حسن فتاحی*: از سوم اسفندماه که خبر همه‌گیری ویروس کرونا در ایران به خبر اول تبدیل شد، کادر درمانی کشور در نوک هرم مقابله با این ویروس قرار داشتند و هنوز هم این وضعیت ادامه دارد. در درستی آمار مبتلایان و فوت‌شدگان ابهاماتی وجود دارد؛ اما آنچه مسلم است، فشار مضاعف و استرس زیاد کادر درمانی تمام کشورهاست. خستگی و مشکلات کادر درمانی ازآن‌روی حائز اهمیت است که تأثیر مستقیم بر روند درمان کرونا در کل کشور دارد. به عبارت دیگر مشکلات کادر درمانی در دوره همه‌گیری کرونا منجر به پدیدآمدن مشکلاتی به‌مراتب بزرگ‌تر در روند اقتصادی و اجتماعی کشور خواهد شد؛ بنابراین همیاری دولت و مردم در رفع مشکلات کادر درمانی امری مهم است و الزام همبستگی با کادر درمانی بیش از هر زمان دیگری ضروری است. قبل از هر چیز لازم است بدانیم وقتی از کادر درمان صحبت می‌کنیم صرفا پزشکان و پرستاران را شامل نمی‌شود؛ کادر درمانی به مجموعه وسیعی از افراد مرتبط با خدمات درمانی می‌گویند؛ راننده آمبولانس، نگهبانان بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، بهیاران، پرستاران، تعمیرکاران و گروه خدماتی مراکز درمانی، اپراتورهای دستگاه‌های پزشکی، مسئولان نظافت و ضدعفونی مراکز درمانی، مسئولان انبارداری و خرید کالاهای درمانی و بهداشتی و دیگر عزیزانی که همگی کادر درمانی به شمار می‌روند. خارج از مراکز درمانی، داروخانه‌ها و کادر فنی آن، اعم از دکتر داروساز، کارمندان و نسخه‌پیچ‌ها، کارمندان شرکت‌های دارویی که مسئول تحویل داروها به داروخانه‌ها و مراکز درمانی هستند، کارخانه‌های داروسازی و تمام کارمندان آنها؛ از خط تولید گرفته تا بارگیری و توزیع، جملگی کادر درمانی کشور به شمار می‌روند. حال با توجه به تعریف بالا از کادر درمانی به چند مورد از مشکلات این عزیزان اشاره می‌کنم. شیوع کرونا باعث شد تا برخی پزشکان عزیز کشورمان در فضای مجازی شروع به اطلاع‌رسانی گسترده کنند. برخی در شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام کانال درست کردند و برخی در فضای اینستاگرامی صفحه‌ای را درست کردند. یکی از مشکلاتی که ایجاد شد، نقل‌قول‌های جعلی از زبان پزشکان است. این اتفاق پیش از این درباره دکتر مجید سمیعی افتاده بود که در شبکه‌های اجتماعی جملات منتسب به او نقل‌قول می‌شد؛ اما این‌بار داستان متفاوت بود. کرونا و اخبار مربوط به آن تبعات شدیدی داشت و جملات جعلی نقل‌شده از پزشکان سرشناس حاضر در اینستاگرام یا پزشکانی که در رسانه‌ها نامشان بر سر زبان بود، تبعات داشت. مشکل دیگری که برخی پزشکان با آن روبه‌رو بودند صفحه‌های اینستاگرامی جعلی بود؛ به‌ویژه برای پزشکان و پرستاران جوان خانم. یکی از دوستانم خانم دکتر پزشک متخصص داخلی است. در تمام مدت شیوع کرونا علاوه‌بر اطلاع‌رسانی علمی دقیق اخبار کرونا و آگاهی‌بخشی به جامعه، حتی از دلخوشی‌های کوچک بعد از ساعت کاری طولانی‌اش هم عکسی و نوشته‌ای منتشر می‌کرد تا مردم را به رعایت قرنطینه و حفظ روحیه ترغیب کند. یک روز صبح دیدم صفحه‌ای اینستاگرامی با نامی متفاوت، اما عکس‌ها و نوشته‌های دوست پزشکم ایجاد شده است. صفحه جعلی بود و عده‌ای هم آن را دنبال کرده بودند. با پرس‌وجو از دیگر پزشکان و به‌ویژه پزشکان و پرستاران خانم متوجه شدم تعدادی از آنها با این مشکل سوءاستفاده از عکس‌ها، نوشته‌ها و داده مواجهند و برخی پزشکان به دلیل چنین مشکلاتی از ایجاد صفحه اینستاگرام خودداری می‌کنند. این در حالی است که جامعه ایران، امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند تعامل سازنده جامعه با پزشکان و کادر درمان است؛ بنابراین خوب است مراجع مربوط به جرائم اینترنتی سازوکاری را برای صفحه‌ها یا کانال‌های تلگرامی و واتس‌اپی با نام پزشکان خوش‌نام و فعال شبکه‌های اجتماعی طراحی کنند. یکی دیگر از مشکلات کادر درمانی مربوط به جامعه داروسازان و داروخانههاست. اصولا در فرایند درمان در شرایط عادی، داروخانه آخرین جایی است که بیمار مراجعه می‌کند. ابتدا به مطب پزشک مراجعه کرده است، سپس به مراکز آزمایشگاهی یا عکس‌برداری، دوباره به پزشک معالج مراجعه کرده و در نهایت با نسخه‌ای در دست؛ خسته و غمگین به آخرین جایی که مراجعه می‌کند داروخانه است. از یک‌سو بیمار دقیقا نمی‌داند وظایف پزشک معالج و دکتر داروساز چیست و حدود اختیار هرکدام چقدر است. از سوی دیگر بعد از صرف انواع هزینه‌ها در مراحل قبل حالا خسته و ناراحت به داروخانه آمده تا داروها را دریافت و روند درمان را شروع کند. این روند برای بسیاری از بیماران صدق می‌کند و گاهی بیمار تقاضای دریافت دارویی را دارد که داروساز به دلایل فنی مجاز به ارائه آن نیست. حالا دوره شیوع کرونا را در نظر بگیرید. مردم از کرونا ترسیده و از مراجعه غیرضروری به مراکز درمانی منع شده‌اند. اولین جایی که به ذهنشان خطور می‌کند، داروخانه است. آنها از داروخانه تقاضای داروهای تکرارشده در رسانه‌ها را می‌خواهند و داروخانه مطابق پروتکل مجاز به ارائه نیست. در این میان از سوی نهادهای دولتی مربوط به وزارت بهداشت هم هیچ بیانیه شفافی در دفاع از داروسازان و شفاف‌سازی ذهن مردم صورت نمی‌گیرد.
* عضو هیئت تحریریه فصلنامه نقد کتاب علوم محض و کاربردی
