خودروساز آلماني رويهاي مخالف خودروسازان فرانسوي در پيش گرفت
گروه صنعت و معدن: تيرماه سال گذشته بود که مدير پروژه فولکس واگن در بيانيهاي حضور مجدد اين کمپاني در ايران را اعلام کرد. خودروساز آلماني قراردادي با ماموت خودرو ايران امضا کرده بود و قرار بود پس از 17 سال مجددا در ايران فعاليت خود را آغاز کند. آن روزها دوره پسابرجام بود و کمپانيهاي مطرح بين المللي براي حضور و سرمايه گذاري در ايران صف بسته بودند. از ارديبهشت ماه امسال و پس از اينکه ترامپ خروج يکجانبه آمريکا از توافق هستهاي برجام و اعمال تحريمهاي جديد عليه اقتصاد ايران را اعلام کرد، برگ برگشت. طي هفتههاي گذشته اکثر کمپانيهاي بزرگ بين المللي که در ايران حضور داشتند، از ترس تحريمهاي آمريکا فعاليتهاي خود در ايران را متوقف کرده و تصميم به خروج گرفته اند. روز چهارشنبه هفته گذشته بود که بلومبرگ از قول يک مقام آمريکايي اعلام کرد که شرکت فولکس واگن تصميم به توقف فعاليتهاي خود در ايران گرفته است.
براساس اين خبر با آغاز تحريمهاي اقتصادي آمريکا عليه ايران، شرکت خودروسازي فولکس واگن نيز تقريبا تمام فعاليتهايش را در ايران متوقف خواهد کرد. اين خبر از سوي ريچارد گرنل، سفير آمريکا در برلين به بلومبرگ اعلام شده بود. اين تصميم فولکس واگن پس از گفتگوي مديران اين شرکت آلماني با سفير آمريکا در برلين اتخاذ شده و براساس توافق آنها شرکت فولکس واگن تنها به آن بخش از فعاليتهايش در ايران که با اهداف بشر دوستانه انجام ميشود، ادامه ميدهد. با اين تصميم، فولکس واگن بايد پروژه همکاري اقتصادي خود با ايران که خبر آن را در ژوئيه سال ۲۰۱۷ ميلادي اعلام کرده بود، رها کند. آن هم در حالي که پس از 17 سال غيبت در بازارهاي ايران، همکاريش را با اين کشور از سر گرفته بود. کمپاني فولکس واگن تابستان سال گذشته اعلام کرده بود براي نخستين بار پس از ۱۷ سال قصد فروش محصولات خود در ايران را دارد. به همين منظور نيز اين کمپاني با کمپاني ماموت خودرو به عنوان نماينده رسميخود در ايران قرارداد امضا کرد. به موجب اين قرارداد مقرر شده بود مدل تيگوان کامپکت اسيووي و همچنين مدل پاسات در شماري از فروشندگيهاي مجاز در تهران و حومه به فروش برسند.
اظهار نظر صورت گرفته از سوي مقامهاي رسميکمپاني خودروسازي آلماني اما حرفهاي ديگري داشت. براساس گزارشي که رويترز اعلام کرده شرکت خودروسازي فولکس واگن گزارش بلومبرگ درباره خروج اين کمپاني از ايران را تکذيب و اعلام کرد که موضع آن در قبال ايران تغيير نکرده است. رويترز به نقل از يک منبع در فولکس واگن نوشت که اين شرکت آلماني مذاکرهاي با گرنل درباره ايران نداشته است. يک سخنگوي اين شرکت نيز گفت که در هفتههاي اخير موضع آنها در قبال ايران تغيير نکرده است.
کريستينا هيگينز، سخنگوي سفارت آمريکا در آلمان درخصوص پاسخ فولکس واگن به ادعايي که گرنل در مصاحبه با بلومبرگ مطرح کرده بود اظهار داشت: سفير آمريکا مدتي است که با مديران عامل و رهبران صنايع صحبت ميکند و از آنها ميخواهد تا به تحريمهاي آمريکا پايبند باشند. گرنل از حاميان سياستهاي دونالد ترامپ رئيس آمريکا و فردي جنجالي است. او در ماه ميو ساعاتي قبل از آنکه راهي آلمان شده و کارش را شروع کند، در توئيتي خطاب به شرکتهاي آلماني خواست که فورا به فعاليتهاي خود در ايران پايان دهند.
اظهارات تازه گرنل بار ديگر باعث ايجاد جنجال شده و واکنشهاي انتقادي شديدي را برانگيخته است. يک سخنگوي نزديک به حزب دموکراتهاي آزاد در پارلمان آلمان نيز در واکنش به اين صحبتها گفته است که مسخره است که فکر کنيم شرکتهاي آلماني تحت فشار سفير آمريکا تصميم گيري خواهند کرد. او با بيان اينکه شرکتهاي آلماني و اروپايي قوي هستند، تاکيد کرد که آنها مانند مناطق تحت اشغال نيستند که از ديگران دستور بگيرند.
اهميت موضع گيري رسميمسئولان فولکس واگن براي ادامه حضور و همچنين تغيير ندادن مواضع خود در قبال ايران از اين جهت داراي اهميت است که طي هفتههاي گذشته بارها سران اتحاديه اروپا از طرف ايراني خواستهاند به توافق هستهاي برجام پايبند باشند. از طرف ديگر مسئولان ايراني نيز به دفعات از کشورهاي اروپايي خواستهاند تا پايبندي خود به اين توافق هستهاي را به صورت عملي نشان دهند. در حالي که پيش از اين پژو - سيتروئن و رنو دو خودروساز بزرگ فرانسوي با وجود سرمايه گذاري در ايران توقف فعاليتهاي خود در ايران را اعلام کرده بودند، اما فولکس واگن، خودروساز مطرح آلماني رويهاي ديگر در قبال تحريمهاي آمريکا را در پيش گرفته است.
بخشنامه جدید دولت موجب خواهد شد
گروه تجارت: «اگر واردکنندگان مابهالتفاوت نرخ ارز دولتي و سنا را نپردازند رانت ايجاد ميشود.» اين صحبتهايي است که پيش از اين محمد شريعتمداري، وزير صنعت، معدن و تجارت درباره ضرورت پرداخت مابه التفاوت ارزي از سوي واردکنندگان مطرح کرده بود. با اين حال آنطور که مسئولان وعده داده بودند، طبق بخشنامه جديد دولت، مواد اوليه توليد و قطعات يدکي از پرداخت اين مابهالتفاوت معاف شدهاند. آنطور که از دستورالعملها و بخشنامههاي صادر شده از سوي دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت مشخص است، شرکتهاي واردکننده ملزم به پرداخت مابهالتفاوت ارز چهار هزار و 200 توماني با سقف هفت هزار تومان هستند.
کارشناسان معتقدند که نپرداختن اين مابهالتفاوت در عمل ميتواند رانتخواري ايجاد کند. زيرا با ارز چهار هزار 200 توماني کالا وارد شده و به قيمت بالاتر فروخته ميشود بااينحال؛ مطابق بخشنامه جديد دولت، مواد اوليه توليد و قطعات يدکي از پرداخت مابهالتفاوت ارز معاف هستند. در شرايط فعلي اقتصاد ايران ممکن است اجراي دستورالعمل پرداخت مابه التفاوت ارزي فشار زيادي به واردکنندگاني ايجاد کند با استفاده از تعهدات ارزي اقدام به واردات کالا و همچنين فروش محصولات کرده اند. با اين حال بايد اين نکته را هم مد نظر داشت که با پرداخت مابه التفاوت ارزي، ميتوان تاثير مثبتي در تنظيم بازار ارز را مشاهده کرد.
تاثير مابه التفاوت ارزي در تنظيم بازار
عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگانى تهران با اشاره به مصوبه دولت مبنى بر پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز که همچنان مورد انتقاد بسيارى از فعالان اقتصادى است، گفت: به طور کل اگر اين اقدام درست و با دقت بررسى شود، در تنظيم و آرامش بازار تاثيرگذار خواهد بود. رضا پديدار در گفتگو با اقتصادآنلاين درباره علت معافيت برخى کالاها از پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز، بيان کرد: آن دسته کالاهايى که از پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز معاف و از گمرک ترخيص شدهاند، جزو اقلامىبودند که مواد اوليه تکميلى و يا مواد اوليه توليد محصولات داخلى هستند، بنابراين اگر اين کالاها معاف نمىشدند در قيمت تمام شده محصول تاثير زيادى مىگذاشتند. وى ادامه داد: کارگروهى تشکيل شده که نماينده اتاق بازرگانى و تشکلهاى مرتبط در آن حضور دارند و قرار است هفته آينده درمورد معافيت و يا پرداخت مابه التفاوت ساير اقلام معاف نشده بحث و بررسى کنند.
پديدار با بيان اينکه هنوز هيچ مکانيزمىبراى چگونگى پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز کالاهاى معاف نشده مشخص نيست، افزود: در اين مورد تا کنون هيچ درخواست و پيشنهادى از جانب فعالان اقتصادى مطرح نشده است. اين عضو هيات نمايندگان اتاق تهران با اشاره به اين که پرداخت مابه التفاوت خلف وعده دولت نيست، تصريح کرد: اين که هر کدام از کالاها چه ميزان در پروژههاى مهم کشور نقش دارند مشخص شده و بر اين اساس برخى معاف شده و برخى نشده اند. پديدار اضافه کرد: زمانى که ارز دولتى به اين کالاها تعلق گرفت، نقش و سهمشان در پروژههاى داخلى بررسى نشده بود و چنانچه مشخص شود کالاهاى معاف نشده در توليد ملى چه مستقيم و چه غير مستقيم سهم دارند به طور حتم مابه التفاوت پرداخت نخواهند کرد.
اين فعال اقتصادى با تاکيد بر اين که اين اقدام به طور حتم در تنظيم و آرامش بازار موثر خواهد بود، اظهار کرد: البته لازم به ذکر است که برخى از شرکتها با توجه به نرخ ارز دولتى قرارداد بسته و تعهد دارند و اين تصميم جديد دولت به نوعى عطف به ماسبق است و بايد اين موارد خاص به طور جدى مورد بررسى قرارگيرند اما درمورد ساير کالاها اقدام درست و به جايى بود. او در پايان خاطرنشان کرد: پيشنهاد بررسى کالاها براى پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز از طرف اتاق و به نفع فعالان اقتصادى مطرح شده است، در حال حاضر نيز ساير فعالانى که معافيت نگرفتهاند بايد منتظر تصميمات کارگروه، در هفته آينده باشند.
حل مشکل ترخيص مواد اوليه
از طرف ديگر دبير انجمن قطعه سازان همگن کشور گفت: اکنون مشکل اصلي واردات بعدي مواد اوليه است بعد از اعمال تحريم اول آمريکا بسياري از کشورها از دادن جنس به ما خودداري کردند و آنهايي که هنوز با ما کار ميکنند به دليل بالا رفتن ريسک، قيمت خود را بالا بردهاند هر چند دولت با مبنا قراردادن ارز 4200 توماني در مواد اوليه داخلي که بيشتر شامل پتروشيميها ميشود جلوي اين شوک افزايش قيمتي را گرفت اما اکنون مشکل، عرضه اين مواد از سوي توليدکننده است. آرش محبي نژاد در گفتگو با ايلنا درخصوص آخرين وضعيت ترخيص مواد اوليه مورد نياز قطعه سازان از گمرک گفت: بعد از پيگيريهاي فراوان اکنون تا حدودي مشکل ترخيص مواد حل شده و طبق شرع و عرف توليدکنندگان ديگر ملزم به پرداخت مابه التفاوت ارزي نيستند اما مشکلي که در اين بين وجود دارد درخصوص قطعات نيم ساخته و کامل است که بانکها از صاحبان کالا تعهدنامه ميگيرند که مابه التفاوت را پرداخت کنند که اين امر غيرقانوني است.
اين فعال صنعت قطعه سازي گفت: اشتباهي که امروز اکثريت جامعه و حتي رئيس بانک مرکزي و وزير نفت کردهاند اين است که عنوان ميشود قطعات يدکي خودور شامل دريافت ارز 4200 توماني ميشود که چنين چيزي نيست و فقط کالاهايي که در زمان ارز 4200 توماني خريداري شد از پرداخت مابه التفاوت معاف هستند و اکنون براي تامين مواد اوليه و قطعات بايد از طريق بازار ثانويه يا بدون انتقال ارز واردات صورت بگيرد که آن هم دردسرهاي خودش را دارد. محبي نژاد با اشاره به نحوه تامين ارز براي قطعه سازان گفت: برخي قطعه سازان براي جلوگيري از تعطيلي خط توليد مجبور هستند از روش بدون انتقال ارز مواد را وارد کنند که قيمت آن مطابق نرخ آزاد ارز است اما اگر بخواهند از طريق بازار ثانويه اين کار را انجام دهند بايد حداقل يک ماه منتظر بمانند.