قاچاق کالا و ارز یکی از مشکلات مهم کشور ماست که می‌تواند باعث کم شدن درآمدهای دولت شده، دشواری‌های اقتصادی جدیدی را به کشورمان تحمیل کند اما سوال این‌جاست که برای غلبه بر این مشکل ما تا چه اندازه توانسته‌ایم پایه‌پای کشورهای جهان جلو برویم؟
در وهله‌ی اول باید این نکته را در نظر داشته باشیم که مبارزه با قاچاق کالا یک مشکل منحصر به کشور ما نیست. بسیاری از کشورهای بزرگ دنیا هم با چنین مشکلی روبه‌رو هستند. کشورهای بزرگ دنیا با وجود مرز بسیار گسترده‌ای که با کشورهای دیگر دارند و با وجود حضور گسترده‌ی ملل از کشورهای دیگر، برنامه مدون و درستی برای مبارزه با قاچاق کالا در نظر گرفته‌اند. به جز برنامه‌ریزی‌های گسترده، آن‌چه آنها را موفق کرده، تجهیزات گسترده‌شان بوده است. به طور مثال کشور آمریکا با وجود مرز گسترده‌ای که با کشورهای دیگر دارد، توانسته مرزهایش را بهتر کنترل کند. این حرف به آن معنا نیست که کشورهای دیگر هیچ مشکلی در زمینه‌ی قاچاق ندارند. میزان گستردگی قاچاق را وسایل پیشرفته‌ی آنها تا حد زیادی تعیین می‌کند.
قاجاق در همه کشورها به عنوان انگیزه‌ای برای ایجاد درآمد توسط مردم شناخته می‌شود و تمام کشورها هم با آن درگیر هستند چون به طور دقیق، کالای قاچاق زمانی به وجود می‌آید که شما بدون پرداخت گمرکی کالایی را از کشوری به کشور دیگر وارد کنید.
بخشی از درآمد هر دولتی، به حق گمرکی برمی‌گردد. در نتیجه اگر کالا به طور رسمی وارد نشود، درآمدهای دولت به طور تاثیرگذاری کاهش پیدا خواهد کرد. این موضوع درباره کالاهای عمومی است که به شکلی غیرقانونی وارد کشورهای مقصد می‌شوند و ضررهای خاص خودشان را دارند. یکی دیگر از مشکلات عمده‌ی کشورهای مقصد، از جمله ایران ورود کالاهای غیرمجاز همچون مواد مخدر، مشروبات الکلی و... به داخل کشور است که نه تنها در کاهش درآمدهای دولت تاثیرگذار خواهدبود، بلکه هزینه‌های اضافی را نیز بر کشور تحمیل می‌کند.
به طور کلی، به دلیل مشکلات قاچاق و روشن نبودن کانال‌های ارتباطی آمار دقیقی از این معضل در دسترس نیست. گرچه رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران به تازگی اعلام کرده است که میزان طلای قاچاق در کشور بین 15 تا 22 درصد است اما به نظر می‌رسد این میزان در مورد کالاهای دیگر غیر از طلا کمتر از این میزان باشد. به طور کلی 22 درصد آمار بسیار بالایی به نظر می‌رسد و آمار در کالاهای دیگر بسیارکمتر است.
به طور کلی می‌توان گفت که کشور ما در زمینه قاچاق کالا نقطه‌ی ضعف ندارد. چون ما مرزهای بسیار گسترده‌ای داشته و در سراسر کشور با مناطق خاصی از دنیا هم‌مرز هستیم. لذا دشواری کنترل مرزها بر هیچ‌کس پوشیده نیست. آن‌چه واضح است، این‌که ما تنها کشور دنیا در زمینه‌ی قاچاق ارز نیستیم و تاثیر قاچاق هم بر وضعیت اقتصادی کشور ما پنهان کردنی نیست. اما باید بدانیم که مبارزه با قاچاق کالا باید در حد اخذ مالیات جدی گرفته شود چون تاثیر بسزایی در هدر رفت منابع مالی کشور دارد. یکی از راه‌های مبارزه با چنین وضعیتی، افزایش توان کنترلی در مرزهای مختلف کشور است، نکته‌ای که کشورهای پیشرفته را در مبارزه با قاچاق کالا موفق کرده و به طور غیرمستقیم وضعیت معیشتی مردم را نیز بهبود داده است.
