بهرحال بعد از چندروز نگرانی متاسفانه این بار سنگین مصیبت بر ما و دیگر دوستان و جامعه علمی و حوزه های علمیه فرود آمد.
از دست دادن چنین استادی آن هم در چنین موقعیتی که نیاز به چنین شخصیت هایی است، انصافا سخت و دشوار است. انسانی عالم، آگاه، متفکر و بالاتر بسیار بسیار متخلّق و متهذّب. ولی آنچه که بیش از دست دادن این استاد عالی مقام، انسان را متاثر می کند، دو نکته است: نکته اول این است که در جامعه و کشور ما چنین عالمان دلسوز و خودساخته ای هرچند کم وجود دارند اما متاسفانه از ظرفیت چنین متفکرانی به نحو شایسته ای در کشور و نظام ما استفاده نمی شود. کسی که عمر خود را در تحصیل و تحقیق گذاشته است هم در فقه اسلامی هم در شناخت نظام سیاسی اسلام هم در آگاهی، اشراف و اطلاع از نظام های سیاسی دیگری که در جهان وجود دارد، عمری را صرف کرده و آگاهی های ذی قیمتی پیدا کرده است، چنین عناصری می توانند برای حل مشکلات کشور و برای راه حل پیداکردن در مسیری که نظام و کشور در پیش روی دارد از اندیشه و فکر آنها استفاده زیادی صورت بگیرد.
متاسفانه فیرحی و امثال فیرحی در نظام ما به لحاظ استفاده کردن از اندیشه آنها غریب بوده اند و غریب هستند و این یک تاثر است که چرا از ظرفیت عالمان و دانشمندان وارسته و علاقمند و دلسوز به نظام برای حل مشکلات کشور، استفاده کامل نمی شود.
اما ناراحتی دوم که مصیبت از دست دادن فیرحی را سنگین تر می کند، این است که متاسفانه در حوزه های علمیه ما هم از چنین عناصر متفکر و دلسوزی استفاده کامل نمی شود. فیرحی برای حوزه های علمیه یک سرمایه بود ولی ما در حوزه از این سرمایه چه استفاده ای کردیم؟ چه بهره ای بردیم؟ چقدر از دانش او برای تحقیق، برای تدریس، برای پرورش طلاب آگاه و روشن بهره برداری کردیم؟ فیرحی در حوزه علمیه ما هم آنگونه که شایسته بود مورد استفاده و بهره برداری قرار نگرفت.
این دو جهت تاثر و تاسف ما را نسبت به از دست دادن چنین دانشمندی افزون می سازد. ما افرادی مانند فیرحی یاد نداریم. افرادی که در سال های اخیر، در دو سه دهه اخیر از حوزه به دانشگاه رفته اند، البته فراوانند ولی بسیاری از این افراد در هنگام هجرت به دانشگاه، همه شئون و سرمایه حوزوی خود را(کتاب و فکر و اندیشه و لباس) اینجا گذاشتند. همه را از تن بیرون آوردند و مجرد شدند و بعد به دانشگاه کوچ کردند ولی فیرحی در زمره این گروه نبود.
او از حوزه به دانشگاه رفت ولی از حوزه به دانشگاه ، سرمایه ای را که اندوخته بود، برد. هم سرمایه علمی خود را هم سرمایه اخلاقی و تقوایی و متانتی که در حوزه علمیه کسب کرده بود. با پایان عمر هم با همین سرمایه، زندگی کرد، با این سرمایه اندیشید، با این سرمایه فکر کرد، با این سرمایه بحث علمی خود را دنبال کرد.
آثار علمی این دانشمند عزیز نشان می دهد که او از حوزه علمیه چه ارزش هایی را آموخته بود و چه سرمایه علمی را با خود برده بود البته ابن بردن، دوطرفه بود هم از حوزه به دانشگاه برد هم از دانشگاه به حوزه آورد و چنین عناصری البته زیاد نیستند که در رفت و آمد خود بتوانند هم ببرند و هم بیاورند لذا خلا وجود این استاد عزیز برای ما یک خلا سنگین است و یک مصیبت جبران ناپذیر.
علاوه بر اینکه این استاد جایگاه بلندی داشت و خلا وجودی او را به این زودی نمی توان پر کرد به لحاظ شخصی هم با توجه به ارتباطات نزدیکی که با یکدیگر داشتیم، انس و آشنایی و رفاقتی که از دیرزمان با یکدیگر داشتیم، این مصیبت بشخصه برای من بسیار سخت، دردآور و ناگوار است. اتفاق چنین بود که هرچه زمان می گذشت و هرچه با یکدیگر آشنا می شدیم، بخصوص در سال ها و ماه های اخیر، قرابت فکری بیشتری نسبت به یکدیگر احساس می کردیم و در کارهای علمی و مباحثات علمی، این قرابت را می دیدیم، در بحث هایی که با یکدیگر داشتیم، این نزدیکی را احساس می کردیم. او دارای خلق پسندیده ای بود و در میان همه دوستان از این جهت، شخصیت ممتازی بود.
از خداوند می خواهم که این عالم مهذب و صاحب خلق حسن را با روح پیامبر عظیم الشان، پیامبری که صاحب خلق عظیم در قران کریم معرفی نامیده شده است، محشور بفرماید و به خانواده او صبر و بردباری عنایت بفرماید.
