حیدر بهمنی
در دنیای معاصر نفت به عنوان اساسی‌ترین منبع انرژی از جایگاه ویژه‌ای در نظام اقتصادی و صنعتی جهان برخوردار است.
تولید این ماده هیدروکربوری با ارزش از ژرفای زمین، مستلزم در اختیار داشتن تجهیزات، ماشین‌آلات و دانش فنی و مهندسی است و در این میان قطعاً حفاری چاههای نفت و گاز، کلیدی‌ترین، تخصصی ترین و در عین حال دشوارترین و پیچیده‌ترین بخش این فعالیتها محسوب می‌شود. حفاری چاههای نفت و گاز، مجموعه‌ای از کار و تلاش سخت و طاقت فرساست که انجام آن، توام با خدمات فنی پیچیده‌ای بوده که نیازمند به‌کارگیری بسیاری از فناوریهای نوین است.
در این میان، صنعت حفاری کشور یکی از معدود شرکتهای حفاری جهان است که عملیات حفاری و خدمات فنی و مهندسی مربوطه را راساً انجام می‌دهد. این صنعت با در اختیار داشتن ٧٤ دستگاه حفاری خشکی و دریایی و بیش از ١٧هزار نفر نیروی انسانی مجرب در اقصی نقاط کشور و در سخت ترین شرائط آب و هوایی و مناطق سختگذر و کوهستانی، عملیات حفاری چاههای نفت و گاز را به انجام می رساند.
آمارها نشان می‌دهد: در دو سال گذشته (منتهی به یکم شهریورماه ١٣٩٤) با بهره گیری از تلاش کارشناسان و متخصصان در زمینه حفر چاههای نفت و گاز، تعداد ٣٤٠ حلقه چاه خشکی و دریایی در بیش از ده استان نفتخیز کشور تکمیل و در مدار تولید قرار گرفته است. متخصصان صنعت حفاری با تلاش مضاعف در این مدت تعداد ٤٨ حلقه چاه را با ٦٩١ روز جلوافتادگی از برنامه‌های پیش‌بینی‌شده تکمیل؛ و به واحدهای متقاضی تحویل کردند که این کار از نظر اقتصادی و تولید بسیار پرارزش است.
همچنین از آنجاکه صنعت حفاری در واقع «زنجیره‌ای از تخصصهای گوناگون» است؛ لذا در بعد ارائه خدمات جنبی حفاری نیز کارشناسان در دو سال گذشته بالغ بر ١٧هزار مورد «خدمات فنی» و «ویژه» به چاههای نفت و گاز در دستگاههای ملکی و استیجاری و شرکتهای خصوصی فعال در کشور ارائه کرده‌اند. انجام بیش از ١٠٠ هزار متر «حفاری جهت‌دار» و «حفاری افقی» در مدت دو سال یادشده را باید از دیگر دستاوردها و توانایی‌های ملی این صنعت تلقی کرد. از سوی دیگر همراستا با اولویتهای وزارت نفت دولت تدبیر و امید، توجه ویژه‌ای به توسعه میادین مشترک از جانب صنعت حفاری به عمل آمده که در این زمینه عملکرد بخش حفاری بسیار چشم‌افسا بوده است .
تلاشگران صنعت حفاری کشور، فاز ١٨ پارس جنوبی را در بهمن ماه سال ٩٢ و فاز ١٧ پارس جنوبی را در فروردین ماه سال ٩٣ تکمیل و تحویل کردند و هم اینک عملیات حفاری ٢٢ حلقه چاه گازی را در فاز ١٤ پارس جنوبی (با پیشرفت ٥٥ درصدی) در دست اجرا دارند . همچنین مقارن آذرماه ١٣٩٣ پروژه حفاری چهار حلقه چاه در فاز یک طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی نیز با موفقیت کامل به پایان رسید.
این صنعت در راستای پاسخگویی به نیازهای صنعت نفت کشور، در نیمه دوم سال ٩٢ با به کارگیری یک دستگاه حفاری دریایی (جک‌آپ) نزدیک به ٢٠ حلقه چاه را در فاز ١٢ پارس جنوبی تعمیر / تکمیل و جهت تولید گاز از بزرگترین فاز پارس جنوبی در اختیار شرکت بهره‌بردار قرار داد. در مورد میدانهای غرب کارون نیز؛ استقرار بخش اعظمی از ناوگان عملیاتی ملی حفاری در موقعیت این میدانها، حاکی از عزم و اراده ملی حفاری برای شتاب بخشیدن به روند توسعه این میدانهای مشترک است.
یکی از راهبردهای اساسی صنعت حفاری ایران ، نهادینه کردن ساخت داخل با استفاده از ظرفیتهای موجود بوده است، که بر این اساس با توجه به ضرورت امر، ابتدا واحدهای «خودکفایی و ساخت داخل» و سپس «مدیریت پژوهش ، فناوری و مهندسی ساخت» در این شرکت شکل گرفت، تا از این طریق، برنامه های ساخت و تولید داخلی را برنامه ریزی و تنظیم و درنهایت به اجرا درآورد.
از جمله دستاوردهای این فعالیتها باید به شناسایی منابع ، سازماندهی ساخت داخل ، شتاب بخشیدن به روند تامین کالا و مواد ، ارائه توانمندیهای داخلی در ساخت قطعات و تجهیزات ، هم افزایی و تبادل اطلاعات میان سازنده و متقاضی اشاره کرد. بدیهی است سمت‌و‌سوی حرکت بر اساس راهبرد تدوین شده و نقشه راه با هدف بومی سازی و حمایت از سازندگان داخلی بوده که در این زمینه شاهد خودباوری سازندگان داخلی هستیم. این حمایت همه جانبه و تلفیق علم و تجربه باعث اتفاقات بسیار خوشایندی در زمینه تولید قطعات و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت و حفاری و اشتغالزایی برای جوانان صنعتگر ایرانی شده است.
صنعت حفاری در این سالها گامهایی ارزنده و ارزشمند در جهت ارتقای دانش فنی متخصصان و توانمندسازی سازندگان و تولید کنندگان با مراکز تحقیقاتی، پژوهشی و دانشگاهی برداشته است و تفاهمنامه هایی در جهت تسهیل همکاری و گسترش تعامل و تبادل اطلاعات با مراکز دانش بنیان و دانشگاههای تهران ، امیرکبیر ، شریف ، چمران ، صنعت نفت ، دانشگاه آزاد و ... منعقد و دفاتر خود را در پارکهای علم و فناوری راه اندازی کرده است.
اکنون که کشور در حال برون رفت از محدودیتهای قبلی است، قطعاً ارتقای توان داخل ( به عنوان اساسی‌ترین شاخص و هدف اقتصاد مقاومتی) یکی از وجوه بارز فعالیتهای صنعت حفاری خواهد بود . تحریم و محدودیتهای اعمال شده بر کشور در دهه اخیر نشان داد که بخش خصوصی نیازمند تخصیص منابع ، هدایت و توجه ویژه است تا توان موجود در کشور تقویت و به رشد و تعالی برسد.
در افق چشم‌انداز، برنامه‌های اجرایی و عملیاتی وسیعی برای این بخش از صنعت نفت کشور پیش‌بینی شده است که از آن جمله می‌توان به « گسترش ناوگان حفاری در خشکی و دریا»، «حمایت از صنایع داخلی»، «بهره‌وری بهینه از منابع انسانی»، «کسب علوم و فنون روز»، «حمایت از پروژه های تحقیقاتی و پژوهشی»، «ارتقای فنی دستگاههای حفاری»، «دانش‌محوری و تمرکز بر رشد کمی و کیفی»، «راهبری پروژه های کلید در دست»، «دستیابی به استانداردهای روز»، « حفظ و گسترش سهم بازار داخل و توسعه فعالیتها»، «حضور موثر در میدانهای مشترک»، «ایجاد سیستمهای یکپارچه اطلاعات بر پایه سیستمهای فرآیند گرا»، «افزایش ضریب ایمنی»، « اصلاح ساختار» و برنامه‌های دیگری اشاره کرد که همگی افقهای روشنی را فراروی صنعت حفاری کشور ترسیم کرده است.
* مدیرعامل شرکت ملی حفاری ایران
تولید این ماده هیدروکربوری با ارزش از ژرفای زمین، مستلزم در اختیار داشتن تجهیزات، ماشین‌آلات و دانش فنی و مهندسی است و در این میان قطعاً حفاری چاههای نفت و گاز، کلیدی‌ترین، تخصصی ترین و در عین حال دشوارترین و پیچیده‌ترین بخش این فعالیتها محسوب می‌شود. حفاری چاههای نفت و گاز، مجموعه‌ای از کار و تلاش سخت و طاقت فرساست که انجام آن، توام با خدمات فنی پیچیده‌ای بوده که نیازمند به‌کارگیری بسیاری از فناوریهای نوین است.
در این میان، صنعت حفاری کشور یکی از معدود شرکتهای حفاری جهان است که عملیات حفاری و خدمات فنی و مهندسی مربوطه را راساً انجام می‌دهد. این صنعت با در اختیار داشتن ٧٤ دستگاه حفاری خشکی و دریایی و بیش از ١٧هزار نفر نیروی انسانی مجرب در اقصی نقاط کشور و در سخت ترین شرائط آب و هوایی و مناطق سختگذر و کوهستانی، عملیات حفاری چاههای نفت و گاز را به انجام می رساند.
آمارها نشان می‌دهد: در دو سال گذشته (منتهی به یکم شهریورماه ١٣٩٤) با بهره گیری از تلاش کارشناسان و متخصصان در زمینه حفر چاههای نفت و گاز، تعداد ٣٤٠ حلقه چاه خشکی و دریایی در بیش از ده استان نفتخیز کشور تکمیل و در مدار تولید قرار گرفته است. متخصصان صنعت حفاری با تلاش مضاعف در این مدت تعداد ٤٨ حلقه چاه را با ٦٩١ روز جلوافتادگی از برنامه‌های پیش‌بینی‌شده تکمیل؛ و به واحدهای متقاضی تحویل کردند که این کار از نظر اقتصادی و تولید بسیار پرارزش است.
همچنین از آنجاکه صنعت حفاری در واقع «زنجیره‌ای از تخصصهای گوناگون» است؛ لذا در بعد ارائه خدمات جنبی حفاری نیز کارشناسان در دو سال گذشته بالغ بر ١٧هزار مورد «خدمات فنی» و «ویژه» به چاههای نفت و گاز در دستگاههای ملکی و استیجاری و شرکتهای خصوصی فعال در کشور ارائه کرده‌اند. انجام بیش از ١٠٠ هزار متر «حفاری جهت‌دار» و «حفاری افقی» در مدت دو سال یادشده را باید از دیگر دستاوردها و توانایی‌های ملی این صنعت تلقی کرد. از سوی دیگر همراستا با اولویتهای وزارت نفت دولت تدبیر و امید، توجه ویژه‌ای به توسعه میادین مشترک از جانب صنعت حفاری به عمل آمده که در این زمینه عملکرد بخش حفاری بسیار چشم‌افسا بوده است .
تلاشگران صنعت حفاری کشور، فاز ١٨ پارس جنوبی را در بهمن ماه سال ٩٢ و فاز ١٧ پارس جنوبی را در فروردین ماه سال ٩٣ تکمیل و تحویل کردند و هم اینک عملیات حفاری ٢٢ حلقه چاه گازی را در فاز ١٤ پارس جنوبی (با پیشرفت ٥٥ درصدی) در دست اجرا دارند . همچنین مقارن آذرماه ١٣٩٣ پروژه حفاری چهار حلقه چاه در فاز یک طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی نیز با موفقیت کامل به پایان رسید.
این صنعت در راستای پاسخگویی به نیازهای صنعت نفت کشور، در نیمه دوم سال ٩٢ با به کارگیری یک دستگاه حفاری دریایی (جک‌آپ) نزدیک به ٢٠ حلقه چاه را در فاز ١٢ پارس جنوبی تعمیر / تکمیل و جهت تولید گاز از بزرگترین فاز پارس جنوبی در اختیار شرکت بهره‌بردار قرار داد. در مورد میدانهای غرب کارون نیز؛ استقرار بخش اعظمی از ناوگان عملیاتی ملی حفاری در موقعیت این میدانها، حاکی از عزم و اراده ملی حفاری برای شتاب بخشیدن به روند توسعه این میدانهای مشترک است.
یکی از راهبردهای اساسی صنعت حفاری ایران ، نهادینه کردن ساخت داخل با استفاده از ظرفیتهای موجود بوده است، که بر این اساس با توجه به ضرورت امر، ابتدا واحدهای «خودکفایی و ساخت داخل» و سپس «مدیریت پژوهش ، فناوری و مهندسی ساخت» در این شرکت شکل گرفت، تا از این طریق، برنامه های ساخت و تولید داخلی را برنامه ریزی و تنظیم و درنهایت به اجرا درآورد.
از جمله دستاوردهای این فعالیتها باید به شناسایی منابع ، سازماندهی ساخت داخل ، شتاب بخشیدن به روند تامین کالا و مواد ، ارائه توانمندیهای داخلی در ساخت قطعات و تجهیزات ، هم افزایی و تبادل اطلاعات میان سازنده و متقاضی اشاره کرد. بدیهی است سمت‌و‌سوی حرکت بر اساس راهبرد تدوین شده و نقشه راه با هدف بومی سازی و حمایت از سازندگان داخلی بوده که در این زمینه شاهد خودباوری سازندگان داخلی هستیم. این حمایت همه جانبه و تلفیق علم و تجربه باعث اتفاقات بسیار خوشایندی در زمینه تولید قطعات و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت و حفاری و اشتغالزایی برای جوانان صنعتگر ایرانی شده است.
صنعت حفاری در این سالها گامهایی ارزنده و ارزشمند در جهت ارتقای دانش فنی متخصصان و توانمندسازی سازندگان و تولید کنندگان با مراکز تحقیقاتی، پژوهشی و دانشگاهی برداشته است و تفاهمنامه هایی در جهت تسهیل همکاری و گسترش تعامل و تبادل اطلاعات با مراکز دانش بنیان و دانشگاههای تهران ، امیرکبیر ، شریف ، چمران ، صنعت نفت ، دانشگاه آزاد و ... منعقد و دفاتر خود را در پارکهای علم و فناوری راه اندازی کرده است.
اکنون که کشور در حال برون رفت از محدودیتهای قبلی است، قطعاً ارتقای توان داخل ( به عنوان اساسی‌ترین شاخص و هدف اقتصاد مقاومتی) یکی از وجوه بارز فعالیتهای صنعت حفاری خواهد بود . تحریم و محدودیتهای اعمال شده بر کشور در دهه اخیر نشان داد که بخش خصوصی نیازمند تخصیص منابع ، هدایت و توجه ویژه است تا توان موجود در کشور تقویت و به رشد و تعالی برسد.
در افق چشم‌انداز، برنامه‌های اجرایی و عملیاتی وسیعی برای این بخش از صنعت نفت کشور پیش‌بینی شده است که از آن جمله می‌توان به « گسترش ناوگان حفاری در خشکی و دریا»، «حمایت از صنایع داخلی»، «بهره‌وری بهینه از منابع انسانی»، «کسب علوم و فنون روز»، «حمایت از پروژه های تحقیقاتی و پژوهشی»، «ارتقای فنی دستگاههای حفاری»، «دانش‌محوری و تمرکز بر رشد کمی و کیفی»، «راهبری پروژه های کلید در دست»، «دستیابی به استانداردهای روز»، « حفظ و گسترش سهم بازار داخل و توسعه فعالیتها»، «حضور موثر در میدانهای مشترک»، «ایجاد سیستمهای یکپارچه اطلاعات بر پایه سیستمهای فرآیند گرا»، «افزایش ضریب ایمنی»، « اصلاح ساختار» و برنامه‌های دیگری اشاره کرد که همگی افقهای روشنی را فراروی صنعت حفاری کشور ترسیم کرده است.
* مدیرعامل شرکت ملی حفاری ایران
