نعمت الله اکبری
استاد اقتصاد
یکی از مواردی که در صحبت‌های رئیس‌جمهور، در مناظره‌ها، شعارها و در مطالب دیگر مطرح می‌شود، این است که باید افراد خوب را به کار بگیریم. درواقع، یکی از خطاهای شناختی که در مدیریت داریم این است که به دنبال افراد خوب می‌گردیم. اما این سوال مطرح می‌شود که آیا در طی چهل سال گذشته ما در کشور افراد خوب نداشته‌ایم؟ نمی‌توانیم بگوییم که افراد خوب نداشته‌ایم و یکی از اهداف انقلاب این بوده است که افراد خوب را به کار بگیریم و حتی افراد بد را به افراد خوب تبدیل کنیم. برای مثال، فیلم «اخراجی‌ها» را به خاطر بیاورید؛ در این فیلم، افرادی که رفتار مطلوبی نداشتند، در اثر جنگ و ایثارگری به افراد با ارزش و با معنویت تبدیل شدند. پس ما نمی‌توانیم بگوییم که افراد خوب در کشور نداشته‌ایم. یکی از خطاهای شناختی ما در سال‌های گذشته این بوده که نتوانستیم یک سیستم مطلوب ایجاد کنیم و به سیستم‌ها توجه نکردیم. نگرش ما نگرشی مکانیکی بوده که اجزا به‌صورت مستقل از یکدیگر عمل می‌کنند. در نگرش سیستمی، اجزا باید به‌صورت هماهنگ و منسجم عمل کنند. به‌طور مثال بهترین فوتبالیست‌ها و سوپراستارهای فوتبال را جمع کنید، اگر تیم سیستم نداشته باشد، هرگز موفق نمی‌شود. نمونه آن تیم والیبال ما است؛ ۱۰ بازی انجام می‌دهد و هر ۱۰ بازی را می‌بازد، مربی را عوض می‌کنیم، باز هم همین وضعیت تکرار می‌شود. دلیلش این است که سیستم نداریم.
اگر سیستم در کشور درست نشود، اگر حکمرانی اصلاح نشود، افراد خوب در یک سیستم معیوب و حکمرانی نادرست نمی‌توانند عملکرد خوبی داشته باشند و یا فاسد می‌شوند یا نابود. اولین چیزی که در کشور باید حل شود، اصلاح نظام حکمرانی است. ما در نظام مدیریتی کشور اشکالاتی داریم. اگر سیستم درست کار نکند، هر فرد خوبی هم که وارد آن شود، یا فاسد می‌شود یا نابود. بنابراین، یکی از چیزهایی که باید به آن اهتمام بورزیم، اصلاح حکمرانی در کشور است. ما باید به سمت یک حکمرانی مطلوب حرکت کنیم.
در حکمرانی دو نکته بسیار مهم است؛ مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی و شفافیت در تصمیم‌گیری. برای مثال، من به‌عنوان مسئول باید پاسخگو باشم و با مسئولیت‌پذیری باید فرآیند تصمیم‌گیری‌ها را شفاف انجام دهم. بنابراین، اولین نکته به‌عنوان یک مطالبه جدی از دولت چهاردهم این است که چه برنامه‌ای برای اصلاح حکمرانی در کشور دارید، باید گفت که دنبال آدم‌های خوب گشتن کافی نیست و اگر شما دنبال آدم‌های خوب می‌گردید، من از الان شکست شما را قطعاً پیش‌بینی می‌کنم. بنابراین، در پی اصلاح سیستم باید بود.
به نگرش سیستمی باید توجه کنید. آدم‌های کشورهای مختلف که احساس ناکارآمدی دارند، در سیستم‌های سازمان یافته و مناسب به عملکرد خوبی دست می‌یابند. چرا تاکنون بر اساس آمار رسمی ۵ میلیون نفر و بر اساس آمار غیر رسمی ۹ میلیون ایرانی در کشورهای خارجی زندگی می‌کنند؟ یعنی معادل جمعیت شهر تهران، ایرانی در خارج از ایران زندگی می‌کند. نخبه‌های زیادی از کشور مهاجرت کرده‌اند و غریب به اتفاق این آدم‌ها افراد کارآمدی هستند.
