نقدینگی این غول شکست ناپذیر اقتصاد ایران پس از حرکت مارپیچی حدودا 20 ماهه در بازارهای ارز ، طلا ، خودرو و مسکن چند ماهی است که در بازار سهام در حال چرخیدن است.
این نقدینگی حالا دیگر آنقدر جسور شده که حتی به توئیت های ترامپ که حتی تا مرز حمله به ایران هم پیش رفته بود بی تفاوت شده و با قدرت هر چه تمام می تازد.
خوب است که نقدینگی در بازار آرام گرفته اما نگران کننده این است که سرمایه گذاران ما کوتاه مدت نگر شده و به سودهای چند درصدی روزانه عادت کرده اند.
وقتی باید از معامله روزی 2000 میلیارد تومان سهم در بورس خوشحال بود که اولا نقدینگی وارد شرکت های بزرگی مثل فولادسازان ، پتروشیمی ها ، پالایشگاه ها ، بانک ها ، خودروسازان و ... شده باشد نه سهم هایی کوچک و متوسطی که حالا P/E (نسبت قیمت به درآمد) بیش از 600 درصد را هم تجربه می کنند!
بورس این روزها هر چند شاهد معاملاتی با حجم بالاست ، لکن در حال تنبیه سهم های اصطلاحا بنیادی است ، سهم هایی که هم سود دارند ، هم تولید و فروش و هم آینده.اما سهامدار خرد ترجیح می دهد سهمی بخرد که بازی داشته باشد ، یعنی بازیگر داشته باشد.آن وقت مهم نیست که آن شرکت چقدر سود دارد و چقدر تولید و فروش.کافی است که فلان نوسان گیر مشهور وارد آن سهم شده باشد و به قول کف بازاری ها می خواهد بزند «زیرسهم»!!
با سهم های بنیادی چنین مکن!
نباید بازار سهم های بنیادی را تنبیه کند ، وگرنه گردش روزانه 2000 میلیارد تومان پول در بورس ارزشی ندارد و فرقی با خلق نقدینگی بدون پشتوانه ندارد.
این را باید به مردم بگوئیم که در بورس ما سهام شرکت هایی هستند که رشد آن ها در همین 10 سالی که از آن صحبت می کنیم بیش از1770درصد شده و عملا دارایی سهامداران خود را بیش از 17 برابر کرده اند.
بازدهی شرکت هایی همچون باما2500درصد،گلتاش 6000درصد و پالایش نفت تبریز 3000درصد بوده در 8 سال گذشته.
این اعداد و ارقام واقعی نشان می دهد که سهم های بنیادی در طول زمان رشد می کنند و سرمایه گذاران خود را به افرادی ثروتمند تبدیل می کنند لکن سهمی که تولید و فرشی ندارد و ما به امید فروش زمین ، سهم آن را خریده ایم ، بدون تردید در طول زمان به نفع ما نیست.
به اعتقاد نگارنده نهاد نظارتی بازار سرمایه با برگشت به مکانیسم قبلی گزارش گیری از شرکت ها ، دست کم برای شرکت های بزرگ می تواند تصویر واقعی تری از ناشران بورسی بزرگ را برای تصمیم گیری در اختیار مردم قرار دهد.می دانید که اکنون شرکت ها پیش بینی سودی از سال جاری خود ارائه نمی دهند و تنها ملاک تصمیم گیری سهامداران یا سود سال گذشته شرکت هاست یا اعداد و ارقامی که بعضا در گزارشات تفسیری شرکت ها اعلام می شود.
در واقع سازمان بورس و اوراق بهادار می تواند با اجباری کردن اعلام پیش بینی سود از سوی شرکت ها به تقویت سطح تحلیل در این مسیر نه چندان روشن برخی معامله گران کمک کند.
«شرکت خواری» در بورس!
رخداد دیگری که این روزها نمی توان از کنار آن به سادگی عبور کرد ، وقوع پدیده «شرکت خواری» در بورس است.رصد متغیرارزش معاملات بازار سهام از اول سال جاری تاکنون نشان می دهد که 60 درصد ارزش معاملات بورس و فرابورس ما معامله خرد بوده است.معامله خرد ، داد و ستدی است که حقیقی ها در آن نقش پررنگ تری دارند.
این خوشحال کننده است که بخشی از مردم تصمیم گرفته اند که پول خود را وارد بازار بورس کنند اما بخش قابل توجهی از این پول در اختیار کسانی است که در بورس قدرت TAKE OVER و قبضه مدیریتی شرکت ها را دارند.در یک سال گذشته ده ها مورد قبضه مدیریتی شرکت ها در بورس اتفاق افتاده که البته همه آن ها مشکل دار نیست و هستند افراد اهل فن و تولید که مدیریت شرکت ها را عهده دار شده اند،اما در برخی از شرکت ها می بینیم افرادی را که فقط با اهرم پول توانسته اند کنترل یک شرکت را برعهده بگیرند.
به دست آوردن مدیریت شرکت ها آن هم از طریق خرید خرد سهام نیز ، از ضعف های کنونی بورس ماست که می تواند در آینده دردسرساز شود و شماری از بنگاه های اقتصادی را از تولید فاصله داده و به ورطه تعطیلی بکشاند.
به اعتقاد من با نقدینگی موجود در اختیار برخی از حقیقی ها پدیده شرکت خواری یکی از چالش های کنونی بازار سرمایه ماست و شاید تدوین دستورالعملی خاص بتواند از آسیب های چنین پدیده ای در آینده بکاهد.
از یاد نبریم آسیب های خصوصی سازی های یک دهه گذشته را.تازه در این پروسه نهادی بود به نام هیات عالی واگذاری و سازمان خصوصی سازی که اهلیت فنی و اقتصادی افراد را برای به دست آوردن مدیریت شرکت ها تائید می کرد و چه بسا اکنون هستند افرادی که فقط پول دارند و خرد خرد سهم می خرند و بدون نظارتی خاص مالک برخی شرکت ها می شوند ، شرکت هایی که هزاران کارگر دارند و نقشی در تولید ملی.
بازار سهام هر چند این روزها از نظر برخی تحلیل گران به دلیل رشد ارزش سهام شرکت ها گزینه کم ریسکی است ، اما معتقدم که باید بورس را بلندمدت دید و فقط با پول مازاد در آن حضور پیدا کرد.آن وقت به معجزه خلق ثروت در بورس پی خواهید برد.
علیرضا باغانی
روزنامه نگار اقتصادی و کارشناس بورس
