مجتبی آزادیان
روزنامه‌نگار
mojtaba.azadiyan@gmail.com
بازار مشتقات شکلی از بازار مالی برای مبادلات ابزارهای مشتقه، همانند بازار معاملات آتی یا اختیار معامله است. ارزش این بازارها از ارزش دارایی‌های دیگر مثل اوراق بهادار، نرخ بهره، کالای اساسی و شاخص اوراق بهادار، مشتق می‌شود و به همین دلیل به آنها بازار مشتقه یا بازار مشتقات می‌گویند.
اما این مشتقات قابل مبادله در یکی از دو بازار بورس متشکل و بازار فرابورس هستند. در این میان بازار متشکل دارای مقررات خاص و بازارهای متمرکزی برای مشتقات استاندارد شده است. اما چون بازارهای فرابورس، غیرمتمرکز و دارای مقررات کمتری هستند، مشتقات با استاندارد پایین‌تر، در آنها مرد معامله می‌شود.
*ابزار مشتقه چیست؟
ابزار مشتقه یا در مباحث مالی به ابزاری گفته می‌شود که ساختار پرداخت و ارزش آن از ارزش دارایی پایه و شاخص‌های مربوط به آن نشأت می‌گیرد. دارنده این ابزار اختیار یا تعهد خرید و یا فروش یک دارایی معین را دارد و ارزش ابزار از ارزش دارایی مربوطه مشتق می‌شود.
متداول‌ترین ابزارهای مشتقه، «سواپ‌ها»، «قراردادهای آتی»، «اختیار معامله» و نیز «پیمان آتی» هستند، در واقع معنای حقیقی مشتقات توافق میان دو گروه مشروط بر خروجی آتی دارایی پایه است. برخی تصور می‌کنند که ابزارهای مشتقه خود دارایی هستند در صورتی که این تصور اشتباه است چراکه یک ابزار مشتقه خود به تنهایی نمی‌تواند ارزشی داشته و یا ارزشی ایجاد کند. اما بسیاری از ابزارهای معمول مانند سواپ‌ها، معاملات آتی و اختیار معامله که دارای ارزش ذاتی نظری هستند، می‌توانند از طریق فرمول‌هایی محاسبه شده و به صورت مکرر در بازارهای آزاد قبل از تاریخ سررسیدشان مورد معامله قرار بگیرند.
به طور کلی، ابزارهای مشتقه روی دارایی‌هایی به وجود می‌آیند که آن دارایی به صورت فیزیکی موجود بوده تا به پشتوانه آن دارایی، این ابزار شکل گیرند. بنابراین، با توجه به حساسیت و سابقه نوسانات شدید نرخ ارز در اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر، نبود ابزاری به منظور پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز و به دنبال آن ناتوانی در جذب سرمایه‌گذاران خارجی، کاملا حس می‌شود.
اما معمولا در دنیا، سرمایه‌گذاران در زمان سرمایه‌گذاری در یک بازار، ابتدا باید ریسک نوسانات صنعتی که در آن سرمایه‌اری کرده‌اند را بپذیرند. در صورتی که اگر ابزاری برای پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز وجود نداشته باشد، سرمایه‌گذاران خارجی اضافه بر ریسک نوسانات آن صنعت، در معرض ریسک نوسانات نرخ ارز هم قرار دارند. به این دلیل نبود چنین ابزاری در بازار ایران تبدیل به یکی از مهم‌ترین دلایل حضور بسیار کمرنگ سرمایه‌گذاران خارجی شده و اگر کشور ما در زمان کنونی به شدت خواستار حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بازار سرمایه ایران و صنعت ایران و ورود نقدینگی به بازار از این طریق است، بهترین راهکار این است که به دنبال راه‌اندازی و توسعه ابزارهای مشتقه برای ارز باشیم که «قراردادهای آتی» و «اختیار معامله» از اهمیت بالایی در این زمینه برخوردار هستند.
به همین دلیل با توجه به نوسانات نرخ ارز بسیار زیاد در کشور ما در چند سال اخیر، ایجاد بازار مشتقه ارزی برای اطمینان خاطر دادن به فعالان اقتصادی داخلی و سرمایه‌گذاران خارجی برای ورودشان به اقتصاد کشورمان از اهمیت بالایی برخوردار است.
بنابراین نبود بازار مشتقه ارزی مطمئنا موجب افت ورودسرمایه‌گذاران خارجی به ایران خواهد شد.
روزنامه‌نگار
mojtaba.azadiyan@gmail.com
بازار مشتقات شکلی از بازار مالی برای مبادلات ابزارهای مشتقه، همانند بازار معاملات آتی یا اختیار معامله است. ارزش این بازارها از ارزش دارایی‌های دیگر مثل اوراق بهادار، نرخ بهره، کالای اساسی و شاخص اوراق بهادار، مشتق می‌شود و به همین دلیل به آنها بازار مشتقه یا بازار مشتقات می‌گویند.
اما این مشتقات قابل مبادله در یکی از دو بازار بورس متشکل و بازار فرابورس هستند. در این میان بازار متشکل دارای مقررات خاص و بازارهای متمرکزی برای مشتقات استاندارد شده است. اما چون بازارهای فرابورس، غیرمتمرکز و دارای مقررات کمتری هستند، مشتقات با استاندارد پایین‌تر، در آنها مرد معامله می‌شود.
*ابزار مشتقه چیست؟
ابزار مشتقه یا در مباحث مالی به ابزاری گفته می‌شود که ساختار پرداخت و ارزش آن از ارزش دارایی پایه و شاخص‌های مربوط به آن نشأت می‌گیرد. دارنده این ابزار اختیار یا تعهد خرید و یا فروش یک دارایی معین را دارد و ارزش ابزار از ارزش دارایی مربوطه مشتق می‌شود.
متداول‌ترین ابزارهای مشتقه، «سواپ‌ها»، «قراردادهای آتی»، «اختیار معامله» و نیز «پیمان آتی» هستند، در واقع معنای حقیقی مشتقات توافق میان دو گروه مشروط بر خروجی آتی دارایی پایه است. برخی تصور می‌کنند که ابزارهای مشتقه خود دارایی هستند در صورتی که این تصور اشتباه است چراکه یک ابزار مشتقه خود به تنهایی نمی‌تواند ارزشی داشته و یا ارزشی ایجاد کند. اما بسیاری از ابزارهای معمول مانند سواپ‌ها، معاملات آتی و اختیار معامله که دارای ارزش ذاتی نظری هستند، می‌توانند از طریق فرمول‌هایی محاسبه شده و به صورت مکرر در بازارهای آزاد قبل از تاریخ سررسیدشان مورد معامله قرار بگیرند.
به طور کلی، ابزارهای مشتقه روی دارایی‌هایی به وجود می‌آیند که آن دارایی به صورت فیزیکی موجود بوده تا به پشتوانه آن دارایی، این ابزار شکل گیرند. بنابراین، با توجه به حساسیت و سابقه نوسانات شدید نرخ ارز در اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر، نبود ابزاری به منظور پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز و به دنبال آن ناتوانی در جذب سرمایه‌گذاران خارجی، کاملا حس می‌شود.
اما معمولا در دنیا، سرمایه‌گذاران در زمان سرمایه‌گذاری در یک بازار، ابتدا باید ریسک نوسانات صنعتی که در آن سرمایه‌اری کرده‌اند را بپذیرند. در صورتی که اگر ابزاری برای پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز وجود نداشته باشد، سرمایه‌گذاران خارجی اضافه بر ریسک نوسانات آن صنعت، در معرض ریسک نوسانات نرخ ارز هم قرار دارند. به این دلیل نبود چنین ابزاری در بازار ایران تبدیل به یکی از مهم‌ترین دلایل حضور بسیار کمرنگ سرمایه‌گذاران خارجی شده و اگر کشور ما در زمان کنونی به شدت خواستار حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بازار سرمایه ایران و صنعت ایران و ورود نقدینگی به بازار از این طریق است، بهترین راهکار این است که به دنبال راه‌اندازی و توسعه ابزارهای مشتقه برای ارز باشیم که «قراردادهای آتی» و «اختیار معامله» از اهمیت بالایی در این زمینه برخوردار هستند.
به همین دلیل با توجه به نوسانات نرخ ارز بسیار زیاد در کشور ما در چند سال اخیر، ایجاد بازار مشتقه ارزی برای اطمینان خاطر دادن به فعالان اقتصادی داخلی و سرمایه‌گذاران خارجی برای ورودشان به اقتصاد کشورمان از اهمیت بالایی برخوردار است.
بنابراین نبود بازار مشتقه ارزی مطمئنا موجب افت ورودسرمایه‌گذاران خارجی به ایران خواهد شد.
آخرین اخبار
پرطرفدارترین عناوین