یکی از بازارهایی که در هیچ زمانی با رکود روبهرو نشده است و همیشه مشتریان خود را دارد، در دستان معلمان کنکور است. والدین برای ارتقای رتبه کنکور فرزندان خود رقمهای هنگفتی را هزینه میکنند.
چند ماه قبل آمار شغلهای پردرآمد کشور در رسانهها منتشر شد. میان مشاغلی که به پولساز بودن معروف هستند، مانند پزشکی و مدیران نفتی، به شغل معلمی نیز اشاره شده بود که موجب تعجب بسیاری از کاربران شد!
در حال حاضر یکی از بازارهای پرمخاطب، بازار تدریس «کنکوریها» است. معلمهایی که برای تدریس به دانشآموزان کنکوری در این بازار نامشان تبدیل به یک برند معروف شده، از این طریق درآمدهای بالایی را کسب میکنند. موسسهها، آموزشگاهها و مدارس برای بالا بردن آمار قبولی دانشآموزان خود در کنکور از معلمهای برند و مطرح استفاده میکنند که هزینه این معلمها نیز به شدت بالاست. از طرف دیگر والدین در زمینه آموزش فرزندان خود، هزینههای زیادی میکنند و به دنبال معلمهای «برند» هستند. به طوری که گفته میشود هزینه معلمهای «برند» که آمار رتبه قبولی دانشآموزانشان بالاست، به جلسهای ۴ میلیون تومان نیز میرسد! در واقع دانشآموزان دقیقهای حدود ۴۴ هزار و ۵۰۰ تومان برای یادگیری از معلمهای مشهور هزینه میکنند. البته این هزینه میتواند میان چند نفر تقسیم شود اما دانشآموزانی نیز هستند که به طور خصوصی و هفتگی برای هر درس معلم میگیرند.
از طرفی فارغالتحصیلان نیز به تدریس اقدام میکنند که آنها رقم کمتری را دریافت میکنند. آنها به طور معمول برای یک ساعت الی یک ساعت و نیم، بسته به درس و دانشآموز، بین ۱۰۰ هزار تومان الی ۲۰۰ هزار تومان دریافت میکنند.
هر چه تجربه و شهرت معلم بیشتر شود، این قیمت نیز افزایش پیدا میکند. به طور معمول با توجه به گزارش میدانی، اکثر دانشآموزان سال کنکور از مدارس غیر انتفاعی مناطق یک و دو تهران که معلم خصوصی میگیرند، برای جلسه یک ساعت و نیمی حدود ۶۰۰ هزار تومان الی یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برای هر معلم هزینه میکنند. در واقع معلمها دقیقهای ۶ هزار و ۶۰۰ تومان الی ۱۶ هزار و ۶۰۰ تومان برای تدریس پول دریافت میکنند.
اما به طور مجموع بسته به شهرت افراد این هزینهها فرق دارد. معلم خصوصی کنکور از حداقل ۱۰۰ هزار تومان تا ۴ میلیون تومان برای خانوادههای دارای فرزندان کنکوری هزینه دربردارد.»
حالا کمتر از یک ماه و نیم دیگر کنکور سراسری ۹۷ دانشگاهها برگزار میشود و نزدیک به ۹۵۰ هزار داوطلب هفته اول تیرماه با هم به رقابت میپردازند. به همین مناسبت روزنامه ایران در گزارشی به بازار اموزشگاه ها و کلاس های کتنکور پرداخته و نوشته است: این روزها با نزدیک شدن به برگزاری آزمون سراسری دوباره تب کلاسهای کنکور داغ شده است.
نایب رئیس شورای مؤسسان مراکز آموزشی کشور در اینباره میگوید: «حدود ۱۱ هزار و ۳۰۰ آموزشگاه علمی در سراسر کشور وجود دارد که از این تعداد ۹۱۲ آموزشگاه مجاز و ۹۵۰ آموزشگاه غیرمجاز در تهران است. بنابراین خانوادهها فریب آموزشگاههای غیرمجاز را نخورند.»
وی در ادامه میافزاید: «در حال حاضر ۱۰ تا ۱۵ مؤسسه بزرگ آموزش کنکور در کشور وجود دارد که در بین خانوادهها ایجاد التهاب آزمون میکنند که اصلیترین کار این مؤسسات القای نیاز دانشآموزان به کلاسهای کنکور و کتابهای آموزشی آنهاست. این مؤسسات ادعا میکنند با خواندن یک کتاب یا خرید یک دیویدی یا شرکت در آزمونها حتما در رشته موردعلاقهتان قبول خواهید شد.»
مهلا صالحپور ۱۸ ساله داوطلب رشته علوم تجربی است و میخواهد در رشته دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران قبول شود. خودش روایت عجیب و غریبی از مؤسسات کنکور دارد. او میگوید: «سال گذشته بود که برای پیدا کردن مؤسسسه کنکور خوب به چند آموزشگاه رفتم. قیمتها بسیار بالا بود از ۱۰ میلیون تومان شروع میشد تا ۱۰۰ میلیون. جالب بود مؤسسه کنکوری را پیدا کرده بودم که بهترین معلمهای تهران در آنجا کلاس کنکور داشتند و مشاوران میگفتند اگر در این مؤسسه ثبتنام کنید ما تضمین میکنیم که شما در یکی از رشتههای پزشکی قبول شوید. قیمتی که به پدرم پیشنهاد دادند ۱۰۰ میلیون تومان بود. ما هم این هزینه را نداشتیم البته من دلم میخواست دندانپزشکی قبول شوم اما آنها تضمین دندانپزشکی را نمیدادند و فقط گفتند یکی از رشتههای پزشکی میتوانید قبول شوید.»
او تأکید میکند: «مؤسسات معروف هم رقمهای بالایی میگرفتند؛ از ۱۰ میلیون تومان شروع میشد تا ۳۰ میلیون تومان. در نهایت با ۸ میلیون تومان در مؤسسه کنکوری ثبتنام کردم که فقط آزمونهایش را شرکت میکنم و کتابهای کمک آموزشی را هم خودم خریدم.»
فاطمه رضایی هم دانشآموز دوره پیشدانشگاهی علوم انسانی است. او نیز در آزمونهای یکی از مؤسسات آموزشی کنکور ثبتنام کرده است و در اینباره میگوید: «حدود ۱۰ میلیون تومان تاکنون هزینه آزمونها و کتابهای آموزشی یکی از مؤسسات کنکور و کلاسهای خصوصی مدرسهام شده است. امیدوارم بتوانم حقوق دانشگاه تهران قبول شوم. البته رقابت بسیار بالاست و این را مشاوران مؤسسه آموزشی به من گفتند.»
وی درپاسخ به اینکه هزینهای که او برای کلاس کنکور در رشته علوم انسانی داده است گران نیست؟ میافزاید: «مؤسسهای که ثبتنام کردم نسبت به دیگر مؤسسهها خیلی خوب میگرفت. برخی مؤسسهها ۱۰ تا ۲۰ میلیون میگرفتند البته چون مدرسههای غیردولتی که برای دوره پیشدانشگاهی برنامههای ویژهای را در قالب کلاسهای فوق برنامه دارند خیلی به معلم خصوصی آموزشگاه نیازی نداشتم.»
*۹۵۰ آموزشگاه غیرمجاز در تهران
با این همه قدرتالله علیزاده نایب رئیس شورای مؤسسان مراکز آموزشی کشور به خانوادهها در خصوص آموزشگاههای غیرمجاز هشدار میدهد و میگوید: «حدود ۱۱ هزار و ۳۰۰ آموزشگاه علمی در سراسر کشور داریم البته در تهران ۹۱۲ آموزشگاه مجاز و ۹۵۰ آموزشگاه غیرمجاز است.»
نایب رئیس شورای مؤسسان مراکز آموزشی کشور در برنامه تلویزیونی پرسشگر با موضوع «چالشهای آموزشگاههای آزاد، علمی و کنکور» اظهار میدارد: «آمارها نشان میدهد نزدیک به ۳۰۰ هزار شغل از محل آموزشگاهها ایجاد شده است. تعداد زیادی از این مراکز، آموزشگاههایی هستند که معلمان صاحب تجربه در آموزش و پرورش وارد آن شده و سرمایهگذاری کردهاند و انگیزهشان کمک به بخش آموزش است و سودجویی نیست.»
وی با بیان اینکه نواقصی در آموزش رسمی وجود دارد که آموزشگاههای رسمی آن را جبران میکنند، افزود: «شاید ۱۰ مؤسسه هستند که در بین خانوادهها ایجاد التهاب آزمون و کنکور میکنند و نمیتوان ۱۱ هزار مؤسسه دیگر را بهدلیل جوی که آن ۱۵ مؤسسه ایجاد کردهاند، قربانی کنیم.»
*جذب ۸۰ درصد از دواطلبان کنکور
علیزاده با اشاره به اینکه ۸۰ درصد از داوطلبان آزمون سراسری در مؤسسات آموزشی کنکور ثبتنام میکنند، میگوید: «بسیاری از خانوادهها با کلاسهای کنکور از طریق تبلیغات صداوسیما آشنا میشوند و همین تبلیغات موجب شده تا همه دانشآموزان علاقهمند به رفتن کلاسهای کنکور باشند. البته تحقیقات ما نشان میدهد که این مؤسسات تأثیر چندانی در قبولی دانشآموزان ندارد و این تلاش خود داوطلب است که میتواند تأثیرگذار باشد.»
وی تأکید میکند: «آمار دقیقی درباره گردش مالی آموزشگاههای کنکور وجود ندارد چرا که آنها بنابر دلایلی تمایلی ندارند تا گردش مالی خود را اعلام کنند اما فکر میکنم بیش از ۸ هزار میلیارد تومان گردش مالی این آموزشگاهها باشد.»
علیزاده با اشاره به اینکه آموزشگاههای کنکور هزینههای بسیاری از خانوادهها میگیرند، اظهار میکند: «برخی از مؤسسات تا رقم ۱۰۰ میلیون تومان هم میگیرند و حتی برخی از معلمهای خصوصی آنها ساعتی ۷۰۰ هزار تومان از خانواده دانشآموزان دریافت میکنند.»
علیزاده به مشکلات آموزشگاههای آزاد اشاره کرد و گفت: «مشکل اساسی ما مراکز غیرمجاز است که مجوز از هیچ نهادی ندارند یا از نهادهای دیگری چون شهرداری، جهاد دانشگاهی، وزارت ارشاد و ... مجوز فعالیت فرهنگی دریافت میکنند. از سوی دیگر همین کانونهای زبان مجوزدار از آموزش و پرورش هم با ما رقابت میکنند.»
*نقش برخی مؤسسات کنکور در جهتدهی به برنامههای آموزش و پرورش
مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به نحوه نظارت بر آموزشگاههای آزاد علمی گفت: «اقدامات زیرساختی قوی نظارتی در دست انجام است و سامانهای قوی راهاندازی شده است. اکثر مراکز ما مشکلی در خصوص شهریه ندارند و طبق تعرفههای دولتی فعالیت میکنند و شهریههای نامتعارف عمدتاً به آموزشگاههای غیرمجاز مربوط است.»
مجید تهرانیان با اشاره به چالشهای آموزشگاههای آزاد علمی در کشور اظهار کرد: «آموزش جزو تکالیف دولت است اما آموزش غیررسمی و تکمیلی در عین اینکه مورد نیاز مردم است، جزو تکالیف دولت نیست. در اینجا قانونگذار امکان ارائه آموزشهای غیررسمی را از طریق مشارکتهای مردمی و بخش خصوصی فراهم کرده است.»
مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در راستای رفع تبعات زیانبار فعالیت این مؤسسات، وزارت آموزش و پرورش در سال گذشته آزمونهای ورودی مدارس خاص را در دوره ابتدایی حذف و استفاده از کتب کمک آموزشی را در دبستانها ممنوع کرد، گفت: «اگر در مجلس، دولت و سایر بسترها از این تصمیم حمایت شود میتوانیم قول بدهیم بسیاری از این نگرانیها طی چندسال آینده برطرف شود.»
تهرانیان ادامه داد: «از سوی والدین هم نگرانی داریم زیرا در بسیاری مواقع به این مؤسسات سودجو کمک میکنند و از مدیران مدارس میپرسند چه آزمونی طی سال برگزار میکنند. در واقع برخی والدین خودشان طالب برگزاری آزمون و کتب کمک آموزشی هستند. به همین علت نیازمند فرهنگسازی قوی در این زمینه هستیم. دولت با حذف آزمونها وارد این مسیر شده است و البته برنامههای اصلاحی ادامه دارد و سال آینده نیز یک ساماندهی در کتب کمک آموزشی مقطع متوسطه داریم و استانداردهایی برای کتبی که میخواهد وارد مدارس شود از سوی سازمان پژوهش لحاظ خواهد شد.»