گروه صنعت و تجارت: اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که رئیس‌کل بانک مرکزی در نشستی با فعالان اقتصادی از برنامه سیاست‌گذار پولی برای راه‌اندازی ریال آفشور برای مبادلات تجاری با روسیه خبر داد. در این طرح بانک مرکزی دو کشور متعهد شده‌اند ارز ریال و روبل را تا حد توازن تجاری دو کشور معاوضه کنند. در قالب این طرح، بانک مرکزی ایران با بانک مرکزی روسیه توافق کرده است که ارز ریال و روبل را تا حد توازن تجاری دو کشور معاوضه کنند. به بیان ساده‌تر، توافق شده است که بانک مرکزی روسیه در ازای پرداخت ریال، به ما ارز روبل بدهد یا بالعکس. حتی در این رابطه کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه گفته بود که آمریکا از دلار برای ایجاد محدودیت استفاده می‌کند از این‌رو استفاده از ارزهای ملی در مبادلات دوجانبه در دستورکار ایران و روسیه است. بنا به گفته او، بیش از ۶۰ درصد مبادلات تجاری (ایران و روسیه) با ریال و روبل انجام می‌شود و روابط روسیه و ایران اکنون در مرحله طلایی قرار دارد. البته موضوع استفاده از ارز ملی در تجارت بین ایران و روسیه به چند سال گذشته برمی‌گردد، سال 1401 بود که در سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه به ایران، در دیدار با رهبری نیز ضمن اشاره به اینکه آمریکا در تلاش بر استفاده از دلار به عنوان ابزار فشار است، گفته بود که ایران و روسیه در حال طراحی راه‌هایی برای استفاده از ارزهای ملی در روابط تجاری هستند. پس از آن رئیس وقت کل بانک مرکزی ایران اعلام کرد که معاملات ایران و روسیه با استفاده از روبل و ریال آغاز و نماد معاملاتی ریال_ روبل در بازار متشکل ارزی تعریف شده است. حال با گذشت چند سال از این طرح، بنظر می‌رسد ابهامات چندی برای استفاده از ریال و روبل بین تجار دو کشور وجود دارد.
قراردادهای روبلی متحمل زیان شده است
در همین رابطه به تازگی، کامبیز میرکریمی، عضو هیات رئیسه اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه در گفتگویی که با ایلنا داشته در این باره گفته است: اکنون صادرکنندگانی که قراردادهای روبلی بسته‌اند، متحمل زیان شده‌اند چرا که آنها معامله را برحسب روبل منعقد کرده‌اند و حساب‌های ریالی بانک ملی ایران را در معامله ارائه کرده‌اند اما در دستیابی به سود حاصل از تبدیل روبل به ریال و محاسبه آن براساس قیمت دلار در بازار آزاد متضرر شدند و در اعتراض به این موضوع صادرات را متوقف کردند. او اظهار داشت: در نرخ تبدیل روبل به ریال همچنان ابهام وجود دارد، زیرا برای تبدیل ارز همواره شروطی وجود داشته و اسنادی مطالبه می‌شود و تا زمانی که این پیش‌شرط‌ها وجود داشته باشد امکان استفاده از این کارت‌ها وجود ندارد وگرنه بانک‌های ایران و روسیه رابطه کارگزاری با یکدیگر دارند، شبکه بانکی ایران نیز روبل را پذیرفته و به نظر می‌رسد بانک مرکزی روسیه هم پذیرفته ریال را در سبد خود جای دهد بنابراین از نظر زیرساختی مانعی وجود ندارد، اما مشخص نیست که وقتی کارت میر روسیه در ایران استفاده شود، روبل با چه نرخی قرار است تبدیل به ریال شود؟ وی افزود: بنابراین در مبادلات مالی میان ایران و روسیه بدون دخالت دلار چه در حد مبادلات مسافرتی باشد و چه در حد مبادلات تجاری باید موضوع نرخ تبدیل ارز حل شود. میرکریمی ادامه داد: موضوع دیگر افزایش فاصله نرخ روبل و دلار در بازار آزاد ایران است؛ ارزش روبلی که به ریال تبدیل می‌شود از ارزش دلار در بازار آزاد ایران کمتر شده و افزایش قیمت دلار در بازار آزاد به این شکاف عمق داده است. وی خاطرنشان کرد: پیش‌تر برخی صادرکنندگان ایرانی ارزهای خود را در واحد روبل به میربزینس می‌دادند اما با افزایش فاصله روبل و دلار صادرکنندگان از این کار امتناع می‌کنند و بازارهای رسمی را دور می‌زنند و به بازارهای غیررسمی روی می‌آورند.
روبل در ایران خریداری ندارد
حتی یک کارشناس اقتصادی در رابطه با تجارت روبل و دلار در تجارت دو کشور می‌گوید: ریال برای روسیه‌ها می‌صرفد اما روبل در ایران خریداری ندارد. آلبرت بغزیان در پاسخ به این سوال که باتوجه به اینکه دو کشور ایران و روسیه تحریم هستند و ارزش پول هر دو کشور در دنیا در ضعیف‌ترین حالت قرار دارد، ریال و روبل برای هر دو طرف چه صرفه اقتصادی دارد، توضیح داد: باید به این نکته توجه داشت که ریال برای روسیه به صرفه است چراکه طرف مقابل به ویژه کشورهای مرزی می‌توانند ریال را به راحتی در ایران به دلار تبدیل کنند و دلار هرات، دلار سلیمانیه، دلار امارات شکل گرفته است چراکه در ایران مناطق ریال با دلار با حجم بالا جابه‌جا می‌شود یا اینکه به راحتی می‌توانند ریال را در ایران تبدیل به دارایی باکیفیت کنند مانند املاک، توجه داشته باشیم که قوانین ایران اجازه می‌دهد هر مقدار پول وارد هر معامله‌ای شود. درحالیکه در سایر کشورها این معاملات مشکوک به پولشویی خواهد شد اما اگر ایران روبل در اختیار داشته باشد در هیچ کجای دنیا نمی‌تواند آن را به دلار تبدیل کند و ایران هم امکان تبدیل روبل به دلار نیست چراکه روبل خریدار ندارد.
