مديريت ارزي از رويا تا واقعیت

کورش شرفشاهي
k.sharafshahi@gmail.com

وضعيت ارزي کشور مدتي است که با چالش رو به رو شده و قيمت ارز دايم در نوسان است. اين نوسانات باعث نگراني‌هاي بسياري شده و انتقادهاي تند مخالفان روحاني عليه دولت يازدهم با هر وسيله و هر بهانه اي مطرح مي‌شود. در اين شرايط معاون اول رييس جمهور در جلسه اي با رييس بانک مرکزي به تشريح شرايط ارزي کشور پرداخت و مواردي را مطرح کرد که در صورت اجرايي شدن ميتواند مشکلات ارزي و البته اقتصادي کشور را سر و سامان دهد. اما اگر به نتيجه نرسد يا با کارشکني رو به رو شود، تبعات بدي به دنبال خواهد داشت. بي شک در نوسانات ارزي، بانکهاي خصوصي و دولتي تاثيرگذار هستند و در گذشته بارها به حضور واسطه گري بانکها و سوءاستفاده آنها از آشفته بازار ارزي اشاره شده است. دراين شرايط اگر بانکها به عنوان بازوي دولت و نه مقابل آن حضور يابند، مي‌توان اميدوار بود که ارزهاي دولتي از سوي بانکها در بازار سر در نياورد. بحث ديگر عملکرد صرافي‌هاست. اين مغازه‌ها قرار بود تنها کار تبديل ارز به ريال را انجام دهند در حالي که‌امروزه آنچنان در تعيين قيمت ارز نقش دارند که مي‌توانند قيمت را تعيين کنند. بارها شاهد بوده‌ايم که صرافي‌ها از فروش ارز خودداري مي‌کنند يا با شروع روند گراني ارز، مغازه‌هايشان را مي‌بندند و به خانه‌هايشان مي‌روند تا بدون هيچ زحمتي سود کلاني ببرند. در حالي که وظيفه صرافي‌ها تبديل ارز به ريال در هر شرايط است. بنا بر اعلام معاون اول رييس جمهور در شرايطي که وضعيت ارزي بانک مرکزي خوب است و ميزان صادرات از واردات بيشتر است و براي انتقال ارز ناشي از صادرات هم مشکلي نداريم، چه دليلي دارد که قيمت ارز بالا برود و دولت در تنظيم آن ناتوان باشد؟ اين سوال بيانگر آن است که اتفاق خاصي رخ ميدهد که باعث بحرانهاي اقتصادي مي‌شود که مي‌توان به نبود ثبات در باورهاي مردم اشاره کرد. امروزه مردم حتي آنهايي که معتقد هستند بايد به دولت اعتماد و از آن حمايت کرد، در هنگام بحرانها، دست به کار مي‌شوند و با خريدهاي غير ضروري از کالا گرفته تا دلار، به اين بحرانها دامن مي‌زنند. البته گراني ارز به مديريت دولت وابسته است، زيرا وقتي متقاضي ويژه اي براي خريد ارز نداريم، چرا بايد قيمت بالا برود؟ به نظر مي‌رسد که دليل اين نوسانات قيمت ارز، چند نرخي بودن نرخ ارز است که از سالها قبل همچون وزنه اي سنگين به پاي اقتصاد کشور بسته شده و هر چه سريعتر بايد از شر اين وزنه خلاص شويم. البته در تمامي‌دولتها بر تک نرخي شدن ارز تاکيد شده، اما نقدينگي سرگردان بازار آزاد، بي توجهي به توليد داخلي و آشفته بازار تصميم گيري‌ها باعث مي‌شود تا ارز همواره چند نرخي باقي بماند و از اين آشفته بازار عده اي فرصت طلب سود ببرند. اگرچه معاون اول رييس جمهور تاکيد کرده که ارز بنا بر سياستهاي اقتصاد مقاومتي بايد تک نرخي شود اما هنوز بخشهاي بسياري از اقتصاد مقاومتي ناکارآمد مانده که به نظر مي‌رسد ارز تک نرخي نيز از جمله اين موارد باشد. به هر حال آنچه روي کاغذ نوشته مي‌شود يا در سخنراني‌ها مطرح ميشود، جذابيت خاص خودش را دارد اما اگر هر کدام از اين دستورها و پيش بيني‌ها محقق نشود، باعث نا اميدي و البته بي اعتمادي به سياست گذاري‌هاي دولت خواهد شد. به عبارت بهتر آنچه معاون اول رييس جمهور مطرح کرده، روياي دلنشيني است که تحقق آن مي‌تواند به نفع جامعه باشد و اگر محقق نشود، کابوسي وحشتناک خواهد شد.