نگاهی به توافقات اقتصادی اولین سفر خارجی رئیس دولت چهاردهم
در جریان سفر رئیس‌جمهور به عراق، طرفین توافق کردند کارگروهی تخصصی برای تدوین برنامه جامع راهبردی بلندمدت میان دو کشور تشکیل شود
جوان آنلاین: «رنج اقتصاد» میهمان ناخوانده چندین ساله ایرانی‌هاست و با آمدوشد دولت‌ها همچنان جولان می‌دهد و طرح‌های ریزودرشت دولت‌ها صرفاً حالت مسکن داشته و تاکنون نتوانسته‌اند ریشه چنین گزند و محنتی را برکنند. به باور کنشگران حوزه اقتصادی، چنین بلیه‌ای آنقدر‌ها هم منیع‌ووثیق نیست که نشود از شر آن خلاص شد بلکه اراده می‌خواهد و پاک‌دستی! به باور همین خبرگان تا زمانی که سایه شوم «تعارض منافع» بر سر اقتصاد کشور گسترده باشد، مردم روی رفاه و آسایش را نخواهند دید. طبعاً در چنین حالتی، دولت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای برای برون‌رفت از چاله‌وچاه زجر و زحمت ناملایمات اقتصادی دارند و علاج آن نیز رونق تولید به عنوان قائمه اقتصاد است. رهبر حکیم انقلاب طی دیدار اخیر با اعضای هیئت دولت تأکید کردند: «مسئله تولید را باید جدی گرفت. اگر چنانچه بخواهیم کشور در تولید ملی پیشرفت بکند، کمک دولت را لازم دارد، بدون کمک دولت نمی‌شود.» دولت چهاردهم نیز می‌گوید آستین‌ها را بالا زده است و دغدغه تولید دارد، البته چنین ادعایی تا عملی نشود، حکم «گفتاردرمانی» دارد و شاید برای خودشان نان داشته باشد، اما برای مردم آب هم نخواهد داشت. توسعه دیپلماسی اقتصادی یکی از وجوه تلاش عنوان می‌شود که در سفر اخیر رئیس‌جمهور به عراق نیز توافق‌هایی را به همراه داشته است.
مسعود پزشکیان روز چهارشنبه در ادامه برنامه‌های سفر به عراق، در نشستی با بازرگانان و فعالان اقتصادی در این کشور، یکی از اهداف اصلی سفر خود به عراق را تسهیل مسیر فعالیت بازرگانان و تولیدکنندگان ایرانی برشمرد و تصریح کرد: «در دیدار‌ها و رایزنی‌های صورت‌گرفته با مقامات ارشد عراق، توافق کردیم کارگروهی تخصصی برای تدوین برنامه جامع راهبردی بلندمدت میان دو کشور تشکیل شود.» رئیس‌جمهور از تجار و فعالان اقتصادی حاضر در جلسه خواست همه مشکلاتی را که احساس می‌کنند در مسیر فعالیت آن‌ها اخلال ایجاد می‌کند، از جمله مسائل مطرح‌شده در این جلسه را به کارگروه مذکور ارائه کنند و افزود: «رونق فعالیت شما هم به نفع ایران است و هم عراق. حتماً با کارگروهی که برای تدوین این برنامه راهبردی تشکیل خواهد شد، تعامل داشته باشید تا بهترین برنامه ممکن برای گسترش هر چه بیشتر تعاملات اقتصادی میان دو کشور تدوین شود.» پزشکیان همچنین گسترش و رونق تعاملات اقتصادی و ارتقای امنیت و ثبات اقتصادی را دارای رابطه‌ای متقابل دانست و اظهار داشت: «رونق فعالیت‌های اقتصادی و تبادلات تجاری نیازمند صلح، ثبات و امنیت است و هر چه این تعاملات گسترش یابد، باعث ارتقا و پایداری بیشتر ثبات و امنیت خواهد شد.»
سفر مسعود پزشکیان در قامت رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به عراق در حالی است که روابط تهران- بغداد تک‌خطی نبوده و از جهات مختلفی درهمتنیدگی دارد و علاوه بر مباحث امنیتی و اشتراکات مذهبی، مبادلات تجاری جایگاه ویژه‌ای در این بین دارد و این کشور در دوران عصر برجام که تحریم‌ها بیشتر خودی نشان می‌دادند، به کمک مردم ایران آمد و به عبارتی حالت تنفسی ایجاد کرده بود. از طرفی عراق به عنوان یکی از بازار‌های اساسی تجار و بازرگانان کشورمان محسوب می‌شود، البته گره‌های زمختی در این مسیر وجود داشت که شهید جمهور در زمان تصدی قوه قضائیه و سپس قوه مجریه تلاش‌های زیادی برای گشودن آن‌ها کرد.
درهمتنیدگی مراودات سیاسی و اقتصادی تهران- بغداد لازم و ملزوم هم هستند و به گفته یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و عراق، «توسعه روابط اقتصادی با عراق می‌تواند ضمن کمک به توسعه کشور به افزایش ضریب امنیت و توسعه راهبردی روابط سیاسی کمک کند، البته موضوعات لازم و ملزوم یکدیگر هستند، به‌طوری که توسعه روابط اقتصادی با عراق نیز در گرو روابط خوب سیاسی است، اما آنچه مهم است اینکه داشتن روابط سیاسی خوب و به عبارتی روابط راهبردی با عراق مستلزم تقویت محور اقتصادی است و در این بین نیز مسئولان حاکم دو کشور در ادوار مختلف و با نگاه‌های سیاسی متفاوت به اهمیت روابط اقتصادی تهران- بغداد واقف بودند و برای آن تلاش می‌کردند.» انتخاب عراق به عنوان نخستین مقصد سفر خارجی مسعود پزشکیان نیز می‌تواند در همین قالب ارزیابی شود و ضمن تحکیم مناسبات سیاسی، بستر خوبی نیز برای مراودات اقتصادی باشد.
جایگاه اقتصادی عراق از آنجاست که به گفته سیدروح‌الله لطیفی، سخنگوی کمیسیون روابط بین‌الملل و توسعه تجارت خانه صمت، این کشور دومین مقصد صادرات غیرنفتی کالا‌های ایران است و تجارت با عراق از سال ۱۳۸۴ روند افزایشی پیدا کرد و در سال‌های ۱۳۸۸، ۱۳۹۱ و ۱۳۹۶ جهش‌های محسوسی را شاهد بودیم تا جایی که در سال ۱۳۹۸ صادرات غیرنفتی کشورمان به این کشور به ۹میلیارد دلار نزدیک شد و در سال۱۴۰۱ شاهد حدنصاب ۱۰میلیاردو۲۳۸میلیون دلار بودیم. این روند در سال۱۴۰۲ کمی کاهشی شد، اما در پنج ماهه امسال با ثبت ۶/۴ میلیارد دلار مجدداً پرشتاب شده است. طبق گزارش سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت، مقصد حدود ۲۰درصد کل صادرات ایران، عراق است و نزدیک به ۳۰درصد محصولات غذایی و کشاورزی ایران نیز به این کشور صادر می‌شود، همچنین بیش از ۶۰درصد صادرات کاشی و سرامیک ایران، عمده محصولات صادراتی کیف و کفش، لوازم خانگی، لوازم آشپزخانه، لوازم صنعتی و ... ایران مقصدش عراق است.
به گفته لطیفی، در حال حاضر رقبای ما در کشور عراق تلاش بسیار و همراه با برنامه‌ای را برای افزایش سهم خود در بازار این کشور دارند و کالا‌های باکیفیت با تکنولوژی روز و بسته‌بندی مناسب و خدمات مناسب پس از فروش را روانه بازار این کشور می‌کنند که اگر فکری به حال آن نشود، سهم بیشتری از بازار عراق را به خود اختصاص می‌دهند. چشم‌اندازی که عراق برای خود ترسیم کرده این است که کشور‌هایی بتوانند در آینده نزدیک کالا‌های خود را روانه بازار عراق کنند که بخشی از تولید خود را در کشور عراق انجام دهند و اصطلاحاً تولید مشترک داشته باشند، پس باید دست‌اندرکاران تجاری کشور آینده‌نگر باشند و با آگاهی از این امر، ضمن برنامه‌ریزی برای عرضه باکیفیت، رقابتی و مداوم کالا به بازار عراق تولیدات مشترک را در دستور کار خود قرار دهند تا در چند سال آینده با وجود استقبال مردم عراق از کالا‌های ایرانی با محدودیت و ممنوعیت مواجه نشوند.
نخستین سفر رئیس دولت چهاردهم به عراق در حالی پایان یافت که کنشگران انتظار دارند توسعه روابط با همسایگان و همچنین دیپلماسی اقتصادی مورد توجه رئیس‌جمهور قرار گیرد و اجازه ندهد احیاناً برخی تفکرات سیاسی دولت حاضر، سمت‌وسویی دیگر به دکترین سیاست خارجی دهند و یک بار دیگر با حذف همسایگان و شرق، زخمی مجدد به تأمین منافع ملی زنند، بنابراین «از‌کارشناس‌هایی استفاده نکنیم که دنبال نسخه‌های نسخ‌شده خارجی‌اند. بعضی اوقات یک نسخه اقتصادی یا اجتماعی یا فرض کنید که سیاسی در خارج، ۵۰ سال پیش یا ۷۰ سال پیش مطرح شده، بعد هم نسخ شده، ما حالا آن نسخه را بیاوریم اینجا مطرح کنیم! مراقب باشید کارشناس به این شکل نباشد، و الا اصل کارشناسی بسیار لازم است.» (رهبر معظم انقلاب در نخستین دیدار هیئت دولت چهاردهم).
آخرین اخبار