علیرضا نائینی
آمارها افزایش سن ازدواج را نشان می دهد، برخی معتقدند این لزوما به معنی بحران نیست و برخی با اشاره به آسیبها بر لزوم اقدامات فرهنگی و اقتصادی برای کاهش فاصله بلوغ تا ازدواج تاکید دارند.
در مسئله ازدواج و تشکیل خانواده مسائل زیاد و به همتنیدهای دخالت دارند. مهم این است که نقش هر یک از این مسائل و چگونگی اثرگذاری آنها بر روی یکدیگر به درستی روشن شود، تا فضا برای تحلیل، برنامهریزی و عمل روشن باشد و از ابهامات کاسته شود. این که کدام عامل نقش کلیدیتری نسبت به عوامل دیگر دارد، کدام عامل از فراوانی بیشتری برخوردار است، کدام عامل گستره بیشتری دارد، کدام عامل رشد فزایندهتری دارد و رفع و حل کدام عامل در کوتاهمدت و کدامیک در بلندمدت ممکن است، سوالاتی است که باید به طور دقیق در یک تحلیل جامع از وضعیت موجود خانواده پاسخ داده شوند.
ازدواج خوب؛ زندگی خوب و ازدواج بد؛ زندگی بد
بررسیها نشان میدهد؛ بخش عمدهای از آسیبهای خانواده ریشه در «شیوه و سبک ازدواج» دارد. ازدواج بد میتواند زمینهساز زندگی بد باشد، همانطوری که ازدواج خوب میتواند زمینهساز زندگی خوب باشد. البته باید توجه داشت، گزاره «ازدواج خوب زمینهساز زندگی خوب و ازدواج بد زمینهساز زندگی بد» به معنای محتوم بودن یک زندگی بد در پی یک ازدواج بد نیست، چراکه ایجاد سازگاریهای بعدی، هرچند سخت و دشوار، اما ممکن است. مقصود ما اشاره به واقعیتی است که میتواند مقدمه و زمینهساز رضایت یا نارضایتیهای بعدی باشد.
کارشناسان برای یک ازدواج خوب شاخصهای متعددی را ذکر میکنند که از آن جمله «ازدواج بهنگام» یعنی ازدواج در سن مناسب ازدواج است. امیدعلی احمدی، جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد؛ «سن مناسب ازدواج» را سن یا حدودی از سن میداند که جوانان یک جامعه به طور متوسط دارای حداقل شرایط جسمی، روحی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برای ازدواج باشند. با توجه به این تعریف، سن مناسب برای ازدواج، دارای ابعاد مختلفی است که متاثر از عوامل گوناگون قابل تغییر است.
در آموزههای اسلامی نیز که بر ازدواج به عنوان مایه آرامش و مودت و رحمت تاکید شده است (سوره الروم: ۲۱) و به زمان مناسب برای ازدواج تحت عنوان «بلوغ نکاح» توجه شده است (سوره النساء: ۶). علامه طبرسی، صاحب تفسیر مجمع البیان؛ بلوغ نکاح را مرحلهای از «رشد و کمال» جسمی و روحی میداند که زمینهساز تشکیل خانواده باشد و فرد بالغ از عهده وظایف خانوادگی برآید. شهید مطهری در کتاب «امدادهای غیبی در زندگی بشر» در توضیح معنای «رشد» میگوید: «در فقه و سنت اسلامی محرز و مسلم است که برای ازدواج، تنها عقل و بلوغ کافی نیست؛ یعنی یک پسر به صرف آن که عاقل و بالغ است نمیتواند با دختری ازدواج کند. همچنان که برای دختر نیز عاقله بودن و رسیدن به سن بلوغ دلیل کافی برای ازدواج نیست. علاوه بر بلوغ و علاوه بر عقل، رشد لازم است. منظور (از رشد در مورد ازدواج) تنها رشد جسمانی نیست، منظور این است که رشد فکری و روحی داشته باشند؛ یعنی بفهمند که ازدواج یعنی چه، تشکیل کانون خانوادگی یعنی چه، عاقبت این بله گفتن چیست، باید بفهمد این بله که میگوید، چه تعهدهایی و چه مسئولیتهایی به عهدهی او میگذارد و باید از انجام این مسئولیتها برآید.»
پیامدهای ازدواج در پساجوانی
از آن چه گفته شد روشن میشود؛ ازدواج یک امر زمانمند است و ظرف زمانی مناسب خودش را دارد. بنابراین اگر ازدواج به تأخیر بیفتد یعنی در زمان مناسب خودش واقع نشود، میتواند آسیبهایی را به همراه داشته باشد. این آسیبها؛ هم ازدواجی را که از سنین جوانی بیبهره مانده تحت الشعاع قرار میدهد و هم جوانی را که در سنین مناسب ازدواج، مجرد مانده است. علی احمدی در پژوهش «تنگنا و تأخیر ازدواج»؛ آثار و تبعات تأخیر ازدواج را به تفکیک آثار فردی و اجتماعی بررسی نموده است که در جدول زیر قابل مشاهده است:
نرخ ازدواج در ایام جوانی
تحقیقات و پژوهشهای فراوانی وجود دارد که گسترش تأخیر ازدواج در جوانان ایرانی را نشان میدهد. شاخص کمّی مورد استناد در این تحقیقات عمدتاً، شاخص «میانگین سن ازدواج»، شاخص «توزیع سنی زوجین در زمان ازدواج» و در برخی از تحقیقات شاخص «نرخ ازدواج» است. شاخص میانگین سن ازدواج که از معدل گروههای سنی مختلف با توجه به فراوانی ازدواج صورت گرفته در آنها به دست میآید، در فاصله سالهای ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۴ افزایش چشمگیری داشته است. توزیع سنی زوجین در زمان ازدواج نیز نشان دهنده افزایش ازدواج در گروههای سنی بالاتر و افزایش ازدواج در سنین بالاتر از سن متعارف ازدواج است. نرخ ازدواج نیز اگرچه از سالهای ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۹ همواره رشد مثبت را تجربه کرده است، اما از سال ۱۳۸۹ روند نزولی گرفته و رو به کاهش بوده است.
فاصله بلوغ جنسی تا ازدواج به بیش از ۱۴ سال رسیده است
به نظر میرسد آن چه مسئله تاخیر ازدواج را به یک دغدغه جدی در میان بسیاری از کارشناسان و به ویژه روانشناسان تبدیل کرده است، پایین آمدن سن بلوغ جنسی و افزایش آگاهیهای به نظر میرسد آن چه مسئله تاخیر ازدواج را به یک دغدغه جدی در میان بسیاری از کارشناسان و به ویژه روانشناسان تبدیل کرده است،
پایین آمدن سن بلوغ جنسی و افزایش آگاهیهای جنسی نوجوانان و جوانان در سنین پایین است
جنسی نوجوانان و جوانان در سنین پایین است. پیش از این غلامعلی افروز؛ روانشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، از کاهش سن بلوغ جنسی در ایران از ۱۶ به ۱۲ سال برای پسران و از ۱۴ به ۱۰ سال برای دختران خبر داده بود. سیدحسن موسوی چلک؛ رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران، نیز دلیل کاهش سن بلوغ جنسی در ایران را تغییرات در حوزه بهداشت و تغذیه و گسترش رسانهها عنوان کرده است. پایین آمدن سن بلوغ جنسی در کنار افزایش میانگین سن ازدواج جوانان بیانگر افزایش فاصله بلوغ جنسی تا ازدواج به بیش از ۱۴ سال است. از منظر روانشناسی، تجرد طولانی مدت ریشه بسیاری از آسیبهای فردی و اجتماعی است که پیشتر به بخشی از آن اشاره کردیم. هاشم مهدوی؛ روانشناس بالینی و آسیبشناس اجتماعی، نیاز جنسی را دارای ماهیتی زیستی، روانی و اجتماعی می داند كه در صورت ازدواج از طریق درست ارضا می شود و در خدمت فرد و جامعه انسانی قرار می گیرد و در غیر اینصورت به افزایش بیبند و باری، بزهكاری و عصبیت اجتماعی میانجامد. وی در این باره توضیح می دهد: هنگامی كه انگیزههای قوی نظیر شهوت، تولیدمثل، استقلال زیستی و تشكیل خانواده به وسیله موانع غیرقابل قبول یا موانعی كه فرد برای رفع آنها ناتوان است، سركوب شوند یا معطل بمانند احساس ناكامی رخ می دهد. احساس ناكامی یكی از الگوهای قدرتمند رفتاری هنجاری، ارزشی و نگرشی است كه شخصیت و هویت فرد را زیر سلطه می گیرد و با گذشت زمان قویتر می شود. این احساس به تدریج در تمامی ابعاد وجودی فرد ناكام تسری می یابد و به اندیشه بزهكاری و ایجاد بسترهای جرمزای وی میانجامد. به علاوه نیروی مهارگسیخته شهوانی، فرد را به اعمال غیراخلاقی سوق می دهد که ریشه در افزایش فاصله بلوغ تا تاهل دارد. از سوی دیگر افزایش سن ازدواج و عدم ارضای جنسی به موقع، شكلگیری عقدههای روانی و انباشت آنها در شخصیت فرد را به دنبال دارد. ارضای جنسی امنیت و آرامش روانی را موجب می شود و بدون آن عصبیتهای روحی، طغیانگری، احساس پوچی و حتی میل به خودكشی مجال بروز می یابند. روابط نامشروع پیش از ازدواج نیز نه تنها به ارضای كامل و جامع منجر نمی شوند بلكه چون همواره با احساس گناه و غیراخلاقی بودن همراه است بر میزان عصبیتها می افزاید.
تعویق ازدواج؛ تمایل یا عدم امکان
این سوال که «چرا ازدواج جوانان به تأخیر میافتد» را میتوان از دو منظر مورد بررسی و کنکاش قرار داد. منظر اول مسئله تمایل و منظر دوم مسئله امکان است. در واقع باید میان تمایل یا مطلوبیت ازدواج و امکان ازدواج تفکیک قائل شویم. جوانانی که در سنین مناسب ازدواج تمایلی به ازدواج ندارند و جوانانی که اگرچه متمایل به ازدواج هستند، اما امکان ازدواج را پیدا نمیکنند.
باید میان تمایل یا مطلوبیت ازدواج و امکان ازدواج تفکیک قائل شویم. جوانانی که در سنین مناسب ازدواج تمایلی به ازدواج ندارند و جوانانی که اگرچه متمایل به ازدواج هستند، اما امکان ازدواج را پیدا نمیکنند.
پیام حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی
به نهمین دوره مسابقات سراسری قرآن، دارالقرآن امام علی (ع)
•بسم الله الرحمن الرحیم
((الَّذِينَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ)) (رعد, 28)
کسانی که ایمان آورده اند, دلهایشان به یاد خدا آرام می گیرد, آگاه باشید که دلها تنها به یاد خدا آرام می گیرد.
یکی از بزرگترین نعمتهای الهی به بشریت, انزال کتاب آسمانی قرآن کریم است که انسان می تواند در پرتو این آیات الهی به حیات طیبه و اطمینان قلب دست پیدا کند. تاکید آیه شریفه بر این معناست که تنها با یاد خدا دلها آرامش می پذیرد و یاد خدا هم در بهره مندی و در تماس با آیات مبینات حاصل می شود, خوشا بر احوال شما جوانان و نوجوانان که از سنین کودکی با آیات قرآن مانوس هستید و دل به آیات حق تعالی بستید و در زمره قاریان و حافظان کلام الله قرار گرفته اید. مسلماً شما حاملان قرآن از اشراف امت پیامبر اکرم (ص) محسوب می شوید چرا که حضرتش فرمودند: (( اشراف امتی حمله القرآن و اصحاب اللیل )) اشراف امت من همانا حاملان قرآن و شب زنده دارانند. جای فخر و مباهات دارد در این دوران که بیشترین تهاجم فرهنگی دشمنان متوجه ملت مسلمان ما گشته تا ریشه های اسلامیت مردم عزیز ما را بخشکانند و پایه های انقلاب اسلامی را متزلزل کنند, عده ی کثیری از جوانان و نوجوانان کشورمان مجذوب قرآن گشته و امروزه ما شاهد هزاران حافظ و قاری قرآن از جوانان کشورمان هستیم که در صحنه های مختلف افتخار آفرینی می کنند و البته همه ی این توفیقات در پرتو ارشادات و رهنمودهای امام راحل (اعلی الله مقامه) و رهبری معظم انقلاب اسلامی است که همواره جوانان و نوجوانان را نسبت به فراگیری قرآن و انس با کلام خدا تشویق و ترغیب می نمایند. اینجانب به سهم خود از تلاش همه ی فعالان در عرصه های قرآنی تقدیر و تشکر دارم و از اینکه دارالقرآن امام علی (ع) به عنوان یک نهاد مردمی قرآنی توانسته است بزرگترین مسابفات کشوری قرآن کریم را با شرکت 2600 تن از قاریان و حافظان کشور برگزار کند, بسیار خرسندم و امیدوارم حلقات و جلسات قرآنی در سراسر کشور فراگیر شود و علاقمندان بتوانند از انوار مقدس قرآن کریم هرچه بیشتر بهره مند شوند. اما جوانان عزیز, قاریان و حافظان قرآن شما باید بدانید, بهره مندی از قرآن کریم مراحل مختلفی دارد که تلاوت صحیح قرآن , فهم معانی آن و درک مفاهیمش و آشنایی با تفسیرش و از همه مهمتر جامه ی عمل پوشاندن به دستوراتش, منازل پی در پی این طریق الهی است. از خدای متعال توفیق و سعادتمندی همه ی رهپویان قرآن کریم را مسئلت دارم.
سلام علیکم بما صبرتم فنعم عقبی الدار
حسین نوری همدانی
لازم به ذکر است این پیام در مراسم اختتامیه مسابقات سراسری دارالقرآن امام علی(ع) که روز جمعه نهم بهمن ماه 1394 در مرکز فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی واقع در تهران، یادمان شهدای هفتم تیر، توسط خادم القرآن مرتضی نجفی قدسی مدیر دارالقرآن های امام علی (ع) و علامه طباطبایی قرائت گردید.
اتفاق مهم بهداشتی در کشور کلید خورد
در آستانه دهه فجر 2875 مرکز و پایگاه سلامت جامع همزمان در سراسر کشور افتتاح شد.به گزارش ایسنا، در ادامه اجرای طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت امروز و در آستانه فرارسیدن دهه فجر 2875 مرکز و پایگاه سلامت جامع با پوشش بیش از 11 میلیون نفر جمعیت در حاشیه شهرها و سکونتگاههای غیررسمی 17 استان کشور افتتاح شد.این پایگاهها و مراکز جامع خدمات سلامت همزمان با حضور دکتر هاشمی، وزیر بهداشت در مهدی آباد استان البرز، با حضور روسای دانشگاههای علوم پزشکی در استانهای اصفهان، هرمزگان، خراسان رضوی، قم، خوزستان، زنجان، کرمان، آذربایجان شرقی، کردستان و ... در حاشیه شهرها افتتاح شد.
تامین امنیت زائران سامرا
رئیس سازمان حج و زیارت گفت: در حال حاضر قراردادهای امنيتی با شركت های حمل و نقل زائران در خصوص هر اتوبوس حامل زائران به سامرا امضا كرده ايم تا به اين ترتيب امنيت زائران دفاتر مجاز تامین شود.به گزارش مهر، مهندس سعید اوحدی به همراه مصطفی قاسمی، مدیر دفتر نمایندگی سازمان حج وزیارت و طعیمه غلامی، مدیر دفتر نمایندگی ستاد عملیات شمسا در کشور عراق روز جمعه ۹ بهمن ماه به شهر سامرا سفر و به زیارت حرم مطهر امامین عسکریین رفتند و از نزدیک وضعیت اعزام زایران به این مکان مقدس را بررسی کردند.
همچنین رئیس سازمان حج و زیارت با تولیت عتبه امامین عسکریین و سیدمحمد دیدار و گفتگوهای جداگانه داشت و در خصوص اعزام زائران ایرانی به این اماکن مقدس بحث و تبادل نظر کرد.
۹۶۰ زندانی در ایام دهه فجر آزاد می شوند
رئیس ستاد دیه کشور از آزادی بیش از ۹۶۰ زندانی جرایم غیرعمد در ایام دهه فجر خبر داد.اسدالله جولایی در گفتگو با مهر، با بیان اینکه در دهه فجر سال ۹۳ بیش از ۷۵۰ نفر آزاد شدند، گفت: طبق بخشنامه ای به استانها اعلام شد که روزی ۳ نفر در دهه مبارک فجر و در مجموع ۹۶۰ نفر در سراسر کشور در هر شهر آزاد شوند.وی افزود: استانهای بزرگی مانند فارس، اصفهان، آذربایجان شرقی، تهران و غیره ... بیشترین و سمنان، یزد و خراسان شمالی کمترین زندانیان جرایم غیرعمد را دارند.هم اکنون هزار و ۲۰۰ نفر به دلیل جرایم غیرعمد؛ دو هزار زندانی مهریه، ۵۵۰ نفر برای نفقه و ۵ هزار نفر نیز برای چک در زندانها هستند و از شهروندان می خواهیم مقررات را اجرا کنند.