گروه اقتصاد کلان: وضعیت نرخ بیکاری در اقتصاد ایران امیدوار کننده نیست. دولت سیزدهم در شروع کار خود و رئیس جمهور پیش از انتخاب شدن وعده های مختلفی را به مردم داد که یکی از آن ایجاد یک میلیون شغل در سال بود. به گزارش «تجارت آنلاین»، اگرچه خود دولت و وزارت کار آمارهایی را مبنی بر موفقیت اشتغال زایی و ایجاد شغل جدید ارائه می کنند ولی آمارهای رسمی مرکز آمار و بررسی کارشناسان حاکی از اتفاق دیگری است.
شاخص اشتغال‌زایی با آنچه دولت سیزدهم در زمان روی کار آمدن خود هدفگذاری کرده بود فاصله زیاد و معناداری دارد. در شرایطی که طی هفت ماه گذشته براساس بسیاری از برآوردها به واسطه محدودیت‌های اینترنتی و فیلتر شدن شبکه‌های اجتماعی میلیون‌ها شغل به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از بین رفته است. برآوردهای کارشناسی و همین‌طور ارزیابی‌های کمیسیون تخصصی اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد که دست‌کم یک میلیون شغل به‌طور مستقیم وابسته به خرده‌فروشی‌های مجازی بوده‌اند که تعداد افراد وابسته به شکل غیرمستقیم مانند شبکه حمل‌ونقل به سه تا هشت میلیون نفر می‌رسد که همگی بعد از اتفاقات و محدودیت‌های نزدیک به هفت ماه اخیر به شرایط تعطیل یا نیمه‌تعطیل درآمده‌اند.
عدم تعادل های بازار کار ایران
بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد بازار کار ایران با ۵ عدم تعادل در ابعاد مختلف منطقهای، استانی، جنسیتی، سنی و تحصیلی روبه‌رو است. این موارد سبب شده است تا بخشی از دغدغه دولت صیانت از اشتغال موجود و حل مشکلات حوزه بازار کار باشد. بررسی گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد در کنار عدم تعادل‌های بازار کار در ابعاد مختلف جنسیتی، سنی، تحصیلی و منطقهای، با شروع بیماری کرونا از اواخر سال1398 شرایط خاصی بر فعالیت‌‌های اقتصادی و اشتغال بر کشور حاکم شد. افزون بر این بررسی‌های مبانی نظری و تجربه کشورهای مختلف حاکی از این است که بدون ایجاد ارتباط بین رشد اقتصادی و بازار کار، ایجاد اشتغال پایدار، غیرممکن است و تنها اثرات محدودی دارد. بر این اساس برنامه های بالا دستی دستیابی به رشد 8 درصد هدفگذاری شده که تحقق این هدف مستلزم رشد 48/ 4 درصد اشتغال کشور است. دیگر اینکه رشد اشتغال به میزان 48/ 4درصد به معنی ایجاد بیش از یک میلیون اشتغال جدید در اقتصاد کشور است که تحقق آن با توجه به عملکرد گذشته اقتصاد بسیار دشوار و مستلزم بسیج کلیه ظرفیت‌‌های اقتصادی کشور در سطح بخش‌ها و استان‌های کشور است؛ به‌‌ویژه اینکه ایجاد اشتغال باید از کیفیت بالاتر نیز برخوردار باشد. از آنجا که نرخ بیکاری کل نیروی کار، بیانگر عدم تعادل بازار کار در سطح کلی (کلان) است و تمام اطلاعات بازار کار را نشان نمی‌‌دهد، برای شناخت تمامی جوانب بازار کار، باید عدم تعادل‌های بازار کار را در ابعاد مختلف شامل بین استانی، شهری- روستایی، گروه سنی، جنس و سطح سواد مورد توجه قرار داد.
جدیدترین آمارهای بیکاری
گزارش مرکز آمار از وضعیت اشتغال و بیکاری کشور در زمستان سال ۱۴۰۱ منتشر شد که بر اساس آن، نرخ بیکاری افراد ۱۵ ساله و بیشتر معادل ۹۷ درصد و نرخ مشارکت اقتصادی معادل ۴۰.۵ درصد بوده است. به گزارش ایرنا، مرکز آمار گزارش اشتغال و بیکاری زمستان ۱۴۰۱ را منتشر کرد. بررسی نرخ بیکاری افراد ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ٩,٧ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان ١۴٠٠) ، ٠.٣ درصد افزایش یافته است. در زمستان ١۴٠١، معادل ۴٠,٥ درصد جمعیت ١٥ ساله و بیشتر، از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند؛ یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان ١۴٠٠) ٠.١ درصد افزایش یافته است. جمعیت شاغلین ١٥ ساله و بیشتر در این فصل ٢٣ میلیون و ۴٣٦ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ٢٦٣ هزار نفر افزایش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در زمستان ١۴٠١، بخش خدمات با ٥٣,٧ درصد بیش‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ٣٣.٢ درصد و کشاورزی با ١٣.٠ درصد قرار دارند. نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢۴ ساله حاکی از آن است که ٢۴,٢ درصد از فعالان این گروه سنی در زمستان ١۴٠١ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان ١۴٠٠) ١.١ درصد افزایش یافته است. بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ٣٥ ساله نیز نشان می‌دهد که در زمستان ١۴٠١، بالغ بر ١٧,۴ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به زمستان ١۴٠٠، به میزان ٠.٨ درصد افزایش یافته است. بررسی سهم جمعیت ١٥ ساله و بیشتر دارای اشتغال ناقص نشان می‌دهد که در زمستان ١۴٠١، بالغ بر ٩,٥ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کم‌تر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ٣٥.٦ درصد از شاغلین ١٥ ساله و بیشتر، ۴٩ ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند.
