کورش شرفشاهي: از چندي پيش زمزمه تغييرات در تيم اقتصادي دولت قوت گرفته بود و نوک پيکان اين تغييرات به سوي تيم اقتصادي دولت بود. از نيمه دوم سال گذشته تاکنون بازار ارز آرامشي به خود نديده و اعمال سياستهاي جديد هم نتوانسته دردي از آن دوا کند. گرچه وجود مسائل خاص بينالمللي براي ايران و حواشي که در رابطه با برجام اتفاق افتاد، به طور خاصي بر بازار ارز اثرگذار بود اما به هر صورت کارشناسان انتقادات بسياري را در مورد نحوه سياستگذاري در مديريت بازار ارز مطرح کرده بودند که متوجه بانک مرکزي بود هر چند که برخي معتقد بودند اعمال فشار دولت بر بانک مرکزي خود عاملي براي سياستگذاريهاي فعلي بوده است. از سوي ديگر بحرانهايي که در عرصههاي بانکي و موسسات مالي و اعتباري شاهد بوديم و بي ثباتي در بازار سکه بر اين بحران اقتصادي دامن زد و کار به جايي رسيد که تغييرات در کابينه جدي شد. در همين رابطه سيف برکنار و همتي جايگزين وي شد و نوبخت نيز براي آنکه بر تغيير در تيم اقتصادي دولت صحه بگذارد، استعفاي خود را تقديم رييس جمهور کرد. همه اين موارد بيانگر الزام تغيير است اما آيا مشکل در افراد است. آيا سيف يا هر کدام از وزرا و اعضاي تيم دولت مشکل مديريتي دارند يا ساختارها معيوب است و تاکنون نيز مديران ارشد اقتصادي در مسيري گام ميزنند که ريل آن از مدتها قبل سياستگذاري شده است.
*همتي رييس شد
اما طبق قانون، رييس کل بانک مرکزي با پيشنهاد وزير امور اقتصادي و دارايي، تاييد مجمع عموميبانک مرکزي و تصويب در هيات دولت و در نهايت با حکم رئيس جمهوري انتخاب ميشود؛ رويهاي که پيش از اين براي انتخاب سيف نيز طي شده بود. در همين راستا عبدالناصر همتي با حکم رييس جمهور جايگزين ولي ا... سيف شد. همتي که کارنامه بلندي در صنعت بيمه دارد و از وي به عنوان پدر بيمه خصوصي ايران ياد ميشود، رونوشت استوارنامه خود را در پکن به وزارت امور خارجه چين تقديم و فعاليت خود را به صورت رسميآغاز کرد. همتي که دکتراي اقتصاد دارد و استاد دانشگاه تهران است؛ از سالهاي 1373 تا 1385 به مدت 12 سال رياست بيمه مرکزي ايران را برعهده داشت و يکسال پس از روي کار آمدن دولت نهم، به مدت هفت سال مديرعاملي بانک خصوصي سينا برعهده گرفت. وي با روي کار آمدن دولت تدبير و اميد، به مديرعاملي بانک ملي ايران رسيد اما زماني که به دليل انتشار فيشهاي نجوميدر صنعت بيمه، از مديرعامل بيمه مرکزي ايران استعفا کرد، به پيشنهاد وزير وقت اقتصاد، بار ديگر به صنعت بيمه بازگشت و با تصويب هيات دولت مديرعامل بيمه مرکزي شد تا آنکه سکانداري بانک مرکزي به همتي واگذار شد.
*نگراني از آينده
در اين رابطه رييس کميسيون اقتصادي مجلس از مشاهده علامتهاي مثبت در بازار ارز و پول پس از انتخاب عبدالناصر همتي به رياست بانک مرکزي خبر داد.محمدرضا پورابراهيميدر گفتوگو با ايسنا، در ارزيابي از پيشبيني رويکردهاي جديد بانک مرکزي پس از مسؤوليت همتي، گفت: رييس کل بانک مرکزي نبايد اشتباهات و سياستهاي نادرست و تمکينهاي غيراصولي و غيرمنطقي از تصميمات هيات وزيران در حوزه ارزي و پولي را تکرار کند. انتظار داريم رييس کل جديد بانک مرکزي به جاي دفاع از سياستهاي غيراصولي، از سياستهاي کلان نظام جمهوري اسلاميحتي به قيمت مخالفتهاي احتمالي برخي افراد و جريانها دفاع کند.رييس کميسيون اقتصادي بزرگترين اشتباه رييس کل قبلي بانک مرکزي را پافشاري بر «نرخ ثابت ارز» دانست و افزود: پافشاري بر سياست غيراصولي نرخ واحد ارز (۴۲۰۰) غيرمنطقيترين سياستي بود که بانک مرکزي در دوره رياست سيف به آن مبتلا بود که آثار به شدت منفي آن به اقتصاد کشور بر هيچ کس مخفي نماند. از رييس کل جديد انتظار داريم که از تکرار چنين اقدامات و سياستهايي که کل اقتصاد کشور را دچار بحران و چالش ميکند به طور جد پرهيز کند.پورابراهيميتاکيد کرد: ما در مجلس آمادگي حمايت کامل از ايشان را داريم اما حمايت مجلس از همتي مشروط به رفتار تخصصي ايشان است. مبناي مجلس براي حمايت از رييس کل بانک مرکزي حتما رفتار کارشناسي و تخصصي رييس و تيم مديريتي ايشان در بانک مرکزي خواهد بود.به گفته وي، اگر مديريت جديد بانک مرکزي نيز همانند سيف، مجري بيچون و چراي سياستهاي اقتصادي دولت باشد، نبودش بهتر از بودنش است.
*شوک مثبت به فضاي اقتصادي
از سوي ديگر رئيس کميسيون ويژه حمايت از توليد ميگويد تغيير رئيس بانک مرکزي ميتواند نشاط و روحيه جديد ايجاد کند.حميدرضا فولادگر در گفتوگو با خانه ملت، گفت: اينکه بايد بانک مرکزي در ايجاد سياستها، ساختارها و اختيارات مستقل عمل کند درست است اما عملا بانک مرکزي خيلي مستقل نيست. عضو کميسيون صنايع و معادن با اشاره به تاثير تغيير رئيس بانک مرکزي گفت: با تغيير مديريت ميتوان در جامعه فضاي جديدي ايجاد کرد چرا که نيروي تازه نفس ميتواند نشاطي به محيط کاري بياورد، در خصوص فوتبال چنين تجربهاي داشته ايم.اين نماينده مجلس افزود: با وجود اينکه سرمربي يک تيم موفقيتهاي زيادي کسب کرده است؛ اما اگر در بازه زماني تيم ديگر موفق نباشد با تغيير سرمربي شوکي به تيم وارد ميشود بنابراين بايد به تغيير رئيس بانک مرکزي با اين چشم نگاه کرد.
*اولويت سياستگذاري درست
در همين رابطه يک استاد دانشگاه اظهار داشت: در شرايط کنوني، اقتصاد ايران نيازمند يک جراحي در سياستهاي پولي و بانکي است، صرفا بالا و پايين بردن نرخ سود مسئلهاي را برطرف نخواهد کرد و همچنين امکان جذب نقدينگي از طريق نرخ سود بالا وجود ندارد.تيمور رحماني در گفتوگو با ايلنا در مورد اينکه نرخ سود بالا با هدف جذب نقدينگي صورت ميگيرد، گفت: دولت نبايد اجازه افزايش حجم نقدينگي را ميداد و حالا اين نقدينگي کار خود را انجام خواهد داد. پس اقتصاد ما نيازمند يک بسته سياستگذاري است که تغيير نرخ سود نيز بخشي از آن است، کاري که در تمام دنيا صورت ميگيرد.وي با اشاره به امکان تغيير در تيم اقتصادي دولت گفت: در صورت عدم تغيير هم ميتوان به آثار مثبت اقتصادي رسيد که اين در گرو طراحي و اجراي سياستهاي مطلوب است. اگر تغيير ميتواند به ايجاد و بازگشت اعتماد يا تحول در مسير سياستگذاريها منجر شود مطلوب است و به تصميم رييس جمهور بستگي دارد اما اصل مسئله مربوط به اجراي سياستهاست.