عرفان افاضلی
فعال حوزه انرژی
در حال حاضر چینی‌ها در ۴۱ پروژه مختلف حوزه انرژی عراق سرمایه‌گذاری کرده‌اند که از این تعداد ۳۱ پروژه متمرکز بر نفت بوده و در برخی پروژه‌ها از جمله میادین بزرگ نفتی جای شرکت‌هایی مثل اگزون‌موبیل امریکا را گرفته‌اند. اکنون سرمایه‌گذاری چین در پروژه‌های مختلف کشور عراق؛ کشورهای خاورمیانه، عربی، ترکیه وایران را پشت سر گذاشته و به عددی معادل ۳۴ میلیارد دلار رسیده است، حجم مبادلات تجاری دو کشور نیز ۵۰ میلیارد دلار شامل ۱۴ میلیارد دلار صادرات از چین به عراق و ۳۴ میلیارد دلار از عراق به چین است که اگر با احتساب سرمایه‌گذاری چین در عراق حساب کنیم حجم این مبادلات تجاری عددی معادل ۸۰ میلیارد دلار در سال است. در حال حاضر چینی‌ها در ۴۱ پروژه مختلف حوزه انرژی عراق سرمایه‌گذاری کرده‌اند که از این تعداد ۳۱ پروژه متمرکز بر نفت بوده و در برخی پروژه‌ها از جمله میادین بزرگ نفتی جای شرکت‌هایی مثل اگزون‌موبیل امریکا را گرفته‌اند. آمارهای بانک جهانی و موسسه تِرَک (موسسه ردیاب سرمایه گذاری چین) نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری چینی‌ها در دو دهه گشته در عراق رو به رشد بوده و از عددی معادل ۵۰۰ میلیون دلار در سال عبور کرده و در برخی سال‌ها مثل ۲۰۰۹ به عدد ۸.۵ میلیارد دلار رسیده که عدد قابل توجهی است. برای مثال در سال ۲۰۱۹ سرمایه‌گذاری چینی‌ها در عراق ۳.۵ میلیارد دلار بوده که در همان سال در ایران عددی معادل ۱.۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند بنابراین این موضوع تفاوت در ارقام سرمایه‌گذاری حائز اهمیت است. ۳۴ درصد منابع اثبات شده نفتی و گازی عراق و دو-سوم تولید فعلی این کشور توسط شرکت‌های چینی مدیریت می‌شود. CNPC که شرکت ملی نفت چین بزرگترین سرمایه‌گذار در عراق است و شرکت‌های چینی مجموعا در ۲۴ میلیارد بشکه منابع عراق سهم داشته و مسئول تولید ۳ میلیون بشکه نفت در روز در عراق هستند. اخیرا نیز اعلام شده که ۷ شرکت چینی در مناقصه اکتشاف ۱۰ میدان نفتی و گازی در عراق برنده شدند که یکی از این شرکت‌ها سینوپک است، در هر حال چین حضور خود را در بخش انرژی و ساخت و ساز عراق توسعه داده و بزرگترین واردکننده نفت عراق با عددی معادل یک میلیون و ۱۸۰ هزار بشکه نفت در روز که معادل ۳۵ درصد نفت تولیدی این کشور است و تحت معامله‌ای که در سال ۲۰۱۹ به عنوان نفت برای ساختن با چین انجام شد پروژه‌های ساختمانی در عراق توسط چینی‌ها با فروش ۱۰۰ هزار بشکه نفت در روز تامین مالی می‌شوند. عراقی‌ها تمایل دارند منابع اثبات شده خود را افزایش دهند و در حال حاضر بانک جهانی اعلام کرده عراق ۱۵۰ میلیارد بشکه نفت اثبات شده دارد که با نرخ تولید فعلی و بر همین اساس ۹۶ سال قادر به تولید نفت است و تمایل دارند عدد اثبات شده نفت خود را به ۱۶۰ میلیارد بشکه برسانند. تنها تاثیر اینکه حضور شرکت‌های چینی و راهبرد همکاری ایران و چین و حضور شرکت‌های چینی در عراق می‌تواند زمینه را برای صادرات خدمات فنی و مهندسی و حضور شرکت‌های فنی و مهندسی و پیمانکاری و ارائه خدمات ایرانی در عراق و بازار این کشور تسهیل کند و شرکت‌های بزرگ اکتشاف تولید، شرکت‌های فنی مهندسی و پیمانکار و ساخت و ساز می‌توانند زمینه را برای حضور ایران در بازار عراق و بهره‌برداری در این بازار چه در پروژه‌های ساخت و ساز و نفتی و سایر پروژه‌های چینی‌ها فراهم کند، همچنین حضور این شرکت‌ها زمینه را برای صادرات خدمات فنی و مهندسی و کالا با استانداردهای مشخص فراهم کند که مستلزم همکاری دو دولت ایران و عراق و پیگیری حضور ایران در بازار عراق از طرف چینی‌ها و بهره‌مندی از توان و تخصص شرکت‌های مهندسی و پیمانکاری و ارائه دهنده خدمات در ایران است. شرکت‌های فنی و مهندسی و اکتشاف و تولید و شرکت‌های پیمانکاری ایرانی برای حضور در پروژه‌های نفتی عراق موفق نبودند و سهم قابل توجهی در این پروژه‌ها ندارند که مستلزم حمایت دولت در مذاکرات با دولت عراق و رایزنی‌های وزارت خارجه و وزارت نفت ایران با عراق برای حضور پررنگ‌تر ایران در عراق است.
