لحظه حقیقت

 تصاویر پیکرهای درهم پیچیده زائران خانه خدا که در منا جان سپردند، چند روزی رسانه های خبری جهان را عزادار ساخت. دست دست کردن مسوولان سعودی در باز گرداندن اجساد درگذشتگان و اظهارات غیر دیپلماتیک و به دور از نزاکت آن ها هم افزون بر اینکه نمک بر زخم هزاران خانواده داغدیده پاشید، سبب شد تا میان ایران و عربستان جنگ لفظی بی سابقه ای درگیرد. حادثه دردناکِ جان دادن زائران در مکه، بی شک از آن دست رویدادهایی است که بدان «لحظه حقیقت» می گویند .  فاجعه منا حقیقت  رژیمی را برملا کرد که از دلارهای نفتی و درآمد توریسم چنان در عالم توهم به سر می برد که در برابر هر واقعیتی رویین تن شده است. این اما همه ماجرا نیست، پشتیبانی نه چندان کم و آشکار عربستان از دسته های اوباشی همانند داعش و دخالت های نابکارانه اش در یمن ، نشان می دهد که نظام سیاسی حاکم بر عربستان هر روز فاصله بیشتری با واقعیت و عقلانیت سیاسی می گیرد. بی سبب نیست که بسیاری از سردسته های گروه های تروریستی خاورمیانه از مدارس مذهبی عربستان فارغ التحصیل شده اند. کشوری که سیاستمدارانش و مفتی اعظمش در بلندای همه چیز دانی و همه چیز فهمی حتی از آداب دلجویی و پیش پا افتاده ترین مسائل دیپلماتیک بی خبرند، پرورشگاه بی مانندی برای پروراندن نارواداری، جهل و خشونت است. با این همه، اگر فاجعه منا و سیاست خارجی ماجراجویانه و نظام به شدت بسته حاکم بر این کشور که هنوز با قانون پوسیده سالیک (انتقال قدرت از پدر به پسر) شناخته می شود را در کنار به انتها رسیدن دوران طلایی نفت و کاهش روز افزون ارزش استراتژیک نفت قرار دهیم، برای متزلزل نشان دادن موقعیت عربستان سعودی در منطقه و جهان نیازی نیست رنج زیادی ببریم. با این وصف، پرسشی که سر بر می آورد این است که عربستان برای جبران ته کشیدن امکانات و اعتبارش در آینده دست به چه اقداماتی خواهد زد؟ شاید نزدیک ترین گزینه، بحران آفرینی بیشتر در منطقه و سدسازی در برابر فرایند دموکراتیزه کردن خاورمیانه باشد. کشوری که شیشه عمرش بسته به پابرجا ماندن استبداد است، چاره ای ندارد جز آنکه در برابر روند دموکراسی سازی منطقه مانع تراشی کند.هم از این رو، نمی باید از این در شگفت شد که آل سعود از این پس، پول بیشتری به پای گروه های مسلح و تروریست های خاورمیانه خواهد ریخت و تنور اختلافات قومی و مذهبی را داغ تر خواهد کرد. گذشته از همه اینها، به توافق رسیدن ایران با گروه 5+1 و ترمیم رابطه ایران با جهان، به نگرانی کهنه عربستان نیز دامن می زند که ایران مقتدر و گشوده بر جهان، رقیب خطرناکی برای آل سعود خواهد بود که این امر نزدیکی عربستان به اسرائیل را برای جلوگیری از قدرت یابی ایران در منطقه بیشتر خواهد کرد. حاصل اینکه، حادثه منا به یک اعتبار شیپور رزمی است که در یک سوی میدان عربستان با دلارهای نفتی اش واسراییل با سیستم اطلاعاتی نیرومندش قرار دارند و در سوی دیگر، ایران است که می تواند با سلاح دیپلماسی و گشودن درهایش به سوی اقتصاد جهان و در پیش گرفتن توسعه سیاسی برنده این میدان باشد و  به تعبیر انگلیسی زبان ها، خنده آخر را بزند.