رهبر انقلاب در سخنرانی امروز خود در جمع بسیجیان به یک واقعه تاریخی در اواخر دهه هشتاد درباره موضوع مذاکرات هستهای اشاره کردند که در این گزارش به آن میپردازیم.
حضرت آیتالله خامنهای صبح امروز، دوشنبه ۵ آذر ۱۴۰۳ در بخشی از دیدار هزاران نفر از بسیجیان سراسر کشور در حسینیه امام خمینی(ره) یادآور شدند: آن کسانی که توانستند توطئه خباثتآلود آمریکا را در قضیه اورانیوم غنیسازی شده ۲۰ درصد که مورد احتیاج کشور بود، بشکنند، بسیجی بودند. شهید شهریاری بسیجی بود. شهدای هستهای ما، اساتید بسیجی کشور بودند. یک داستانی دارد، داستان مفصلی دارد. ما اورانیوم غنیسازی شده ۲۰ درصد را احتیاج داشتیم برای رادیوداروها، نیاز مبرم کشور بود، یک مقدار داشتیم، از سابق تهیه شده بود، داشت تمام میشد. باید میخریدیم، از کی؟ از آمریکا! آمریکاییها گفتند که شما هر چی تولید سه و نیم درصد دارید به ما بدهید، ما در مقابل به شما ۲۰ درصد میدهیم. دو تا رئیسجمهور معروف آن روز دنیا را که من اسم نمیخواهم بیاورم که با ما هم روابط خوبی داشتند، واسطه قرار دادند که این اتفاق، این معامله انجام بگیرد. مسئولین کشور ما هم قبول کردند؛ این برای اواخر دهه ۸۰ است. دیده شد که آمریکاییها دارند کلک میزنند، فهمیدیم که دارند آنها کلک میزنند. جلویش گرفته شد. در همان حین که اینها خیال میکردند به خاطر نیاز کشور به اورانیوم ۲۰درصد ایران تسلیم خواهد شد، در همان زمان اساتید بسیجی ما خودشان ۲۰ درصد را تولید کردند در داخل. آمریکاییها باورشان نمیآمد که این اتفاق بیفتد. در این فرایند غنیسازی اورانیوم، آن بخش بسیار مشکل، رسیدن تا ۲۰ درصد است. از آنجا به بعد خیلی آسان است.
اشاره رهبری به موافقتنامه تهران بود. در روز ۲۷ اردیبهشت سال ۱۳۸۹ موافقتنامه تهران با حضور محمود احمدینژاد، رجب طیب اردوغان و داسلیوا لولا روسای جمهور وقت ایران، ترکیه و بزریل به امضاء رسید. رامین مهمانپرست سخنگوی وقت وزارت خارجه آن روز اعلام کرد که در این نشست «توافق شده است از زمان امضای این موافقتنامه، ظرف یک هفته، نامهای به آژانس ارسال شود تا آمادگی ایران برای تبادل سوخت اعلام شود.»
بنا بود اگر گروه وین (روسیه، فرانسه، آمریکا و آژانس بینالمللی انرژی اتمی) اعلام آمادگی کند و موافقتنامه تبادل سوخت امضاء شود، ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۳ و نیم درصد ایران در ترکیه تحت نظر ایران و آژانس قرار گیرد و با ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد گروه وین مبادله شود.
با این حال آمریکا پاسخ مناسبی به نرمش ایران نشان نداد و در خرداد همان سال قطعنامه ۱۹۲۹ علیه ایران در شورای امنیت تصویب شد. ترکیه و برزیل به این قطعنامه رای منفی و لبنان رای ممتنع داد، اما سایر اعضای شورای امنیت رای مثبت دادند.
علی اکبر صالحی رئیس وقت سازمان انرژی اتمی در کتاب گذری در تاریخ درباره آن توافقنامه نوشته است: «پس از اینکه تفاهم تهران بین ایران، برزیل و ترکیه حاصل شد، متاسفانه آمریکاییها دست به کار شدند. آن زمان خانم کلینتون وزیر خارجه بود و در شورای امنیت سازمان ملل فعالیت گستردهای را علیه ما آغاز کردند و یکی دو روز بعد از آن قطعنامه ۱۹۲۹ را به تصویب رساندند که بدترین قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران بود؛ یعنی علیرغم اینکه ایران پا پیش گذاشت و از خودش نرمش نشان داد و در این قضیه با ترکیه و برزیل همراه شد، اما آمریکاییها باز هم بدعهدی کردند و زیر قول خود زدند.»
وی ادامه داده است که «ترکیه و برزیل هم که بر اساس توصیه آمریکاییها به ایران آمده بودند از این اقدام ناراحت شده و نامهای که باراک اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا خطاب به سران ترکیه و برزیل نوشته بود را فاش کردند. در آن نامه، اوباما از داسیلوا لولا (رئیس جمهور وقت برزیل) و رجب طیب اردوغان (نخست وزیر وقت ترکیه) خواسته بود که در این موضوع پادرمیانی کنند. این نشان داد که آمریکاییها چقدر بدقول، بدعهد و غیرقابل اعتماد هستند. حتی به نزدیکترین دوستان خود که به توصیه آنها وارد این موضوع شده بودند نارو زدند و قطعنامه ۱۹۲۹ را علیه ایران صادر کردند.»