جمشید عدالتیان
عضو سابق اتاق بازرگانی
افزایش نرخ تورم آسیب جدی به صادرات ایران وارد می‌کند چراکه قیمت جهانی ثبات دارد و وقتی کالای غیرنفتی در داخل کشور گران می‌شود در بازار بین المللی شراط رقابت را از دست می دهد از این رو قطعا بالقوه بودن این حجم تجارت ممکن است اما بالفعل شدن آن به سایر عوامل اقتصادی وابسته است. معتقدم اعلام امکان تجارت 70 میلیارد دلاری با روسیه و ترکیه بدون برجام و FATF بیش از اینکه یک موضوع اقتصادی باشد، پیام سیاسی داشته و پیام این اظهارات، این است که سایر کشورها فکر نکنند که ایران به برجام احتیاجی دارد و بدون آن نیز سرپا می‌ماند. با کشورهای ترکیه و وسیه می‌توان قرارداد دو جانبه و روابط تجاری را افزایش داد و همین الان هم با این کشورها روابط تجاری داریم اما مساله این است که اگر تحریم‌ها به ویژه تحریم‌های بانکی لغو و برطرف شود، با کشورهای بیشتری می‌توانیم روابط تجاری برقرار کنیم و حجم تجارت کشور بیشتر از این اعداد و ارقام خواهد شد. معتقدم اعلام امکان تجارت 70 میلیارد دلاری با روسیه و ترکیه بدون برجام و FATF بیش از اینکه یک موضوع اقتصادی باشد، پیام سیاسی داشته و پیام این اظهارات، این است که سایر کشورها فکر نکنند که ایران به برجام احتیاجی دارد و بدون برجام هم سرپا می‌ماند. وگرنه با رفع تحریم‌ها، ایران می‌تواند با همه کشورها روابط تجاری داشته باشد و امکان صادرات مواد نفتی و پتروشیمی به اروپا هم فراهم می‌شود و می‌توان حجم تجارت کشور را تا 150 میلیارد دلار افزایش داد. کشور ترکیه هم شفافیت بالایی ندارد و بانک‌های این کشور دقت و شفافیت بانک‌های کشور اروپایی را ندارند و در این کشور هم سیستم مافیایی برقرار است به همین دلیل می‌توان در سیستم این کشور هم کار کرد. باید توجه داشت که هر فعال اقتصادی در ایران نمی‌تواند با روسیه کار کند و هر تاجری امکان صادرات به روسیه را ندارد چراکه این کشور پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و افراد اگر در این سازو کار نباشند، امکان ایجاد روابط تجاری با روسیه را نخواهند نداشت و از دریچه‌های خاصی با روسیه کار می‌کنند. با وجود مافیای تجارت در روسیه و الیگارشی‌های آن هر کسی نمی‌تواند وارد بازار روسیه شود که در ترکیه هم دقیقا با چنین سیستمی مواجه هستیم و همینطور عراق. اما موضوع تجارت با کشورهایی مانند افغانستان بسیار متفاوت از این کشورها است چراکه در این کشورها کسی با دلار معامله نمی‌کند و امکان معامله با ریال وجود دارد. برجام یک مساله بسیار پیچیده‌ای است و اطلاعات روند مذاکرات برجام را هم در اختیار کسی قرار نمی‌دهند و افراد در حال حاضر براساس سیگینال‌هایی که مشاهده می‌کنند، روند مذاکرات را حدس می زنند. طبق انچه شنیده شده، آنچه ایران در مذاکرات دنبال می‌کند، ضمانت اجرایی برجام است. اگر تصور و گمان شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران بین‌المللی این باشد که برجام دوام ندارد و ممکن است یک سال دیگر از بین برود، به طور قطع نسبت به سرمایه‌گذاری در ایران اقدام نمی‌کنند و برجام هم عملا نتیجه‌ای نخواهد داشت. به طور قطع اینکه ایران به پول‌های بلوکه شده دسترسی داشته باشد، نکته مثبتی است اما موضوع مهم در اقتصاد کشورمان جذب سرمایه گذاری است که سازوکار بسیار پیچیده‌ای دارد. به یاد داشته باشیم که در مدت زمان پسابرجام هم تحریم‌های بانکی و سوئیفت لغو نشدند و همه بانک‌های خارجی حاضر به کار به ایران نبودند و نیستند. بدون برجام امکان عضویت در FATF وجود ندارد چراکه با پیوستن به FATF کانال‌هایی که از طریق آن تحریم‌ها را دور می‌زنیم قابل رصد و شناسایی می‌شوند. معتقدم با احتساب عراق که برای ایران یک بازار 20 میلیارد دلاری است و به طور بالقوه حجم تجارت با سه کشور ترکیه، روسیه و عراق به حدود 100 میلیارد دلار می‌رسد اما نکته این است که بالفعل شدن این تجارت، به مسائل بسیاری از جمله ثبات اقتصادی، ثبات ارز و کنترل تورم برمی‌گردد.
