هیپوفیز خود دارای سه بخش است که هر کدام نقش خاصی را در بدن بر عهده میگیرد. بخش پیشانی یعنی همان هیپوفیز 80 درضد غدد را تشکیل میدهد و در نزدیکترین بخش به صورت قرار دارد و وظیفه آن ساختن و یا آزاد کردن هورمون های سیگنال دهی در جریان خون است. این هورمون ها از طریق خون به اندام های دیگر و غده ها میرود تا سیگنال هایی برای فعال یا غیر فعال کردن اندام ها و غده ها ارسال کند. بخش میانی هورمونی ترشح میکند که در ساخت رنگدانه پوست تاثیر گذار است. بخش پشتی یعنی هیپوفیز خلفی که هیچ هورمونی را تولید نمیکند و این بخش شامل پایانه های عصبی سلول های مغزی است که از هیپوتالاموس میآیند. این سلول های مغزی هورمون هایی بوده که به سمت هیپوفیز خلفی رفته و در آنجا ذخیره میشوند تا بعداً از آنها استفاده شود.
آدنومای بزرگ شده به سلئل های هیپوفیز آسیب میرساند و جلوی عملکرد صحیح آنها را میگیرد و منجر به کم کاری غده هیپوفیز میشود. کم کاری این عضو موجب پایین آوردن فشار خون ، تغییر میل و عملکرد جنسی و همچنین کاهش مدیریت استرس میشود. تومورهای کوچکتر از 1 سانتی متر را میکروآدنوم و تومورهای بزرگتر از 1 سانتی متر ماکروآدنوم نامیده میشود. پس این تومورهای هیپوفیز براساس اندازه طبقه بندی میشوند. آدنوماها وقتی هورمون های اضافی را در جریان خون آزاد میکنند موجب ایجاد عوارض میشوند. البته باید بدانید که همه آدنوم ها هورمون نمیسازند و برخی از آدنوماهای لنفوسیت خنثی یا غیرفعال نیز هورمونی تولید نمیکنند. 1/3 تومورهای هیپوفیز ادنوماهای غیرفعال هستند. این تومورهای بزرگ شده را به علت ایجاد عوارض میتوان تشخیص داد.
علت اصلی یجاد آدنومای هیپوفیز مشخص نیست. البته ممکن است به علت تغییرات تصادفی که در DNA به وجود میآید ایجاد شود. و این تغییرات موجب سلول های هیپوفیز غیرطبیعی و از کنترل خارج شود و نتیجه آن ایجاد تومور را به همراه داشته باشد.
علائم تومور هیپوفیز
آکرومگالی : بزرگ شدن دست ها، پاها، صورت و عرق کردن بیش از حد، متداولترین نشانههای تولید بیش از حد هورمون رشد هستند.
سندروم کوشینگ : وقتیکه غده هیپوفیز مقدار بیش از حد هورمون هیپوفیز تولید کند، غدد آدرنال بیش از حد کورتیزول تولید و بیماری کوشینگ ایجاد میشود.
پرولاکتین بالا : باعث از دست رفتن عملکرد جنسی و ناباروری در مردان میشود.
تومور ترشحکننده TSH : مقدار بیش از اندازه TSH، غده تیروئید را تحریک کرده تا هورمون تیروئید بیش از حد تولید کند.
تومور غیرترشحی : این نوع تومور معمولاً باعث اختلال عملکرد جنسی در مردان و فقدان قاعدگی و ناباروری در زنان پیش از یائسگی میشود.
کرانیوفارینژیوما/کیست شکاف راتکه : علت وجود این تومورها ارثی میباشد، یعنی مشکلی است در شکلگیری غده هیپوفیز که در دوران جنینی (در رحم) ایجاد میشود.
کیست هیپوفیز : هر نوع غده درونریز میتواند موجب ایجاد کیست شود و این کیست معمولاً در تخمدان و غده تیروئید ایجاد میشود.
تشخیص تومور هیپوفیز
پزشک معالج علائم بیماری و سابقه پزشکی شما را بررسی میکند و معاینه بدنی انجام میدهد. پزشک با تجویز برخی از آزمایش ها سطح هورمون های خون را بررسی میکند. و تصویربرداری MRI و CT اسکن میزان رشد تومور هیپوفیز را نشان میدهد. این آزمایش ها می تواند وجود تومور هیپوفیز را تایید کند.
درمان تومور هیپوفیز
درمان با دارو : در برخی از موارد پزشک با تجویز داروهایی تومور را کوچک میکند و علائم را تسکین میدهد و تومور را درمان میکند.
رادیو تراپی : در این روش از اشعه ي X برای از بین بردن سلول های سرطانی و یا کوچک کردن آن استفاده میشود.
جراحی : در این روش پزشک معالج تومور را با استفاده از جراحی آندوسکوپی برمیدارد به این روش ترانساسفنوئیدال نیز گفته میشود. برای این کار ابزاری که استفاده میشود بسیار کوچک و به شکل دوربین بوده که آن را به داخل سوراخ بیتی و سینوس ها وارد کرده تا به قسمت هیپوفیز دسترسی پیدا کند. در صورتی که این روش پاسخگو نباشد جراح باید جمجمه را باز کند تا به تومور هیپوفیز دسترسی یابد.
تومور مغزی بدخیم
تومورهای مغزی براساس موقعیت و اندازه ممکن است باعث عوارض مختلفی شوند. برخی از این عوارض به علت تخریب مستقیم بافت های سالم به وسیله تومور مغزی بدخیم بوده است. برخی دیگر از عوارض به علت فشار ناشی از تومور بر بافت های مجاور است که این مورد در توموهای خوش خیم اتفاق میفتد. هیچ کس دقیقا نمیداند میزان زنده بودن یا شدت خطر تومور مغزی را پیش بینی کند چرا که این مسئله به عامل مختلفی همچون شرایط بیمار، نوع تومور، روش درمان و میزان سازگاری بیمار بستگی دارد.
تومور مغزی یک توده از سلول های غیر طبیعی از مغز است. جمجمه از استخوانی بسیار محکم تشکیل شده است و هر گونه زائده یا سلول غیر طبیعی که در داخل چنین فضای تنگ و محدودی رشد کند، میتواند مشکلاتی را در مغز به وجود آورد.
علائم تومورهای مغزی
علائم مربوط به تومورهای مغزی به اندازه و موقعیت آن بستگی دارد. از شایع ترین علائم تومور مغزی سردرد میباشد. سردرد که در هنگام صبح شدید است و در حین خواب نیز اتفاق میفتد همچنین در زمان عطسه کردن، سرفه کردن و یا ورزش کردن نیز افزایش مییابد.
تشخیص تومور مغزی
پزشک با معاینه فیزیکی و بررسی شرح حال و سوابق بیمار و با معاینه نورولوژیکی که انجام میدهد متوجه میشود که آیا اعصاب جمجمه ای (اعصاب جمجمهای به اعصابی گفته میشود که منشأ آنها در مغز باشد) شما سالم است یا خیر. سپس با استفاده از دستگاهی با نام اوپتال موسکوپ به داخل چشم های شما نگاه میکند. این دستگاه نور مخصوصی را به به شبکیه چشم تابانده و میتواند از این طریق واکنش مردمک چشم شما را نسبت به نور بسنجد. در این حالت پزشک میتواند به داخل چشم های شما نگاه کند و در صورت دیدن علائمی از تورم عصب بینایی آن را تشخیص دهد. در حقیقت هنگامی که فشار داخل جمجمه در اثر تشکیل تومور مغزی افزایش پیدا میکند، ممکن است تغییراتی هم در عصب بینایی ایجاد میشود.
درمان تومورهای بدخیم
نوع درمانی که برای هر بیمار توصیه میشود به اندازه و نوع تومور، سرعت رشد آن، موقعیت آن در مغز و وضعیت سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. تومورهای بدخیم به علت حساسیت بالا باید به بهترین جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید. بهترین جراح مغز و اعصاب باید تجربه و مهارت بالا داشته باشد.
پرتودرمانی : در این روش پرتوهای خارجی اشعه ایکس، اشعه گاما و یا پروتونها که به صورت هدفمند به سمت تومور مغزی تابیده میشوند، برای کشتن سلولهای سرطانی و یا کوچکتر کردن اندازه تومور استفاده میشوند.
جراحی : جراحی در صورتی که خطر نداشته باشد معمولاً اولین روش درمانی است که برای کاهش سریع فشار وارد بر مغز در اثر تومور مغزی، انجام میشود.
شیمی درمانی : شیمی درمانی همراه با پرتو درمانی به طور همزمان به عنوان روش درمانی استاندارد برای تومورهای مغزی اولیه خوشخیم شناخته میشود. از داروهای شیمیایی میتوان قبل یا بعد و یا در حین عمل جراحی به منظور کاهش سرعت رشد یا از بین بردن سلولهایی که به سرعت در حال تقسیم شدن هستند، استفاده کرد. همزمان از پرتو درمانی هم برای کمک به تخریب سلولهای تومور و جلوگیری از رشد مجدد آنها استفاده میشود. داروهای شیمی درمانی ممکن است به شکل قرص و یا به صورت تزریقی استفاده شود که اغلب همراه با پرتو درمانی انجام میگیرد.
جراح مغز و اعصاب
جهت درمان عارضه هایی همچون تومور های مغزی و تومور هیپوفیز باید به بهترین جراح مغز و اعصاب مراجعه کرد. دکتر صمدیان جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات از جراحان برتر ایران با تجربه بسیار بالا در زمینه مغز و اعصاب و تومور های مغزی هستند. دکتر صمدیان عضو انجمن جراحان مغز و اعصاب ایران و اروپا می باشند و در زمینه برگزاری چندین کنگره مغز و اعصاب و به عنوان دبیر برگزارکننده فعالیت داشته اند.
ایشان از اولین کسانی بوده اند که در زمینه جراحی آندوسکوپی مغز و قاعده جمجمه و جراحی هیپوفیز از سال ۸۲ تا کنون به عنوان یکی از پیش گامان حیطه جراحی آندوسکوپی ، تومورهای هیپوفیز و قاعده جمجمه و جراحی آندوسکوپی مغز فعالیت داشتند و در کارگاه ها و کنگره های مختلف داخلی و خارجی نسبت به ارائه سخنرانی و آموزش همکاران جوان فعالیت داشتند و همچنین در زمینه جراحی ستون فقرات و سه دوره متوالی از سال ۱۳۸۸ تاکنون به عنوان رئیس انجمن ستون فقرات AO در ایران فعالیت داشته و در این زمینه چندین کنگره و کارگاه آموزشی برگزار نموده اند.
مطب دکتر صمدیان: خیابان ولی عصر، سه راه توانیر، روبروی بیمارستان دی (دوم گاندی)، ساختمان پزشکان آریا، طبقه ۳، واحد ۸٫ تلفن: ۸-۸۸۶۵۴۲۰۷ و ۸۸۶۷۲۱۳۸ همراه ۰۹۱۲۸۳۵۲۲۶۹