هزینه فرصت، هزینه فرصت سرمایه یا هزینه فرصت از دست رفته، به معنی هزینه‌های ناشی از رد بهترین گزینه جایگزین در هنگام تصمیم گیری است و به ارزش بهترین فرصت بعدی از دست رفته هم هزینه فرصت گفته می‌شود.
انتخاب‌ها معمولاً باید بین اعمالی مورد علاقه و نیز مانعه الجمع (به این معنا که انتخاب یکی به معنای طرد حتمی دیگری است) انجام شود که رابطه پایه‌ای میان دو اصل اقتصادی کمیابی و انتخاب را نشان می‌دهد. هزینه فرصت یک انتخاب یا عمل، عنصری است برای مطمئن شدن از اینکه منابع کمیاب به صورتی کارا
تخصیص می‌یابد و بهره‌برداری می‌شود به طوری‌که هزینه آن انتخاب و تخصیص و عمل را در برابر ارزش آن می‌سنجند.
هزینه فرصت تنها به هزینه‌های پولی یا مالی مربوط نیست بلکه می‌تواند با وسیله ارزش واقعی تولید از دست رفته، اوقات فراغت، یا هر چیز دیگری که بهره‌ای جایگزین فراهم می‌کند، سنجیده شود.
وقتی بودجه به بخش‌هایی تخصیص می‌یابد، اما طرح‌های هدفگذاری شده بموقع و در زمان مفیدش به بهره برداری نمی‌رسد؛ هزینه فرصت یعنی خسارت آن هم بیشتر می‌شود و طرحی عمرانی که پس از ۲۰ سال هنوز در وسط راه قرار دارد؛ به جای دستاورد، هزینه فرصت را افزایش می‌دهد؛ فرصت‌هایی که می‌شد با این منابع بهتر استفاده و طرح دیگری را اجرا کرد.
وقتی منابعی در اختیار داریم آن را در خیلی از موارد می‌توانیم هزینه کنیم، اما بعد از صرف کردن آن این سوال پیش می‌اید که آیا در طرح بهتری نمی‌شد خرج کرد؟ دستاورد‌ها را بیشتر کرد؟ اصلا چگونه می‌توان به حداکثر دستاورد رسید؟
این همه تخصیص و منابع و هزینه‌ها در بودجه سالانه آیا نمی‌شد نتیجه‌ای بهتر و عملکرد‌های بیشتری داشته باشد؟ فاصله عملکرد‌ها با وضع بهینه را هزینه فرصت تشکیل می‌دهد و اینکه هزاران طرح ناتمام داریم همه این‌ها به افزایش هزینه فرصت منجر می‌شود.
هزینه فرصت شامل ارزش اقتصادی ناشی از فرصت‌های بهتر است که با تخصیص منابع بودجه به طرح‌های موجود، دیگر فرصت استفاده از آن فرصت‌ها را از دست می‌دهیم.
حذف هزینه فرصت در تنظیم بودجه سالانه بسیار برتر از بودجه عملیاتی است و بودجه ریزی عملیاتی هم شامل مراحل سه گانه " ایجاد شفافیت، افزایش بهره وری و افزایش اثربخشی" است که البته هنوز در هیچ
کشوری به طور کامل اجرایی نشده است و در ایران هم در مراحل میانی است.
به نظر می‌رسد تنظیم بودجه سالانه هر اندازه به نظام بودجه ریزی مبتنی بر حداقل سازی یا حذف هزینه فرصت نزدیک‌تر شود در همان حال به استقرار اقتصاد مقاومتی هم نزدک‌تر خواهد شد و همه ظرفیت‌ها و مزیت‌های بودجه سالانه در ایران به طور کامل شکوفا می‌شود.
این روند کمک خواهد کرد تا همه مردم وارد عرصه‌های ممنوعه تولید ثروت وارد شوند و عدالت همراه با پیشرفت هم تحقق می‌یابد.
بعد از ۴ دهه تجربه نیز حالا نوبت توسعه مردم سالار است که علاوه بر کمک به تحقق اهداف بودجه ریزی عملیاتی و اقتصاد مقاومتی و تاب آوری کامل می‌تواند "هزینه فرصت" در تخصیص منابع را حذف کند و کاهش دهد که تاکنون هزینه‌های سنگینی بر اقتصاد کشور تحمیل کرده است.
گستره وسیع طرح‌های ناتمام و بدون استفاده نشان می‌دهد که خسارت زیادی در عدم تخصیص بهینه منابع ایجاد می‌شود و هزینه فرصت ان‌ها خیلی زیاد است.
از نمایندگان مجلس ۱۱ انتظار می‌رود با جدیت در این مسیر وارد شوند تا در میان مدت و بلندمدت؛ هدفمندترین و هوشمندترین بودجه سالانه و همگراترین با اقتصاد مقاومتی ایرانی اسلامی را تقدیم این مردم و این سرزمین کنیم.
اسماعیل محمدی
خبرگزاری صدا و سیما.
آخرین اخبار