پیش‌شرط توفیق مسکن اجتماعی

شتاب‌زدگی درشروع و مکان‌یابی نادرست درکنار نحوه تامین مالی از طریق خط اعتباری و بی‌توجهی به نحوه تامین مالی زیرساخت‌ها وخدمات روبنایی و ورود به تصدی گری گسترده؛ از عوامل عدم توفیق اجرای سیاست مسکن مهر محسوب می‌شود هم‌اکنون نیز بخش عمده توان اجرایی و مالی دولت و وزارت راه‌وشهرسازی درگیر تحویل تعهدات ایجاد شده است و فرصتی فراهم آمده که با تامل و تعمق بیشتر هم در نهایی کردن طرح جامع مسکن و هم در ابعاد و الزامات اجرای مسکن اجتماعی از تجربه مسکن مهر و سایر کشورها در اجرای مسکن اجتماعی استفاده شود.این مقاله سعی دارد با کنکاش در چارچوب و معیارهای مکان‌یابی صحیح مسکن اجتماعی، زمینه توفیق و بهره‌وری بیشتر برنامه را فراهم کند و نکته اساسی و پایه‌ای قبل از ورود به موضوع مکان‌یابی مسکن اجتماعی، توجه به این موضوع است که عرضه مسکن اجتماعی در سایت‌های مجزا و تفکیک شده از سایر بافت‌های شهری و به صورت انبوه منجر به شکل‌گیری حفره‌ها و گتوهای فقر در جامعه شهری می‌شود و این اقشار را از متن جامعه شهری جدا و با برچسب مسکن فقرا زمینه کاهش ارزش مسکن و نزولی شدن خدمات و کیفیت زندگی و چه بسا به تدریج مکان استقرار گروه‌های بزهکار اجتماعی را فراهم می‌کند. بنابراین مسکن اجتماعی باید در قالب و در تلفیق با عرضه عمومی مسکن در سطح کشور انجام گیرد، هم‌اکنون دربعضي کشورها از جمله بریتانیا عرضه‌کنندگان انبوه مسکن موظفند در قالب عرضه انبوه مسکن برای اقشار متنوع اجتماعی تا 30 درصد از عرضه خود را متناسب با اقشار فقیر جامعه عرضه کنند. مسکن‌های اجتماعی عرضه شده در دهه اخیر در کشورهای اروپایی اصولا در بافت‌های شهری قابل تشخیص نیستند؛ به‌عنوان مثال در شهر هامبورگ آلمان در پروژه «هافن سیتی» که در قالب پروژه بازآفرینی شهری و تبدیل بارانداز کشتی‌های باری در نزدیکی مرکز شهر به یک فضای فعال شهری برای اسکان 12هزار نفر و اشتغال 40هزار نفر در مساحت 57 هکتاری در حال اجرا بود. آپارتمان‌های لوکس در کنار آپارتمان‌های اقشار متوسط و فقیر جامعه در کنار هم قرار گرفته بودند به گونه‌ای که از لحاظ نمای بیرونی تمایز بین این بلوک‌ها وجود نداشت و تفاوت فقط در امکانات داخلی، متراژها و نوع مصالح و تجهیزات داخلی قابل مشاهده بود. اما در موضوع مکان‌گزینی مسکن‌های اجتماعی موضوع از چند جهت قابل بررسی است، مکان‌گزینی از بعدکلان‌تر شامل سه گزینه: رشد درونی شهرها، عرضه در پیرامون شهرها و مکان‌یابی عرضه در قالب رشد اقماری (شهرک‌ها و شهرهای جدید) پیش‌روست اما در ابعاد دیگر شامل معیارهای مکان‌یابی شامل معیارهای کالبدی (شیب و توپوگرافی زمین و جنس خاک، وجود یا امکان تامین زیرساخت، امکان ارتباطی و امکان دسترسی به مصالح و...) مخاطرات طبیعی، زمین و قیمت آن و معیارهای اجتماعی و اقتصادی متعددی است.
منبع: اقتصاد نيوز