تاريخچه بورس در ايران

مطالعات اولیه درباره تاسیس بورس در ایران، به سال 1315، هجری شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره تاسیس بورس در ایران، اساسنامه داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد،‌ اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملا موضوع بررسی و تاسیس بورس در ایران بیش از 25 سال به تاخیر افتاد.
بالاخره در سال 1341،‌کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌نامه اولیه تاسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد.
در اواخر همان سال یعنی سال 41، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیرکل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال 1345 قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد. حدود یک‌سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن ماه سال 1346،‌ بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معادله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.بورس ایران در تاریخ 46 ساله فعالیت خود، همواره فراز و فرودهای بسیار زیادی را تجربه کرده است، اما شاید بتوان گفت یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ بورس ایران، تاسیس قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال 1384 بوده است که ضمن رفع برخی نارسایی‌ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در ایران را فراهم کرد.براساس این قانون، بخش نظارتی بورس از بخش‌های عملیاتی آن تفکیک شد، به این معنا که سازمانی به عنوان سازمانل بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتی بورس تشکیل شد. سازمان بورس که خود تحت نظارت شورایی به اسم شورای عالی بورس فعالیت می‌کند، وظایف متعددی دارد که یکی از مهم‌ترین وظایف آن، تاسیس و نظارت بر عملکرد بورس‌های مختلف است.
امروز، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند:
الف: بورس اوراق بهادار تهران که در آن، سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خرید و فروش می‌شود.
ب: فرابورس ایران که در آنجا هم سهام شرکت‌هیی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند،‌ مورد داد و ستد قرار می‌گیرد.
ج: بورس کالای ایران که در آن، انواع کالاها مانند محصولات پتروشیمی،‌ فلزات،‌ محصولات کشاورزی و... خرید و فروش می‌شود.
د: بورس انرژی که به تازگی تاسیس شده و در آن، حامل‌های انرژی از جمله برق، زغال‌سنگ و کک خرید و فروش می‌شود.
طراحی انواع اوراق بهادار، راه‌اندازی نهادهای متنوع مالی و همچنین گسترش فعالیت‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی موجب شده تعداد سهام‌داران بورس در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته باشد، به نحوی که تعداد سهام‌داران تا پایان نیمه اول سال 1392 به حدود 6 میلیون و 800 هزار نفر رسیده است. در این کتاب، ما عمدتا به معرفی بورس اوراق بهادار و نحوه سرمایه‌گذاری در این بازار، از طریق خرید و فروش سهام شرکت‌ها و سایر انواع اوراق بهادار می‌پردازیم تا از این رهگذر علاقه‌مندان به فعالیت در این عرصه بتوانند به اطلاعات مفید و لازم دست پیدا کنند.
منبع: كتاب الفباي بورس- انتشارات بورس