هر چند مسئولیت فردی انسان‌ها در هیچ شرایطی قابل اغماض نیست و همین افرادی که اکنون سرمایه خود را به چندین، چند ده یا چند صد خودرو تبدیل کرده‌اند، اوضاع بازار را آشفته‌تر می‌کنند، اما شرایط زمینه‌ای و ساختاری، ایجاد کننده وضع کنونی است و این افراد را این‌گونه آسیب‌زننده بار آورده است. شرایطی که حتی در نبود تقاضا نیز باعث می‌شود از طریق عوامل ذهنی و روانی در بازار تأثیرگذاری کنند.
یک کارشناس خودرو در پاسخ به این پرسش که چرا طی یک ماه اخیر و با وجود تعطیلی بازار، قیمت‌های خودرو همچنان افزایش یافته، توضیح داد: این موضوع کاملاً جنبه روانی دارد. وقتی انتظار تورمی در اقتصاد بالاست، حتی اگر عرضه و تقاضا هم وجود نداشته باشد، باز هم در بازار تأثیر می‌گذارد.
عوامل بنیادین بازار
بابک صدرایی در گفت‌وگو با ایرناپلاس درباره عوامل تأثیرگذار در بازار خودرو بیان کرد: ما یک اقتصاد بیمار و بی‌ثبات داریم که گاهی پیش‌بینی آن بسیار مشکل و پیچیده می‌شود. به‌عنوان نمونه، برخی اوقات بازار راکد است و بالطبع باید قیمت‌ها کاهش یابد، اما برعکس قیمت‌ها بالا می‌رود.
وی افزود: با این حال، در مورد قیمت خودرو در ایران باید سه پارامتر اصلی را در نظر گرفت؛ عوامل بنیادین یا واقعیت‌های اقتصادی، عرضه و تقاضا و همچنین عوامل روانی.
این کارشناس بازار خودرو گفت: در سال ۱۳۹۹ با فشارهایی که از سوی عواملی همچون تحریم‌ها، کاهش قیمت نفت و شیوع کرونا به اقتصاد وارد می‌شود، پیش‌بینی می‌شود نرخ ارز تغییر یابد یا در غیر این صورت، لااقل به دلیل وضعیت اقتصادی و بودجه دولت، تورمی به میزان ۲۰ تا ۵۰ درصد داشته باشیم. از همین رو، خودروساز هم چاره‌ای ندارد که دست کم به نسبتی کمتر از میزان تورم، قیمت را بالا ببرد. یعنی تولیدکننده با توجه به هزینه‌های خود، ناگزیر است قیمت‌ها را متناسب‌سازی کند.
عرضه و تقاضا چه می‌کند؟
صدرایی در ادامه درباره عامل دوم توضیح داد: در بازار بیشتر عرضه و تقاضا است که قیمت‌ها را مشخص می‌کند. وقتی اقتصاد مولد نیست و در مسیر تورم قرار دارد، مردم نقدینگی خود را برای اینکه با افت ارزش و کاهش قدرت خرید مواجه نشود، به کالا تبدیل می‌کنند. مزیت خودرو نسبت به دیگر بازارهای کالایی مانند مسکن، قیمت و توان خرید آن از سوی بیشتر مردم است. به همین ترتیب است که تقاضاهای زیادی وارد این بازار می‌شود و قیمت‌ها را متأثر می‌کند.
وی همچنین بیان کرد: اتفاقی که در چند ماه آینده خواهد افتاد این است که شرکت‌ها سفارشهای معوق خود را وارد بازار کنند و از همین رو عرضه خودرو بالا برود و به‌تبع آن، تا اندازه‌ای این التهابات فروکش کند، اما بعد از آن، افزایش قیمت خودرو در کارخانه‌ها را خواهیم داشت؛ موضوعی که باعث می‌شود معادلات بازار به هم بریزد.
وی درباره تأثیر قیمت ارز هم گفت: در سال ۱۳۹۶ خودروسازها با دلار ۳۸۰۰ تومانی لوازم و تجهیزات وارد می‌کردند، ولی الان با ارز نیمایی ۱۴ هزار تومانی این کار را انجام می‌دهند. در نتیجه باید قیمت خودرو نسبت به دو سال پیش نزدیک به چهار برابر افزایش پیدا می‌کرد.
صدرایی در پاسخ به این مسئله که همه مواد اولیه خودروسازها خارجی نیستند و طبعاً هم نباید از رشد ارز تأثیر بپذیرند، گفت: مواد داخلی هم از ارز تأثیر می‌گیرند. قیمت همه کالاها به ارز ارتباط دارد، زیرا وقتی که کالاهای وارداتی رشد می‌کنند، در یک روند تناسب‌گذاری همه دیگر کالاها به نسبت قیمت جدید، به‌روز می‌شوند. نباید این را هم فراموش کنیم که امروز اگر می‌گوییم پراید ۷۰ میلیون تومان شده، به معنی گران شدن این خودرو نیست، بلکه به معنای کاهش ارزش پول به این میزان است. من افزایش قیمت خودرو را تأیید نمی‌کنم، اما این یک واقعیت است و باید بپذیریم که دلار چهار برابر شده و باید قیمت خودرو هم مانند دیگر کالاها افزایش یابد.
وی گفت: البته با ارز ۱۴ تا ۱۵ هزار تومانی، قیمت کنونی خودروسازها مناسب است، اما مسئله این است که سفارش‌ها را با یک سال فاصله تحویل مشتری می‌دهند.
عوامل روانی بازار
وی در ادامه درباره پارامتر سوم یعنی همان عوامل روانی هم توضیح داد: به‌عنوان نمونه وقتی یک خودروساز خارجی اعلام می‌کند از بازار داخلی خارج می‌شود، قیمت ۲۰ درصد افزایش می‌یابد. چون وقتی تولیدی وجود ندارد، انتظار کمبود کالا و به‌تبع آن، رشد قیمت را در پی خواهد داشت. در چنین مواقعی، دلال‌ها برای خودروهای موجود قیمت می‌گذارند.
صدرایی افزود: حال خودروسازها قرار است امسال از نظر آماری تولید خود را بالا ببرند. اگر تولید از سر گرفته شود، شاید مقداری این التهابات فروکش کند.
منبع: ایسنا
