گزارش میدانی« تجارت» از بورس پایتخت؛
تجارت_محمدخادمي: بورس تهران درسال 1346 کار خود را با تعداد اندکي از سهامداران داخلي و خارجي آغاز کرد و روز به روز به شرکت کنندگان براي خريد سهام شرکتها در بورس افزود ميشود، به طوري که بعد از 50سال كه از عمر اين مجموعه ميگذرد ميليونها نفر توانستهاند از طريق بورس سهام شرکتها را خريداري کنند، اما افرادي که توانستهاند سهام شرکتها را خريداري کنند آن زمان سن و سال کميداشتهاند و حالا با گذر زمان سهام داران سن و سال زيادي دارند، به طوري که طبق آمارها بخش قابل توجهي از سهامداران بورس تهران که ساليان پيش اقدام به خريد سهام کردهاند اين روزها سنشان بالاي 50 سال است و ميتوان گفت که نزديک به 65 درصد سهام داران را افراد بازنشسته و سالمندان تشکيل ميدهند. خبرنگار «تجارت» به ساختمان مبادلات بورس تهران رفته است و با تعدادي از اين موسفيدان بورس به گفتگو نشسته است، که در ادامه ميخوانيد:
سن و سال داريم، اما به روز هستيم
دور تا دور محوطه طبقه همکف سالن بورس تهران جمعيت قابل توجهي چشم شان را به مانيتورهايي که سهام شرکتها را به نمايش ميگذارد دوختهاند، کميبا دقت که نگاه ميکنيم،بيشتر جمعيت حاضر سن و سال شان بيش از 60 سال است، گاهي افرادي با سن 70 سال سن نيز به چشم ميخورند.تعدادي از آنها کاغذ و خودکار در دست دارند و زير بغل شان روزنامههاي مطالعه شده را گذاشتهاند و پيداست که نميخواهند بي گدار در خريد و فروش سهام وارد شوند و با محاسبه و مطالعه دست به کار ميشوند.
«رحمت يوسفي» يکي از بازنشستههايي است که در ابتداي گزارش با ما هم صحبت ميشود، ميگويد:« 20 سال پيش نزديک به 45 سال داشتم که اقدام به خريد سهام يکي از شرکتها کردم با نيت اينکه يک سرمايه اي در آينده برايم به دست بيايد و اين روزها که دوران بازنشستگي را طي ميکنم به اين مجموعه ميروم تا بتوانم در خريد و فروش سهامها سود بيشتري نصيبم شود.»آن طور که او ميگويد:« درست است كه بيشتر مراجعه کنندگاني که در اين تالار مشاهده ميکنيد افراد با سن و سال بالا هستند، اما اين افراد از تکنولوژي روز عقب نيستند، به طوري که بيشتر اين افراد از کامپيوتر و اينترنتي که در محوطه بورس نصب شده استفاده ميکنند تا بتوانند از وضعيت شرکتها و سهامها با خبر شوند.»از او ميپرسم، اين روزها علم تکنولوژي و فناوري در حال پيشرفت است و بسياري از امورات از اين طريق صورت ميگيرد، به خصوص براي بدست آوردن اطلاعات به روز و لحظه اي افراد از تکنولوژي استفاده ميکنند، آيا شما با سن و سال بالا از اين پيشرفت عقب نيستيد؟ پاسخ ميدهد:« بخشي از هم سن و سالهاي من با تلفن همراه هوشمند و کامپيوتر آشنايي کامل دارند و به راحتي از اين نوع فناوريها در جهت فعاليت بورس استفاده ميکنند، اما بخش ديگر همچنان به شکل سنتي اطلاعات را از طريق روزنامهها و حضور در اين محيط به دست ميآورند.البته جوانان به دليل اينکه از فناوري بهره مند هستند تبادلات و مبادلات بورس را به شکل لحظه اي از طريق سايت بورس دنبال ميکنند که اين کار سرعت عمل اين افراد در خريد و فروش سهامها را به دنبال ميآورد و افرادي که سن و سال بيشتري دارند به دليل نگاه سنتي به تالار بورس مراجعه ميکنند که همين عاملي شده است که بورس تهران پاتوقي براي بازنشستهها شده است.»
تابلو اعلانات بورس قديمياست
تعدادي از بازنشستگان و افراد سالمند مدام در حال بالا و پايين رفتن از پلههاي بين طبقه همکف با طبقه اول ساختمان تالار بورس هستند، طبقه اول اين سالن نيز مملو از جمعيت است که چهره آنها و موهاي سفيدرنگ شان نشان دهنده سن و سال بالا شان است.يکي از اين مراجعه کنندگان که نفس نفس ميزند و از پلههاي بالا آمده است، خود را « ابوالفضل اکبري» معرفي ميکند، ميگويد:« متاسفانه مسئولان بورس توجهي به حضور انبوهي از سالمندان و بازنشستهها در اين مجموعه ندارند چرا که تعداد صندليهايي که در اين محيط وجود دارد بسيار کم است و مراجعه کنندگان براي بررسي وضعيت سهامها بايد ساعتها ايستاده بهامورات شان بپردازند.»او از ديگر مشکلات اين محيط را تابلو اعلانات سهام ميداند، ميگويد:« بيشتر افراد که در اين محيط هستند سن و سال بالايي دارند و اکثريت آنها چشمانشان ضعيف است که متاسفانه نوشتههاي اطلاعات سهام در تابلو اعلانات بسيار ريز نوشته ميشود و از سوي ديگر اين نوشتهها با رنگ قرمز به نمايش گذاشته ميشود که اين موضوع نيز باعث ميشود تا در خواندن اطلاعات سهام مراجعه کنندگان با مشکل مواجه شوند، چرا که بسياري از پزشکان رنگ قرمز را براي مطالعه خوب نميدانند و همچنين اين تابلوها بسيار قديمياند و سازمان بورس در اين چندين سال اقداميبراي ساماندهي اين تابلوها نکرده است.»يکي ديگر از مراجعه کنندگان به اين محيط «اسماعيل رحمت الهي» است، او نيز در اين باره ميگويد:« درست است که آسانسور در اين محيط نصب شده است که مراجعه کنندگان از طبقه همکف به طبقه اول از آن استفاده کنند، اما هر از گاهي اين آسانسور خراب يا در طبقات ديگر استفاده ميشود و مراجعه کنندگان مجبور ميشوند از پله استفاده کنند.»او مهمترين کمبود در اين محيط را مستقر نبودن کارشناسان و مشاوران ميداند، ميافزايد:« متاسفانه مسئولان بورس افرادي را به عنوان مشاور و کارشناس در اين ساختمان مستقر نميکنند تا به افرادي که به شکل مبتدي ميخواهند وارد بورس شوند کمک کنند.»
اندکي از سرمايه را وارد بورس ميکنند
«احمد رفيعي» يکي از افراد بازنشسته است، که در حال خواندن اطلاعات بورس در صفحه تلفن همراه خود است، چند لحظه اي با ما هم صحبت ميشود، ميگويد:« نزديک به 70 سال سن دارم ، 10 سال پيش کارمند يکي از بانکها بودم که بازنشسته شدم و نزديک به 2 سال در خانه و پارک و بوستانها دوران بازنشستگي ام را سپري کردم تا اينکه با مشورت يکي از دوستانم به بورس آمدم و در حال حاضر 8 سال است که توانستهام تجربه خوبي را در اين محيط کسب کنم و به سرمايهام اضافه کنم.»او در ادامه صحبتهايش ميافزايد:« حضور انبوهي از بازنشستگان و افراد سن بالا در اين محيط مربوط به چند دليل ميشود، نخست اينکه افراد سن بالا حوصله بيشتري دارند و با عجله تصميم گيري نميکنند و براي خريد سهام تحقيق بيشتري ميکنند، دوم اينکه حضور آنها در اين محيطها بهتر از نشستن در خانه و جدول حل کردن است چرا که فعاليت ذهني که در اينجا دارند باعث فعال بودنشان ميشود و اين موضوع کمک به سلامتي شان ميکند، سوم اينکه اين افراد اندک سرمايه خودشان را وارد مسير سرمايه گذاري ميکنند، به اين شکل که اين افراد هيچ وقت خانه شان را نميفروشند تا پول آن را براي خريد سهام سرمايه گذاري کنند، بلکهاندکي از پس اندازشان را وارد خريد سهام ميکنند.»
چرا بازنشستهها در بورس حضور دارند
خبرنگار ما براي بررسي بيشتر دليل حضور افراد با سن و سال بالا در سالن بورس به واحد رابط عموميبورس رفته است، که در اين خصوص يکي از کارشناسان اين واحد ميگويد:« جاي هيچ نگراني وجود ندارد، چرا که بورس براي افرادي که به شکل مبتدي هستند کلاسهاي آموزشي برگزار ميکند و اين افراد با شرکت در اين کلاسهاي آموزشي ميتوانند وارد خريد و فروش بازار سهام بورس شوند و همچنين اين افراد ميتوانند از تجربيات ديگران استفاده کنند.»او درپاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اينکه چرا جمعيت قابل توجهي از مراجعه کنندگان به بورس را افراد با سن بالاي 60 سال تشکيل ميدهند؟ پاسخ ميدهد:« اين افراد به دليل اينکه در دوران بازنشستگي قرار دارند براي سرگرم شدن و پياده کردن تجربيات شان که در دوران فعاليت اقتصادي كسب كردهاند تصميم به سرمايه گذاري در زمينه خريد سهام شرکتها ميکنند و براي بررسي مداوم سهام شرکت شان به اين محيط مراجعه ميکنند، از سوي ديگر اين افراد در زمان بازنشستگي مبلغي كه به عنوان پايان دوره خدمت کارکردشان دريافت كردهاند به عنوان سرمايه وارد بورس ميکنند، به همين خاطر اين عزيزان با ملاحظات و حساسيت زياد اقدام به خريد سهام در بورس ميکنند تا سرمايه دوران بازنشستگي شان را از بين نبرند، همچنين بخشي از اين سهام داران افرادي هستند که در جواني سهام خريداري کردهاند و حال بعد از گذشت ساليان سال به دنبال سهام خريداري شده شان آمدهاند.»اين کارشناس روابط عموميسازمان بورس در ادامه به خبرنگار«تجارت» ميگويد:« ما در اين محيط بروشور و مقالات گوناگوني را در اختيار افراد مبتدي قرار ميدهيم تا بعداز مطالعه با فعاليت در بورس آشنا شوند و سپس دست به خريد سهام بزنند، البته اين افراد در ابتدا بايد اقدام به خريد سهامهايي کنندکه در هر زماني که خواستند بفروشند با ضرر مواجه نشوند.»
فريب سهامداران تازه کار و ناآشنا در فضاي مجازي به بهانه افزايش چندين برابر سود در زماني کوتاه مدت سالهاست که درفضاي مجازي و اينترنت جريان دارد.فريب سهامداران تازه کار و ناآشنا در فضاي مجازي به بهانه افزايش چندين برابر سود در زماني کوتاه مدت سالهاست که درفضاي مجازي و اينترنت جريان دارد اين درحالي است که به تازگي سازمان بورس براي ساماندهي فعاليت کانال تلگراميو سايتهاي اينترنتي، برخورد با متخلفان فضاي مجازي را آغاز کرده است.
چندي پيش، اميرعلي اميرباقري کارشناس بورس در گفتگو با باشگاه خبرنگاران با اشاره به فريب سهامداران تازه کار درفضاي مجازي و وارد شدن سازمان بورس براي ساماندهي آن، اظهارداشت:فضاي مجازي از ديرباز بعنوان فضايي براي تبادل اطلاعات و گفتگو پيرامون وضعيت بازار سرمايه، مورد توجه فعالان بازار بوده است.اميرباقري عنوان کرد: فعالان قديميتر بازار، بارها از تالارهاي گفتگوي بورسي در اين بستر استفاده ميکردند و کماکان نيز اين اتاقها تا حدودي مورد توجه فعالان بازار است.اين کارشناس بازار سرمايه اظهارداشت: فاز دوم استفاده گسترده از فضاي مجازي به اپليکيشنهاي پيام رسان که با نصب بروي گوشيهاي هوشمند، در دسترس و همه گيرتر بودند، آغاز شد ودر حال حاضر نيز اين فاز کانون توجه فعالان بازار است.اميرباقري گفت: نظر به کاربرد چندگانه هر فناوري، اين پيام رساني گسترده و بدون محدوديت و نظارت، مورد توجه برخي سوءاستفاده کنندگان قرار گرفت، افرادي که يا دسترسي به اطلاعات نهاني داشتند و يا تنها مدعي داشتن اين اطلاعات بودند. اين درحالي است که نخستين دغدغه اين افراد يارکشي براي رسانه خود بود، بدين منظور با سوء استفاده از نام و سابقه فعاليت خود و يا با بزرگنمايي خود از طريق فشار پول که منجر به رشد قيمت برخي سهام کوچک ميشد، دست به جلب اعتماد مخاطب زدند.وي يادآور شد: قابليت ايجاد کانال در نسخههاي اخير تلگرام، فضاي ديالوگ را به مونولوگ تغيير داد که منجر به توليد سيگنال توسط يک فرمانده و اجراي آن توسط عده کثيري فرمانبردار شد، از طرفي کارايي اطلاعاتي ضعيف بازار سرمايه منجر به سويه بيش اعتمادي به صاحب کانال شد، بنابراين شخص ميتوانست در حجم وسيعي اقدام به جمع آوري و خريد اوراق بهادارکرده است، سپس با تحريک اعضاي کانال و تقاضاي ايجاد شده از جانب آنان اقدام به افزايش قيمت سهم و فروش آن نمايد.اميرباقري تصريح کرد: مساله هنگاميبغرنجتر ميشود که صاحب چند کانال با تباني يکديگر اقدام به فضاسازي بروي سهم خاصي ميکردند، در پارهاي از موارد حتي فروش حقوقي وسهامداران درصدي نيز پاسخگوي تقاضاي بوجود آمده نبود.به گفته محمدعلي شيري زاده مدير امور حقوقي و انتظاميسازمان بورس و اوراق بهادار، اين کانالها و سايتها تحت پوششهايي همچون مشاوره سرمايه گذاري و سبدگرداني، اقدام به سيگنال فروشي و فعاليتهاي مجرمانه ميکردند.