پرونده هسته ای به مثابه آزمونی ملی

اینکه ایرانی‌ها در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، با برخی کشورها مثل ایالات متحده امریکا وارد مذاکره نشده اند یا اینکه مذاکره نکردند با واقعیت تاریخی جامعه ما تطابق ندارد. بوده مواردی که بر سر برخی موضوعات گفتگوهایی از سر جبر، صورت گرفته است اما طبعا محدود هم بوده و جنبه تاکتیکی داشته است و نه استراتژیکی.آنچه در مورد "مذاکره" قابل ذکر است به نظر این نکته است که مذاکره یا دیپلماسی ابزار یا روش نوین "جنگ" است و این البته با فرض وجود جنگ در عرصه روابط بین الملل است که به نظر واقعیتی انکار ناپذیر است.
هر چند برخی معتقدند که موضوع محوری در عرصه روابط ْبین الملل "همکاری و وابستگی‌های متقابل" است اما این موضوع محوری، در عین مطرح بودن آن به عنوان اصلی مهم، تحت الشعاع واقعیتی غیر قابل انکار به نام "نظام قدرت" در عرصه بین الملل است که منطق آن توزیع قدرت بر اساس ساختار طراحی شده "غرب" است که در آن به راحتی برای برخی کشورها فرصت و مجال ظهور و بروز وجود ندارد. اما در اینکه کشورها می توانند در این فضا به اهداف حداقلی خود برسند هم نباید تردید کرد ولی نحوه وصول به این اهداف از اهمیت زیادی برخوردار است.شاید یک گام مهم در این زمینه آشنایی با منطق پیشبرد اهداف است. اصولا "سیاست" به معنی "تصمیم در موقعیت" است. یعنی در موقعیت پیش آمده بهترین تصمیم چیست که اخذ شود. زمان دکتر محمد مصدق که در مورد ماجرای ملی شدن صنعت نفت مذاکره صورت گرفت، در آن زمان، مذاکره با طرف‌های مقابل با دخالت سازمان‌ها و کشورهای قدرتمند با یک اشکال جدی مواجه شد و آن این بود که ظاهرا نتوانست بهترین تصمیم را بگیرد و با رد پیشنهادهایی چون بانک جهانی کشور را به کودتا رساند و این یک شکست مدیریتی محسوب می شود.در حال حاضر در مورد پرونده هسته ای که مجدد ایران و البته نظام بین الملل در بعد تاریخی آن در آزمون مذاکره ای حساس قرار گرفته این نکته قابل توجه است که از تاریخ درس گرفته شود یعنی حتما عوامل شکست و ناکامی دوره مصدق مجدد تکرار نشود. یعنی ترس از سازشکار خطاب قرار دادن عملکرد تیم دیپلماسی به عنوان عامل تاثیر گذار، برجسته نشود و این البته منوط به شفاف سازی موضوعات تصمیم گیری است که ظاهرا در مورد پرونده هسته ای تا حدودی انجام شده است.هر چند وضعیت فعلی جامعه ایران بخاطر وقوع انقلاب اسلامی قابل مقایسه با زمان مصدق نیست اما منطقه خاورمیانه در حال حاضر در وضعیت وخیمی قرار دارد و موج خشونت و افراطی گری و دخالت گروه‌های تندرو و کشورهای دیگر در داخل منطقه به حدی است که به هوش بودن اصلی ضروری به حساب می آید.در مورد پرونده هسته ای ایران یک اجماع ملی داخلی وجود دارد که در عین حفظ دستاوردها و حقوق هسته ای گفتگو صورت گیرد و فشارهای ناشی از آن هم کم شود. هم مردم و هم احزاب و هم دستگاه دیپلماسی، همه دنبال یک هدف هستند و این واقعیتی مهم است.اما نکته مهم و قابل ذکر این است که هیچ فرد، گروه و جناحی نباید تلاش‌های این حوزه را به نفع خود مصادره کند. همه در این امر دخیلند و البته وظیفه تیم مذاکره کننده طبعا سخت تر است چون آنها در میدان عمل و مستقیم مواجهه قرار دارند و نقششان در حرفه ای گری بیشتر از همه نیروهای پشت صحنه است.