گروه اقتصاد کلان: رمزارز به عنوان یک دارایی دیجیتال به سرعت در حال همه گیر شدن و ایجاد تحولات شگرف در نظام اقتصادی جهان شده است. براساس آمار موجود از فضای ارزهای دیجیتال ایران در سال ۱۴۰۲ و آماری از کاربران ارزهای دیجیتال و کسب‌وکارهای فعال این حوزه در ایران، حدود 22 درصد مردم ایران هم‌اکنون ارز دیجیتال دارند. همچنین 29 درصد ایرانی‌ها از ارزهای دیجیتال استفاده یا روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده اند. دلیل عدم تمایل و حضور ایرانی ها در بازار ارز دیجیتال به عنوان یک بازار سرمایه جهانی، نبود اطلاعات از چند و چون حضور دراین بازار و مشخص‌نبودن وضعیت قانونی ارزهای دیجیتال در ایران به عنوان دومین دلیل کاربران برای عدم استفاده از ارزهای دیجیتال و جلوگیری از ورود سرمایه به این بازار است. البته فقدان قوانین جامع و همچنین بازوهای اجرایی در این خصوص باعث شده تا بخش خصوصی همچنان سرگردان از حضور یا ادامه فعالیت در این عرصه باشد.
جایگاه ایران در ارزهای دیجیتال
به گزارش «تجارت»، با وجود اینکه اکثر فعالان سرمایه گذاری خرد و کلان به منظور حفظ ارزش پول خود، همچنان خرید ملک را بهترین و مطمئن ترین سرمایه گذاری در کشور می دانند، اما آن‌طور که از پاسخ کاربران آشنا با ارزهای دیجیتال پیداست، اکثریت دیدگاه خوش‌بینانه‌ای نسبت به افزایش ارزش بازار و رشد میزان پذیرش فناوری ارزهای دیجیتال در آینده دارند. به گزارش اخبار منتشره، ایران هم اکنون از نظر تعداد کاربران رمزارز در رده بیست وهشتم جهان قرار دارد. بازار کریپتو ایران طی روزهای اخیر و تحت تاثیر جهش قیمتی رمزارزها رونق دوباره‌ای گرفته و همزمان انتشار گزارش سالانه نوبیتکس نشان می‌دهد که تعداد کاربران ایرانی فعال در این بازار به ۱۵ میلیون نفر رسیده است. ایران هم اکنون از نظر تعداد کاربران رمزارز در رده بیست وهشتم جهان قرار دارد و توزیع یافتگی فعالیت رمزارزها در استان‌های کشور متناسب با جمعیت هر استان صورت گرفته و سهم زنان از فعالیت در بازار کریپتو نیز در حالی افزایش است. بر اساس این گزارش تعداد کاربران جهانی بازار کریپتو تا پایان سال ۲۰۲۳ به ۵۸۰ میلیون نفر رسید و انتظار می‌رود به زودی این میزان به یک میلیارد نفر هم برسد.
مزیت های ارز دیجیتال در عرصه بین المللی
بر اساس این گزارش رمزارزها می توانند سهم موثری درتنوع اقتصادی و بازار سرمایه داشته باشند و به بخش هایی مانند فناوری، کارآفرینی و نوآوری افزوده شوند، کارشناسان معتقدند؛ رمزارزها به افراد و کسب‌وکارها امکان انتقال پول بین‌المللی را با هزینه و زمان کمتری می‌دهند، که می‌تواند برای تسهیل تجارت و همکاری‌های بین‌المللی اهمیت داشته باشد و از سویی دیگر، رمزارزهای علاوه بر قابلیت ایجاد فرصت های شغلی جدید در راستای توسعه فناوری و تکنولوژی های جدید می تواند، فرآیند معاملات مالی را سریع‌تر، ارزان‌تر و شفاف‌تر کنند، که می‌تواند به افزایش اعتماد و تسهیلات در بازارهای مالی منجر شود. این ویژگی ها به ویژه برای ایران با وجود اُفتِ ارزش پول ملی می تواند گزینه ای برای حفظ ارزش پول کاربران محسوب شود. اما قطعاً این امر نیز مانند هر رویکرد جدید دیگری می تواند با چالش هایی همراه باشد که نیاز به مدیریت و کنترل و نظارت مطلوب، نه دست و پاگیر داشته باشد.
چالش های بازدارنده ارزدیجیتال
به گفته کارشناسان؛ نوسانات قوی در ارزش رمزارزها مانند بازارهای دیگر مانند بورس و .. می تواند مشکلاتی برای سرمایه گذاران و بازارها ایجاد کند که البته از دلایل اصلی تردید حضور دراین بازارها محسوب می شود، از طرف دیگر خلاءهای قانونی در این حوزه و نبود کارشناسان متخصص دراین زمینه باعث شده تا قوانین جامعی دراین زمینه وجود نداشته باشد و در صورت وقوع رخدادهای جدید، کارشناس و بازوهای اجرایی قوی قابلیت بررسی قوانین و انطباق آن با حوزه اجرا و قوانین از پیش نگاشته شده (بدون قابلیت به روزرسانی) را نیز نداشته باشیم، از این رو سرمایه گذاری های کلان بسیاری از شرکت های دانش بنیان و استارتاپ ها همواره در معرضِ تهدید توقف فعالیت از سوی مراجع قانونی و نابودی سرمایه گذاری کلان خود دراین بخش هستند، همچنین نقص نظارت و قانون‌گذاری ممکن است منجر به سوءاستفاده، جرم‌های مالی، و افترا به رمزارزها شود. حملات سایبری در فضای مجازی که بستر اصلی فعالیت رمزارزها محسوب می شود، عدم پذیرش همگانی رمزارزها و در نتیجه نبود بستر تبادلات مالی همگانی، تغییرات قوانین محلی و حاکمیتی، مخالفت طرفداران محیط زیست با رمزارزها به دلیل مصرف انرژی بالای تولید آن، نگرانی نوسانات شدید بازار و ایجاد موج اعتراضی مردم و ... از جمله دیگر دلایلی محسوب می شود که باعث شده تا رونق این بازار در ایران و برخی از کشورهای جهان کُند و یا متوقف شود، اما به نظر می رسد قرارگیری در این مسیر با وجود همه چالش ها با توجه به سرعت فزاینده رمزارزها در بازارها رویکردی گریزناپذیر است که برای حل این مشکلات، نیاز به همکاری بین حکومت‌ها، نهادهای مالی، و صنعت رمزارزها است تا یک محیط پایدار و قابل اعتماد برای استفاده از رمزارزها ایجاد شود.
رمزارزها و تحریم در ایران
به گفته برخی از صاحبنظران؛ تحریم ها می تواند ارزش ارز ملی را تحت فشار قرار دهند و در این راستا استفاده از رمزارزها به عنوان یک وسیله حفاظتی مالی، تقویت شود، اما بعضی نیز بر این باور هستند که ممنوعیت و محدودیت های مرتبط با تجارت بین المللی همچنان می تواند عاملی پایدار در انجام معمالات با رمزارها در بازارهای جهانی باشد، هر چند اکثریت معتقدند تحریم ها نقش بسیار محدودتری در مقایسه با دیگر بازارهای مالی ایفاء می کند که البته رواج آن بستگی به تدابیر حکومتی، واکنش های بازار و میزان اعتماد مردم به رمزارزها دارد. تحریم‌های بین‌المللی و عدم دسترسی به ابزارهای پرداختی و پلتفرم‌های جهانی، مهم‌ترین چالش این حوزه بین فعالان ارز دیجیتال شناخته شده است. محدودیت‌های اینترنت و ضعف پلتفرم‌های داخلی در ارائه خدمات نیز به‌ترتیب از دیگر چالش‌های حوزه ارز دیجیتال در ایران به شمار می‌روند. اما قطعاً کُندی حضور ایران در بازار رمزارزها می تواند به از دست فرصت های اقتصادی، اشتغالزایی و سرمایه گذاری در این صنعت منجر شود. علاوه بر این تکنولوژی بلاکچین یکی از دستاوردهایی به شمار می آید که می تواند به شفافیت و کاهش فساد درمعاملات و تراکنش ها کمک کند که دراکثر کشورهای جهان از این ابزار به منظور شفافیت و مقابله با فسادهای احتمالی بهره می جویند.
ضرورت توسعه رمزارزها در ایران
فرزین رحیمی زنوز کارشناس اقتصادی در این باره گفت: بدیهی است باید هر چه زودتر با واقعیت مواجه شد، هیچ حکومتی در هیچ کشوری نمی‌تواند به صورت دیرپا مانع از رشد تکنولوژی شود. هر دولتی که بیشتر در مقابل امواج پیشرفت و توسعه فناوری‌های نوین ایستادگی کند، ضمن اتلاف منابع ملی، کاهش نرخ توسعه را به جامعه تحمیل کرده و مشروعیت خود را زیر سوال می‌برد. با این همه نباید هیچ انتظاری از دولت‌ها برای کمک به توسعه رمزارزها داشت. چراکه اولاً در بهترین حالت نیز دایره دانش، درک و فهم دولت‌مردان و متخصصان تحت نگاه نظارت های دولتی از فضای بلاکچین به مراتب کمتر از فعالان این حوزه است. در نتیجه تصمیمات اخذشده ولو از جنس حمایت و ترغیب هیچ گرهی از این معادله نمی‌گشاید. رحیمی زنوز ادامه داد: در ثانی دولت کارگروه های ویژه مشخصی دارد که به طور قطع ترویج و حمایت از رمزارزها و حتی فراتر از آن، صیانت از فرهنگ و بسط ایدئولوژی جزو آن‌ها نیست. از این رو تنها توقعی که از دولت‌ها می‌توان داشت این است که تا حد امکان از مداخله دستوری در این عرصه خودداری کنند تا بدین ترتیب امکان گسترش رمزارزها بین آحاد جامعه بیشتر می‌شود، به همان نسبت شهروندان احساس آزادی بیشتری خواهند داشت.
ارزیابی زیرساخت کشور در حوزه رمزارزها
این کارشناس ادامه داد: بررسی زیرساخت های موجود در این عرصه از دو منظر قابل بررسی است؛ خوشبختانه شبکه اینترنت بخش‌های وسیعی از مناطق شهری و روستایی را پوشش می‌دهد. به علاوه سواد عمومی در این بخش نیز در حد مطلوبی است، به نحوی که نام ایران همواره در بین کشورهای اصلی در حوزه استخراج و مبادله رمزارزها قرار دارد. افزون بر این ایران شبکه گسترده‌ای از برنامه‌نویسان دارد که در سطوح مختلف در حال کدنویسی بوده و شانه به شانه کشورهای پیشگام در صنعت IT در حال پیشروی هستند. اما به دلیل تحریم‌های داخلی (فیلترینگ) و تحریم‌های بین‌المللی شرایط مطلوبی در مقایسه با دیگر کشورها را ندارد. از یک سو به دلیل محدودیت سرعت و قطعی گاه و بیگاه اینترنت، فشار روانی مضاعفی به تریدرها تحمیل می‌شود و از سوی دیگر تحريم‌های بین‌المللی نیز باعث شده است تا مبادلات بین بانکی و کار با صرافی‌های خارجی سخت‌تر شود و به دلیل احتمال بسته شدن اکانت‌هایی با آی‌پی ایران، عملاً ریسک سرمایه‌گذاری برای فعالان در این صنعت دوچندان می شود. در مجموع اگر سیاست‌گذاران مملکت به رفع همین موانع بیندیشند، شرایط لازم جهت جهش گسترده در این حوزه برای علاقمندان فراهم خواهد شد.
