کنترل تورم اولویت نخست اقتصاد

گروه اقتصاد کلان: گزارش‌های منتشرشده تورم فروردین ماه در رسانه‌ها توسط بانک مرکزی نشان می‌دهد که رکورد تورم عمومی در اولین ماه سال 1402 به رقم بی‌سابقه 68.77 درصد رسیده که نسبت به تورم سال قبل نزدیک 5 درصد بیشتر است.
به گزارش «تجارت آنلاین»، نرخ تورم فروردین ماه توسط بانک مرکزی در رسانه‌ها به صورت محدود منتشر شده که حکایت از ثبت یک رقم بی‌سابقه دارد. آمارهای تورمی در ماه‌های اخیر با تأخیر زیاد منتشر می‌شود و بانک مرکزی نیز با گذشت چهار هفته از فروردین ماه سال 1402 به صورت محدود اقدام به انتشار نرخ تورم کرده و برخی رسانه‌ها آن را پوشش داده‌اند.

آمارهای تورم فروردین ماه سال 1402
بر اساس گزارش‌های محدود منتشرشده و به نقل از منابع آگاه خبری تورم ماهانه فروردین ماه نسبت به اسفند سال گذشته رشد 5.2 درصدی را تجربه کرده است. این رقم در حالیست که مرکز آمار ایران چندی پیش نرخ تورم ماهانه فروردین ماه را 3.7 درصد اعلام کرده بود که با نرخ تورم بانک مرکزی فاصله معناداری دارد.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم ماهانه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در اولین ماه سال 4 درصد اعلام شد که میوه و خشکبار با 15.3 درصد بیشترین سهم را از این تورم دارد. بخش حمل و نقل با افزایش ماهانه 8.6 درصدی و کالاها و خدمات متفرقه با 7 درصد رده‌های بعدی بیشترین نرخ تورم ماهانه را از آن خود کرده‌اند.

وضعیت تورم نقطه‌ای در کشور
تورم نقطه‌ای در کشور بر اساس آمار بانک مرکزی به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است. تورم نقطه‌ای میانگین رشد قیمت‌ها در یک سال را اندازه‌گیری می‌کند و نشان می‌دهد خانوارها در یک زمان مشخص در یک سال نسبت به مدت مشابه سال قبل چه مقدار تورم یا افزایش سطح عمومی قیمت‌ها را تجربه کرده‌اند و اینکه قدرت خرید آنها چه مقدار از بین رفته است.
بر اساس آمار، تورم نقطه‌ای فروردین ماه سال 1402 نسبت به فروردین ماه سال 1401 رشد 67.77 درصد داشته که از تورم ثبت شده در پایان سال گذشته افزایش 4.9 درصدی داشته است. بنابراین اگر بازه زمانی سه دهه اخیر یعنی از سال 1370 تا کنون را در نظر بگیریم این تورم بیشترین میزان است که در نوع خود قابل توجه است.
گزارش تورم سال 1401 مرکز آمار ایران که بر اساس سال پایه 1400 منتشر شده نشان می‌دهد که دست کم در یک دهه اخیر تورم اسفند سال 1401 با 45.8 درصد بعد از مهر سال 1400 بیشترین میزان تورم را به خود اختصاص داده و این در حالیست که نرخ تورم خانوارهای روستایی از مرز 50 درصد نیز عبور کرده است. از طرف دیگر نگاهی به آمارهای تورم مرکز آمار ایران در یک دهه اخیر نشان می‌دهد که به غیر از سال‌های 1395 و 1396 یعنی دوره زمانی قبل از وضع تحریم‌های جدید نرخ تورم در سطوح بالای 25 درصد قرار داشته است. البته نرخ تورم سال 1394 نیز در سطح 11 درصد بوده که بعد از دو سال بعدی یعنی 95 و 96 کمترین میزان تورم سالانه در یک دهه اخیر به شمار می‌رود. نکته جدید مرکز آمار ایران در انتشار نرخ تورم حذف نرخ تورم نقطه‌ای از آمارهاست و اکنون فقط میانگین سالانه تورم منتشر می‌شود این در حالیست که تورم نقطه‌ای یک شاخص معتبر جهانی برای سنجش میزان افزایش قیمت‌ها به شمار می‌رود در حالی که تورم سالانه میانگین نرخ تورم دو سال اخیر را اندازه‌گری می‌کند که نمی‌تواند واقعیت تورم در کشور را ارائه کند.

نرخ تورم در سال 1402
کارشناسان مختلفی اقدام به برآورد نرخ تورم در سال 1402 کرده که البته می‌توان گفت که همگی آنها در یک چیز مشترکند و آن هم اینکه سطح نرخ تورم بالای 40 درصد خواهد بود. حتی گزارش نهادهای تخصصی و اظهارات مقامات مختلف اقتصادی نیز این موضوع را تأیید می‌کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس ماه‌ها قبل در بررسی لایحه بودجه سال 1402 برآورد خود از نرخ تورم و همچنین میزان کسری بودجه را منتشر کرد. طبق داده‌های مرکز، نرخ تورم سال 1402 به دلیل کسری بودجه بالای 40 درصد خواهد بود. بر اساس این گزارش دولت در زمینه صادرات نفت، واگذاری شرکت‌های دولتی و همچنین مولدسازی دارایی‌ها دچار بیش‌برآوردی شده و امکان عدم تحقق منابع در این سه حوزه وجود دارد. به همین دلیل این نهاد تخصصی سخنان برخی مقامات مبنی بر کاهشی روند نرخ تورم در کشور را رد کرد.
حسین عبده تبریزی اقتصاددان و رئیس اسبق سازمان بورس ایران چندی پیش در مصاحبه‌ای عنوان کرد که اگر شرایط به همین گونه پیش برود نرخ تورم در سال 1402 حدود 50 درصد خواهد بود. دلیل اصلی تورم نیز از منظر بسیاری از تحلیل‌گران کسری بودجه و افزایش انتظارات تورمی خواهد بود. طبق گزارش بازوی پژوهشی مجلس میزان کسری بودجه در سال 1402 حدود 200 هزار میلیارد تومان خواهد بود که این امر خود را در تورم نشان می‌دهد. از طرف دیگر تحلیل‌گران بخش خصوصی ایران در گزارشی که از چشم‌انداز متغیرهای پولی و تورم در سال 1402 منتشر کرده به این نتیجه رسیده‌اند که با ماندگاری شرایط موجود تورم امسال بین 40 تا 50 درصد خواهد بود که معادل دو تا سه برابر روند پنج دهه گذشته است. همچنین بر اساس این گزارش روند ماه‌های گذشته و شواهد اقتصادی نشان می‌دهد که اقتصاد ایران با شرایط موجود شاهد رکوردهای پی در پی در تورم می باشد و چنانچه تمهیدات زیرساختی و ساختاری در اقتصاد ایران با تدبیر حاکمیت همچنان که مقام معظم رهبری تاکید فرمودند اتفاق نیافتد نگرانی صاحب نظران اقتصادی در این خصوص قابل تامل خواهد بود. این شرایط در صورتی میتواند از مسیر کنونی که رکوردزنی پی در پی تورم می باشد به سمت مهار تورم و گرانی ها چرخش دهد که ساختارهای اقتصادی اصلاح و شورای اقتصادی سران قوا به صورت فعال تر و هماهنگ تر بحران موجود را چاره اندیشی کنند. اگر چه رئیس کل بانک مرکزی حدود یک ماه پیش در سخنانی نرخ تورم هدف بانک مرکزی در سال 1402 را حدود 25 درصد و نرخ هدف رشد نقدینگی نیز 25 درصد اعلام کرد. همچنین وزیر اقتصاد نیز گفت تورم سال 1402 کمتر از تورم سال 1401 خواهد بود؛ اما آمارهای فروردین ماه بانک مرکزی بسیار نگران‌کننده است و به هیچ عنوان دورنمای مناسبی را برای آینده ترسیم نمی‌کند. طبق نظر بسیاری از کارشناسان اقتصادی  با شرایط موجود نمی‌توان به چنین اهدافی دست یافت و حداقل تورم در بهترین حالت همان بین 40 تا 50 درصد خواهد بود مگر این که همان طوری که اشاره شد وضعیت اورژانسی تورم به فوریت رسیدگی شود.