اضافه کردن عضو به گروه‌ها و کانال‌ها برای افزایش تعداد اعضا، این روزها در حالی به یکی از راه‌های درآمدزایی تبدیل شده که از سوی دیگر نارضایتی بسیاری از کاربران را هم سبب شده است.
نمی‌توان انکار کرد که شغل‌های امروز تحت تاثیر پیشرفت سریع فناوری و اضافه شدن قابلیت‌هایی از شبکه‌های اجتماعی تا پیام‌رسان‌ها هستند. با وجود این، همواره جلوه‌های دیگری از اثرات فناوری نیز وجود دارد؛ در مورد شغل‌هایی که وابسته به فناوری هستند، صرف نظر از تغییر حالت از شغل‌های سنتی به مدرن، می‌توان به شغل‌های کاذب و یا راه‌های درآمدی اشاره کرد که شاید نتوان حتی از آنها با عنوان شغل یاد کرد، اما این روزها حسابی بازارشان گرم شده است.
استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام برای تبلیغ کسب‌وکارها و پیام‌رسانی مانند تلگرام برای پیدا کردن مشتری، یکی از روش‌هایی است که این روزها محبوبیت زیادی دارد و حتی بسیاری از شغل‌های کوچک و خرد بدون استفاده از این قابلیت‌ها، از بین می‌روند همانطورکه سال گذشته با آغاز فیلترینگ تلگرام که تا امروز هم ادامه یافته و یا با قطع چند روزه اینترنت در ماه‌های گذشته، بسیاری از این کسب‌وکارهای کوچک از تعطیل شدن کاسبی‌شان گله داشتند.
البته که در این مدت آمار بسیاری هم از شغل‌هایی که در فضای سایبری شکل گرفته، ارائه شده است. برخی مانند محمدجواد آذری جهرمی - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات - پیش از این از سهم ۱۷ درصدی تلگرام در اشتغال فضای مجازی سخن می‌گفتند و در مقابل، منتقدان هم به این آمار اعتراض داشته و معتقد بودند فعالیت‌هایی مانند مدیریت این پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی که این روزها هم بسیار باب شده، شغل محسوب نمی‌شوند.
اما یکی از روش‌های دیگری که به‌تازگی موجب به روشی برای درآمدزایی در فضای سایبری و خصوصا گروه‌ها در پیام‌رسان تلگرام تبدیل شده، تشویق کاربران به اضافه کردن اعضا به این گروه‌ها است و البته هرچه تعداد اعضایی که یک کاربر به این گروه‌ها اضافه کند، بیشتر باشد هم میزان واریزی بیشتر خواهد شد؛ صرف نظر از اینکه این واریزی‌ها واقعیت دارد یا تنها با هدف فریب کاربران برای وارد شدن به این بازی طراحی شده است.
از طرفی این روزها که انتخابات مجلس شورای اسلامی نزدیک است تنور چنین کارهایی داغ شده است. بدین‌ترتیب که کاربران اینترنتی و کسانی که پیام‌رسانی را روی گوشی خود نصب دارند، گاه و بیگاه و بدون اینکه خودشان بخواهند، عضو گروه‌هایی می‌شوند که مضامین انتخاباتی دارد و به نظر می‌رسد با هدف تبلیغات برای کاندیداهای مجلس ایجاد شده‌اند. البته با توجه به مدل عضویت چنین گروه‌هایی، این عضو شدن ظاهرا از طرف یکی از مخاطبان فرد صورت گرفته است.
*ماجرای "دعوت کن و پول بگیر" چیست؟
«با سلام و درود. گروه انتخابات مجلس. یکی از کاندیداهای مجلس شورای اسلامی، جهت پیشبرد کمپین تبلیغاتی و دعوت شما ملت عزیز به پای صندوق‌های رای، اقدام به ایجاد این کمپین تشویقی نموده است.» اگر از گوشی هوشمند استفاده می‌کنید و با پیام‌رسان‌هایی که امکان ایجاد گروه در آنها وجود دارد، سر و کار دارید احتمالا در روزهای اخیر در گروه‌هایی به عنوان "انتخابات مجلس" و مضامینی که به آن اشاره شد برخورد کرده‌اید.
اخیرا گروه‌هایی در پیام‌رسان‌ها تشکیل شده‌اند که مدعی حمایت از برخی کاندیداهای انتخابات مجلس هستند و در شناسنامه گروه برای اعضا، نرخ‌هایی را برای اضافه کردن افراد بیشتر به این گروه‌ها تعیین کرده‌اند؛ «۲۰۰ نفر = ۳۸۵ هزار تومان، ۳۰۰ نفر = ۵۷۰ هزار تومان، ۴۰۰ نفر = ۷۶۰ هزار تومان و ...» یا «۱۰۰ نفر = یک میلیون تومان، ۲۰۰ نفر = دو میلیون تومان، ۳۰۰ نفر = سه میلیون تومان، ۴۰۰ نفر = چهار میلیون تومان و ...». ضمن اینکه در شناسنامه گروه تاکید شده که کلیه واریزها و هزینه‌های گروه از سوی ستادهای انتخاباتی تامین می‌شود. (عکس پایین)
در این گروه‌ها ابتدا نحوه فعالیت در گروه مشخص شده و سپس توضیحاتی ارائه می‌شود که سوالات و ابهاماتی را ایجاد می‌کند. به طور مثال در یکی از این توضیحات نوشته شده: «شاید براتون سوال باشه که این هزینه‌ها از طرف چه کسانی پرداخت می‌شود؟ تمامی مبالغ از طرف مسئول تبلیغات نمایندگان پرداخت میشه و تا زمان شروع تبلیغات این کمپین ادامه دارد. پس هیچ نگرانی نیست و با خیال راحت می توانید مخاطبان خودتان را به گروه add (دعوت) کنید.»
اینکه این هزینه‌ها چگونه و از طرف چه کسانی تامین می‌شود از ابهامات اصلی این گروه‌ها و به طور کلی این نوع تبلیغات است چرا که بر اساس قانون هزینه انتخابات، مبدا هزینه و نحوه هزینه‌کرد باید کاملا شفاف و روشن باشد.
نکته دیگر درباره این گروه‌ها نحوه دعوت شدن به آن‌هاست که علاوه بر زیر پا گذاشتن حریم خصوصی افراد باعث آزار کاربر هم می‌شود. این روزها نحوه دعوت شدن به این گروه‌ها به یکی از معضلات کاربران پیام‌رسان‌ها تبدیل شده چرا که بدون آن که بدانند چه کسی آنها را به گروه اضافه کرده است، هیچ اختیاری هم در اضافه شدن به گروه وجود ندارد و یک کاربر به صورت کاملا اجباری به طور مثال صبح که از خواب بیدار می‌شود متوجه حجم انبوهی از پیام در گروه‌هایی که قبلا عضو آن نبوده می‌شود که این کار به نوعی تجاوز به حریم خصوصی افراد به حساب می‌آید و از نظر تبلیغات انتخاباتی هم جرم تلقی می‌شود.
جالب‌تر اینکه در توضیحات این گروه‌ها هم به این نکته اشاره شده و به جای احترام به حریم خصوصی دعوت‌شونده، حریم خصوصی کسی که او را به گروه دعوت کرده حفظ می‌شود تا دعوت‌شونده متوجه نشود چه کسی او را به این گروه اضافه کرده است. این یکی از توضیحاتی است که این موضوع را در چنین گروه‌هایی نشان می‌دهد: «ربات داخل گروه ۲۴ ساعت آنلاین هست و دو کار مهم و اساسی انجام میده: ۱) حذف اعلان‌های مربوط به دعوت شما، یعنی با این کار ربات نمیزاره مخاطب شما بفهمه که شما دعوتش کردید. ۲) شمارش تعداد دعوت‌های شما در هر ۲۴ ساعت. پس خیالتون از این بابت هم راحت باشه.»
علاوو بر این در این گروه‌ها نحوه دعوت دیگر کاربران به طور کامل توضیح داده شده و تاکید شده است: «شما یه کار بیشتر نیاز نیست انجام دهید. هر چقدر دوست دارید دعوت کنید و شماره کارت و اسم خودتون رو به ادمین ارسال کنید.»
نحوه کار هم ساده است. هر کاربر با اضافه شدن به گروه، در ازای اضافه (دعوت) کردن تعداد نفراتی که به آن اشاره شد مبالغی را دریافت می‌کند. البته به نظر می‌رسد این گروه‌ها فعلا از سوی عده‌ای تشکیل شده و در حال بالا بردن اعضای گروه هستند تا احتمالا با رسیدن به تعداد بالایی از کاربران، گروه مورد نظر به یک کاندیدا یا ائتلاف انتخاباتی فروخته شود.
هر چند در یکی از این گروه‌ها هم ادعا شده که این مبالغ برای یک نماینده مجلس چندان زیاد نیست و شائبه دست داشتن نمایندگان فعلی را برای تبلیغات انتخابات آتی ایجاد کرده است. در یکی از پیام‌های گروهی با عنوان انتخابات مجلس که تا لحظه انتشار این گزارش بیش از ۱۷۵ هزار عضو داشته، با انتشار یک مانده حساب هفت میلیارد تومانی، این پیام نوشته شده: «دوستانی که میان پی‌وی میگن این همه هزینه واسه چی...این پولا برای نماینده مجلس پول نیست. عکس بالا فقط موجودی یکی از کارت‌های حساب اسپانسر ائتلاف نماینده‌های ما هست. ادمین‌ها و مسئول‌های واریز آنلاین هستند، هر چه بیشتر اد بزنید و شماره کارت بفرستید و بیایید و پولتونو بگیرید.» (عکس پایین)
این ادعا در حالی مطرح شده که بر اساس ماده ۵ طرح شفافیت و نظارت بر تأمین مالی فعالیت‌های انتخاباتی، "حداکثر هزینه هر نامزد انتخاباتی، در هر دوره انتخابات متناسب با پراکندگی جمعیت و محدوده جغرافیایی و تعداد کرسی‌های هر حوزه انتخابیه با پیشنهاد وزارت کشور به تأیید هیئت مرکزی نظارت می‌رسد".
از طرفی در این گروه‌ها برای اثبات اینکه دروغی در کار نیست، فیش‌های واریزی به کسانی که به تعداد کافی کاربر به گروه اضافه کرده‌اند منتشر می‌شود. البته در توضیحات یکی از این گروه‌ها آمده: «دوستان طبق درخواست‌های شما رسید واریزی همه توی گروه قرار نمیگیره و فقط رسید اونهایی توی گروه قرار میگیره که خودشون این اجازه رو به ما بدن.» و سپس در شرح یکی از این قبوض واریزی نوشته شده: «رسید واریز مبلغ ۱.۴۰۰.۰۰۰ تومان به حساب آقای ... از طرف کمپین انتخاباتی مجلس ۹۸. ایشان ۱۴۰ نفر واقعی به گروه دعوت کردند.» یا « خانم ...، ۱۱۰ نفر اد کردید و مبلغ یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان به حسابتون واریز شد. تاییدیه تراکنش به پی‌وی شما نیز ارسال شد. با تشکر.» (عکس پایین)
یک نکته نگران‌کننده درباره این گروه‌ها، سطح دسترسی آنها به دفترچه تلفن همراه برخی کاربران است. طبق گزارش‌ها از سوی تعدادی از کاربرانی که به این گروه‌ها دعوت شده‌اند بدون آنکه خود کاربر دخالتی داشته باشد تعدادی از شماره‌های موجود در دفترچه تلفن همراه وی نیز به این گروه‌ها اضافه شده است. تمامی این موضوعات علاوه بر آزار کاربرانی که به هر دلیلی دوست ندارند درگیر چنین گروه‌هایی شوند اما ناخواسته به آنها اضفه می‌شوند، نگرانی‌های زیادی را درباره پول‌های هزینه شده در آنها و همچنین در امان نبودن حریم خصوصی کاربران ایجاد می‌کند. با توجه به شواهد موجود، به نظر می‌رسد که فعالیت‌های این گروه‌ها مصداق بارز خرید و فروش رای به حساب می‌آید و مشخص نیست که آیا از سوی مراجع مربوطه نظارت و پیگیری درباره این اقدامات صورت می‌گیرد یا خیر.
روز چهارشنبه ۹ بهمن سردار وحید مجید رئیس پلیس سایبری کشور در هشداری انتخاباتی به کاربران فضای مجازی، اعلام کرد که "در صورت مشاهده و رویت تخلفات انتخاباتی و تبلیغاتی در فضای مجازی، موضوع به ستاد برگزاری انتخابات وزارت کشور و سایر مراجع ذیصلاح قانونی منعکس می‌شود".
سردار مجید با بیان اینکه "همه شرایط و ضوابط تبلیغ و اقدام داوطلبان مجاز به تبلیغات نمایندگی مجلس شورای اسلامی در فضای مجازی، تابع قوانین و مقررات ستاد برگزاری انتخابات است"، افزود: «پلیس فتا بر حسب ماموریت‌های ذاتی و محوله خود به صورت عام فضای مجازی را رصد می‌کند و هرگونه جرایم و موارد مغایر با قوانین و موازین تعیین شده را احصاء کرده و به مراجع قضائی اعلام می‌کند.»
با وجود این، کاربران این پیام‌رسان‌ها می‌توانند هر زمان که می‌خواهند، امکان عضو شدن در گروه‌ها و کانال‌های تلگرامی را محدود کنند و این کار را با اصلاح تنظیمات این پیام‌رسان انجام دهند. بدین‌ترتیب کاربران می‌توانند انتخاب کنند چه کسانی امکان اضافه کردن آنها به هر گروهی را داشته باشند و یا حتی این امکان را برای تمامی مخاطبان خود حذف کنند. هرچند در نهایت نمی‌توان از این واقعیت چشم‌پوشی کرد که با وجود رونق گرفتن کسب‌وکارها با بهره‌گیری از فضای سایبری، روش جدیدی برای سودجویی و کلاهبرداری هم پیدا شده است.
*راه جلوگیری از این کلاهبرداری چیست؟
درصورتی که بدون آگاهی خودتان، در گروه‌های تلگرامی اضافه می‌شوید، می‌توانید این امکان را در تنظیمات گوشی خود اصلاح کنید.
گروه‌ها و کانال‌های تلگرامی، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی هستند که در این پیام‌رسان وجود دارند و درواقع زمانی که تلگرام یک پیام‌رسان ساده بود، با اضافه کردن قابلیت‌هایی از جمله گروه‌هایی با تعداد اعضای بالا و کانال‌هایی که امکان انتشار یک‌طرفه مطلب را داشت، توانست توجه کاربران را به خود جلب کند.
اما در حالی که قابلیت گروه و کانال تلگرام زمانی‌که بخواهید از اطلاعات خاصی مطلع شوید و یا با دوستانتان در ارتباط باشید، سودمند محسوب می‌شود، درصورتی‌که به گروه‌ها و کانال‌های ناشناخته‌ای که علاقه‌ای به مطالب آنها ندارید، اضافه شوید، موضوع عوض می‌شود و بیشتر نقش مزاحمت را برای شما دارد؛ اگر ندانید چه کسی شما را به گروه اضافه کرده هم شاید این موضوع آزاردهنده‌تر باشد.
اگرچه تلگرام این قابلیت را برای افراد قرار داده که بدون اجازه، دوستان و آشنایانشان و کسانی که شماره و آی‌دی تلگرامی آنها را دارند، به گروه‌ها و کانال‌ها اضافه کنند و فردی که به گروه اضافه شده حتی از اینکه چه کسی این کار را انجام داده، اطلاعی پیدا نمی‌کند، اما در مقابل راه جلوگیری از اضافه شدن بدون آگاهی کاربر را هم نشان داده است.
برای این کار، لازم است وارد تنظیمات تلگرام در گوشی خود (اندرویدی یا آی‌اواس) شوید. پس از آن وارد بخش امنیت و حریم خصوصی (Privacy and Security) شده و گزینه گروه‌ها و کانال‌ها (Groups & Channels) را انتخاب کنید.
از این بخش می‌توانید انتخاب کنید که چه کسانی می‌توانند شما را به گروه‌ها اضافه کنند، تمامی افراد، مخاطبانتان و یا گزینه هیچ‌کس را انتخاب کنید که در آن صورت بدون آگاهی شما، امکان اضافه شدنتان به هیچ کانال و گروهی وجود ندارد.
همچنین می‌توانید از بخش Never Allow، انتخاب کنید که برخی از افراد هیچ‌وقت نتوانند شما را به گروه یا کانالی اضافه کنند.
منبع: ایسنا
