کورش شرفشاهی
اقتصاد وابسته به شرایط ویژه است و گزینه های گوناگون در کنار هم قرار می گیرند تا رونق، رکود یا بحران را ایجاد کنند. بنابر این اگر بنا داریم اقتصاد شکوفایی داشته باشیم، باید شرایط را به نوعی فراهم کنیم تا رونق اتفاق بیفتد. این نتیجه گیری نشان می دهد که اقتصاد را نمی تواند به صورت دستوری مدیریت کرد و آنهایی که به دنبال مدیریت دستوری هستند، باید تجربیات گذشته را مرور کنند. اما امروز کاهش دستوری نرخ بهره و سود بانکی که به تازگی رقم خورده، نشان می دهد که اقتصاد دستور پذیر نیست. اگرچه در بخشهایی همچون بورس شاهد رونق بودیم و می توان چنین برداشت کرد که سپرده گذاران نقدینگی هایشان را به بورس هدایت کرده اند، اما گران شدن سکه، ارز و حتی مسکن که تاکنون در رکود به سر می برد، نشان می دهد که بخشی از نقدینگی به سوی این بازارها هدایت شده و تورم عجیبی در این بخشها ایجاد کرده است. با نگاهی به دولتهای گذشته متوجه می شویم که اقتصاد دستوری در دولتهای گذشته نیز بحران آفرین شده بود. در دولت احمدی نژاد نیز هنگامی که به صورت دستوری کاهش سود بانکی در دستور کار قرار گرفت، شاهد همین بحران بودیم. وقتی نقدینگی در حجم بالایی در دست مردم سرگردان است و دولت هیچ کنترلی بر آنها ندارد، بخش خصوصی به سادگی می تواند این حجم نقدینگی را در هر کجا که دلش خواست، انباشته کند تا در قالب به دست آوردن سود بالا، تورم و بحران عجیبی در این بخش ایجاد کند. اگرچه کاهش سود بانکی باعث می شود که بخشی از این سودها به سوی تولید هدایت شود که هدف دولت نیز همین بود، اما فراموش نکنیم که وضعیت صنایع به اندازه ای ایده آل نیست که بخش خصوصی ریسک کند و سرمایه اش را در تولید به جریان بیندازد. تعطیلی گسترده صنایع و شهرکهای صنعتی که از درد بنگاههای تعطیل شده رنج می برند، نشان می دهد که در شرایط فعلی امیدی به جلب سرمایه در بخش صنعت وجود ندارد. به ویژه آنکه بسیاری از تولیدکنندگان کارخانه خود را به مزایده گذاشته اند و ماشین آلات و سوله را چوب حراج زده اند تا هرچه نقدینگی از آن به دست می آورند، در یکی از بانکها سپرده گذاری کنند و سود تضمین شده بانکی را با دردسر تولید معاوضه کنند. هنگامی که اقتصاد به همین سادگی بحران زده می شود، مسوولان عالی کشور نباید تصمیمات احساسی و لحظه ای بگیرند. هنگامی باید سود بانکی را به صورت دستوری کاهش داد که تمامی ابزارها در اختیار دولت باشد. هنگامی که هنوز برای انتقال ارز ناشی از فروش نفت و صادرات به داخل کشور مشکل داریم و عده بسیاری از این واقعیت خبر دارند، به سادگی می توانند سرمایه های خود را در این بخش متمرکز کنند. مهمتر اینکه اقتصاد ما تحت تاثیر شایعات قرار دارد و به سادگی می توان با پراکنده کردن یک شایعه، بحران آفرینی کرد و دولت نیز توان مقابله با این بازار شایعه را هم ندارد. بنابر این بهترین روش آن است که هر تغییری در اقتصاد به مرور زمان و ملایم باشد و بازار را آنچنان مدیریت کنیم که بازار آزاد را هم بتوان کنترل کرد.
