی می‌کنید و واقعاً توانایی دارد که تحریم‌ها را رفع کند؟
در آمریکا تنها تصمیم رئیس جمهور مطرح نیست؛ اصطلاحی در آمریکا وجود دارد آن هم دولت مخفی است؛ آمریکا با یک مجموعه‌های قدرتی اداره می‌شود که رئیس جمهور سمبل آن‌هاست؛ بایدن به فرض اگر خود مایل باشد که بدون قید و شرط به برجام بازگردد آن دولت مخفی و لابی‌هایی که با آن‌ها هستند که بزرگترین این لابی‌ها صهیونیستی است که اخیراً عرب‌ها بخصوص عربستان سعودی و امارات فعال شدند، براحتی حاضر نمی‌شوند که حتی به همان برجامی که ما بدان انتقاد داریم بازگردد؛ لذا می‌بینید صراحتاً فرانسه می‌گوید اسرائیل و عربستان هم باید عضو این گروه باشند؛ اینطور نیست که آنالیز شخصیت بایدن را کنیم و نتیجه بگیریم که می‌شود یا خیر؟ بایدن سمبل یک گروه سلطه است و در بین آن‌ها کم نیستند کسانیکه هنوز آرزوی نابودی جمهوری اسلامی را دارند و فکر می‌کنند برجام این را به تاخیر می‌اندازد.
رمز پیروزی نظام و ملت ایران در مقابل زیاده‌خواهی‌های آمریکا چیست؟
رمز پیروزی مقاومت است؛ اینکه استراتژی و تاکتیک آن‌ها منشا از فشار حداکثری است اعم از فشار اقتصادی در یک جاهایی و در یک جاهایی فشار نظامی است؛ حتی فشار فرهنگی هم وجود دارد؛ این مقاومت جمهوری اسلامی است که می‌تواند آن‌ها را ناامید کند کما اینکه هم‌اکنون در رسانه‌های آمریکا و اروپا کم مقالات و مواضعی را نمی‌بینیم که می‌گوید فشار حداکثری شکست خورده است؛ چرا شکست خورده است؟ ما به منبع قدرت دیگری وابسته نشدیم؛ مردم مقاومت کردند و این مقاومت فقط تحمل مشکلات اقتصادی نیست بلکه همانطور که در روایت وجود دارد دانش قدرت می‌آورد؛ در این چند سال از دانش هسته‌ای تا موضوعات ژنتیک و نانو و غیره جهان را متحیر کرده است و به این احساس رسیدند که این ملت یک ملت استثنائی است و این کمک می‌کند در این که آن‌ها در سیاست‌هایی همانند فشار حداکثری تجدیدنظر کنند.
این امکان وجود دارد که نتانیاهو سنگ‌اندازی مقابل بایدن داشته باشد؟
این کار را انجام داده است و علنی بیان می‌کند؛ این چنین نیست که در اسرائیل غیر از نتانیاهو بهتر باشند؛ این‌ها اتفاقاً همان کسانی هستند که القای اندیشه نابودی جمهوری اسلامی را به غربی‌ها انجام می‌دهند زیرا امام (ره) یک میراثی برای ما باقی گذاشته که یکی مبتنی بر الهام‌بخشی از اندیشه حاکم بر جمهوری اسلامی در فرامرزها است کما اینکه از روز اول انقلاب این کار شد و ما نمونه‌ها را در فلسطین و جاهای مختلف دیدیم و دیگری نفی سلطه است.
بالاخره اسرائیل مظهر سلطه است و مطلب دیگر این که در شعارهای امام واضح بود اسرائیل باید نابود شود؛ بنابراین اسرائیل از ایران احساس خطر می‌کند و چه نتانیاهو و چه کس دیگری تمام تلاش خود را می‌کنند که برجام به این شکلی که گفته می‌شود با لغو تمام تحریم‌ها باشد، حتی برجام ناقص شکل نگیرد و یا خود آن‌ها نظام‌های کنترلی و دخالتی که مدنظر دارند، اعمال کنند.
توافق ایران و آژانس هسته‌ای را چطور دیدید؟
من این مسئله را امر مهمی نمی‌بینم یعنی چون در مقدمه این توافق آمده است، براساس قوانین ایران باشد؛ یعنی همین قانونی که اخیراً در مجلس تصویب شده است؛ آن قانون هم بسیار روشن است؛ این چیزی که آقایان بیان می‌کنند این است، تنها امتیازی که داده شده این است که دوربین‌ها فعال می‌شود اما فیلم‌ها در نزد ایران باقی بماند که اگر به برجام برگشتند فیلم‌ها را تحویل آژانس دهد و همان تعهدی که برای پروتکل الحاقی کرده ادامه یابد وگرنه ایران فیلم‌ها را پاک می‌کند؛ من خیلی امر خطرناکی نمی‌بینم البته نقطه نظراتی در مجلس است که همین امر کوچک تهدید برای آن‌هاست؛ به نظر می‌رسد همانطور که مقام معظم رهبری بیان کردند، دولتی‌ها و مجلسی‌ها افراد باتجربه و صاحب نظر در چند نشست می‌توانند این نگرانی‌ها را رفع کنند یا با تغییر توافق یا با پذیرش آن باشد.
انتهای پیام/ 411
