مینا ابراهیمی بسابی
جامعه شناس
این روزها شاهد چالش ها و تنگناهای اقتصادی بسیاری در بین خانواده های ایرانی هستیم . تصمیم گیری های نادرست، بالا رفتن سن ازدواج یا تمایل به زندگی مجردی، کاهش ارتباطات خانوادگی، افزایش طلاق رسمی یا عاطفی، روند شتابان مهاجرت و کاهش میل به فرزند آوری پس از ازدواج اکنون از چالش های مهم زندگی خانواده های ایرانی است که بی شک بستری برای بروز معضلات و پیامدهای ناخوشایند در آینده و حال برای اجتماع و زندگی افراد به وجود آورده است.
در این میان آنچه به این مشکلات دامن می زند و شاید زمینه بروز این مشکلات هم باشد روی بد سکه شبکه های اجتماعی و تاثیرگذاری رسانه بر جامعه است. نیم نگاهی به تغییرات خانواده ایرانی و استانداردهای زندگی در عصر حاضر نشان می دهد زندگی بدون رسانه غیر قابل تصور است اما پناه بردن به دنیای مجازی و زیست در شبکه های اجتماعی با حجم زیادی از اطلاعات افراد را درگیر انتخاب بین گزینه های بدتر و بهتر ،خوب و بد ، زشت و زیبا و ... نموده است. چنانچه در شرایط فعلی تغییر نگرش افکار عمومی و گرایش به سبک جدید زندگی با تکرار شعارهای جذاب و فریبنده و باورهای غلط و اشتباه به ویژه در زمینه فرزند آوری نظیر با فرزند بیشتر فقیر تر می شویم ، فرزند کمتر رندگی بهتر، بچه مایه دردسر است ،م ا نیاز به فرزند نداریم ،یک یا دو بچه کافیست و.....ملکه ذهن افراد شده و گرایش به الگوی تک فرزندی و دشواری نقش های پدری و مادری را در میان مردم به ویژه نشل جوان گسترش داده است .
بی شک چرخه فرزند آوری حاصل نوع نگاه و نگرش افراد به زندگی مدرن و صنعتی و فرزند می باشد اما در این راستا ریشه ی عامل بازدارنده در سیمای زندگی اجتماعی با مولفه های کاهش درآمد مکفی برای تامین حداقل های زندگی ، دغدغه و نگرانی نسبت به شرایط مبهم و ناامید کننده ی اقتصادی ، نرخ تورم بالا با افزایش روزمره هزینه های خوراک ، پوشاک، مسکن ، آموزش و درمان در کنار دستمزدهای پایین و نبود مشوق و چتر حمایتی مستمر و تسهیلات مالی گره خورده است. لذا با سیر نزولی باروری و افزایش میزان خاکستری شدن جمعیت به طور مستمردر آینده ای نه چندان دور آژیر قرمز رشد منفی جمعیت به صدا درآمده و جامعه برای سازندگی با کاهش نیروی جوان ، فعال ، خلاق و صاحب اندیشه و سونامی مهاجرت روبه رو خواهد شد .
در شرایط کنونی کوچک شدن خانواده ی ایرانی یکی از نتایج پنهان کوچکتر شدن سفره زندگی مردم می باشد. برای به صدا دراوردن آهنگ ملایم رشد جمعیت در گام نخست در زمین بازی اقتصاد با اهتمام جدی به بررسی مشکلات و مسائل و باز نگری در سیاست های اجرایی نگاه به فرزند آوری را در سایه آینده ای روشن با اعتماد سازی و امنیت خاطر در تامین معاش و برخورداری از خدمات رفاهی گوناگون قرار دهیم تا بتوان از سیاه چاله جمعیتی گریخت و آینده کشور را با جوانان ساخت .
بی شک امروز برای نجات از عقب گرد جمعیتی علاوه بر تدابیر قانونی و لزوم استفاده از تجربیات سایر کشورها در سیاست های تشویقی و ترغیبی فرزنداوری سکانداران نظام با بهره مندی از همکاری سازمان ها و نهادهای مردمی، روزنامه ها و رسانه ها به ویژه صدا و سیما ، نظام اموزشی و مشارکت همگانی خانواده ی ایرانی برنامه ها و سیاست هایی را وضع کنند که تشویق کننده تشکیل خانواده و فرزند آوری بیشتر زوجه های جوان باشد .
در روند حرکت به سوی اقتصاد قوی و ایرانی قدرتمند در ده های پیش رو اکنون نیازمند نوش دارویی هستیم تا با سیاست گذاری های آموزشی و تربیتی و برنامه ریزی بلندمدت بتواند با تزریق امید در جامعه و گذر از بحران کاهش نرخ جمعیت در آینده جوانانی کار آمد، سلامت و دارای اشتغال پایدار بتوانند چرخ های اقتصاد مبتنی بر تکنولوژی و پیشرفت دائم التغیر را به گردش در آورند تا از عواقب پیری جمعیت و نبود نیروی کار در دهه های پیش رو گریخت .
