مجتبی آزادیان
روزنامه‌نگار
mojtaba.azadiyan@gmail.com
در مناسبات سیاسی و اقتصادی بین دو کشور همسایه، همیشه مراودات ویژه اقتصادی و ... سابق مورد توجه قرار می‌گیرد و پایه و اساسی در نشست‌ها و مذاکرات جدید در حوزه‌های مختلف خواهد شد. بررسی قصه صادرات گاز ترکمنستان به ایران و مناقشاتی که بر سر این موضوع از سال 86 کلید خورد و امسال نیز تبلوری دوباره یافت، به خوبی قدرنشناسی ترکمن‌ها (که به واسطه لطف ایران در خرید گاز از آنها در دوران قحطی‌شان، ایران را کشور دوست و برادر می‌نامیدند) را نمایان می‌کند و به یاد ضرب‌المثل معروف «نمک خوردن و نمکدان شکستن» می‌اندازد.
دلیل این امر گفته‌های مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران است که می‌گوید: «بانی این قرارداد درازمدت مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود که قرارداد خوبی هم بود. در آن زمان ترکمنستان به خوبی استقرار پیدا کرده و دنبال مشتری برای فروش گاز خود بود. در آن زمان در ترکمنستان قحطی افتاد و آیت‌الله هاشمی دستور دادند به آنها آرد ارسال کنیم و به همین دلیل آنها ایران را دوست و برادر خود می‌دانستند و با این فرض قرارداد گاز را امضا کردیم.»
این مراوده اقتصادی بین دو کشور که از حدود 20 سال پیش شروع شده بود، نخستین بار با بدعهدی ترکمن‌ها در زمستان سال 1386 به مناقشه کشیده شد. در آن زمان ترکمن‌ها با سوءاستفاده از سرمای شدید و بی‌سابقه زمستان آن زمان در ایران، قیمت گاز صادراتی خود را 9 برابر کرد و اولین گام در جهت بی‌اعتمادی و قدرنشناسی دو کشور دوست و همسایه را برداشت.
اگرچه در همان زمان مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز موضوع واردات گاز ز ترکمنستان به دلیل منابع عظیم گاز داخلی، خیانت محسوب می‌شد، و بسیاری کارشناسان انتقال گاز با هزینه‌های فراوان را حتی در درازمدت بهتر از واردات گاز از کشوری دیگر می‌دانستند، اما توجه به این نکته نیز ضروری است که این اقدام هاشمی در هر صورت هم به سود ایران بود و هم مشکلات عدیده ترکمن‌ها به ویژه موضوع قحطی را برطرف می‌کرد و از این نگاه، اقدام رئیس‌جمهور وقت ایران قابل تحسین بود. ضمن اینکه به گفته مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هزینه خطوط لوله و انتقال گاز داخل به استان‌های شمالی که در سال 1396 قرار است انجام شود، 200 میلیون دلار است.
جالب اینجاست که وزارت امور خارجه ترکمنستان طی بیانیه‌ای رسمی اعلام کرده است، این کشور آماده انجام گفت‌وگو با ایران درباره مسئله صادرات گاز است اما حق طرح موضوع مربوط به اختلاف گازی دو کشور را برای طرح در داوری دارد.
وزیر انرژی ترکمنستان در این بیانیه اعلام کرده که اختلاف گازی ترکمنستان با ایران ریشه در عدم پایبندی شرکت ملی گاز ایران به تعهدات خود درباره قرارداد صادرات گاز به این کشور دارد! به هر حال طلب 2 میلیارد دلاری که ترکمن‌ها مدعی آن هستند، به دلیل بدهی‌های گازی ایران در دوران احمدی‌نژاد است که البته چندان هم شفاف به نظر نمی‌رسد و مطمئنا با طرح دعاوی از سوی ایران در مراجع بین‌المللی این ترکمنستان است که متضرر خواهد شد بنابراین به نظر می‌رسد اگر قرار است در مواقع بحرانی کشور دوست و برادر ترکمنستان! به فکر سوءاستفاده از وضعیت موجود باشد، همان بهتر که موضوع به داوری بین‌المللی کشیده شود.
در حقیقت ترکمن‌ها زمانی که متوجه شدند ایران در این مناقشه جدید قصد کوتاه آمدن را ندارد، و قطعا با داوری بین‌المللی متضرر خواهند شد، دوباره رنگ عوض کرده و با انتشار بیانیه، قصد مذاکره مجدد دارند تا مبادا این مراوده حدود 20 ساله پرسود برایشان، به طور کلی از بین برود. این رفتار ترکمن‌ها نماد بارز بدعهدی و قدرنشناسی است و مسئولان مربوطه باید در مذاکرات جدید با ترکمن‌ها با لحاظ کردن این رفتار و انعقاد قراردادی سفت و محکم نه تنها از موضع برتر با آنها گفتگو کنند بلکه جلوی سوءاستفاده دوباره ترکمن‌ها را نیز بگیرند.
روزنامه‌نگار
mojtaba.azadiyan@gmail.com
در مناسبات سیاسی و اقتصادی بین دو کشور همسایه، همیشه مراودات ویژه اقتصادی و ... سابق مورد توجه قرار می‌گیرد و پایه و اساسی در نشست‌ها و مذاکرات جدید در حوزه‌های مختلف خواهد شد. بررسی قصه صادرات گاز ترکمنستان به ایران و مناقشاتی که بر سر این موضوع از سال 86 کلید خورد و امسال نیز تبلوری دوباره یافت، به خوبی قدرنشناسی ترکمن‌ها (که به واسطه لطف ایران در خرید گاز از آنها در دوران قحطی‌شان، ایران را کشور دوست و برادر می‌نامیدند) را نمایان می‌کند و به یاد ضرب‌المثل معروف «نمک خوردن و نمکدان شکستن» می‌اندازد.
دلیل این امر گفته‌های مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران است که می‌گوید: «بانی این قرارداد درازمدت مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود که قرارداد خوبی هم بود. در آن زمان ترکمنستان به خوبی استقرار پیدا کرده و دنبال مشتری برای فروش گاز خود بود. در آن زمان در ترکمنستان قحطی افتاد و آیت‌الله هاشمی دستور دادند به آنها آرد ارسال کنیم و به همین دلیل آنها ایران را دوست و برادر خود می‌دانستند و با این فرض قرارداد گاز را امضا کردیم.»
این مراوده اقتصادی بین دو کشور که از حدود 20 سال پیش شروع شده بود، نخستین بار با بدعهدی ترکمن‌ها در زمستان سال 1386 به مناقشه کشیده شد. در آن زمان ترکمن‌ها با سوءاستفاده از سرمای شدید و بی‌سابقه زمستان آن زمان در ایران، قیمت گاز صادراتی خود را 9 برابر کرد و اولین گام در جهت بی‌اعتمادی و قدرنشناسی دو کشور دوست و همسایه را برداشت.
اگرچه در همان زمان مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز موضوع واردات گاز ز ترکمنستان به دلیل منابع عظیم گاز داخلی، خیانت محسوب می‌شد، و بسیاری کارشناسان انتقال گاز با هزینه‌های فراوان را حتی در درازمدت بهتر از واردات گاز از کشوری دیگر می‌دانستند، اما توجه به این نکته نیز ضروری است که این اقدام هاشمی در هر صورت هم به سود ایران بود و هم مشکلات عدیده ترکمن‌ها به ویژه موضوع قحطی را برطرف می‌کرد و از این نگاه، اقدام رئیس‌جمهور وقت ایران قابل تحسین بود. ضمن اینکه به گفته مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هزینه خطوط لوله و انتقال گاز داخل به استان‌های شمالی که در سال 1396 قرار است انجام شود، 200 میلیون دلار است.
جالب اینجاست که وزارت امور خارجه ترکمنستان طی بیانیه‌ای رسمی اعلام کرده است، این کشور آماده انجام گفت‌وگو با ایران درباره مسئله صادرات گاز است اما حق طرح موضوع مربوط به اختلاف گازی دو کشور را برای طرح در داوری دارد.
وزیر انرژی ترکمنستان در این بیانیه اعلام کرده که اختلاف گازی ترکمنستان با ایران ریشه در عدم پایبندی شرکت ملی گاز ایران به تعهدات خود درباره قرارداد صادرات گاز به این کشور دارد! به هر حال طلب 2 میلیارد دلاری که ترکمن‌ها مدعی آن هستند، به دلیل بدهی‌های گازی ایران در دوران احمدی‌نژاد است که البته چندان هم شفاف به نظر نمی‌رسد و مطمئنا با طرح دعاوی از سوی ایران در مراجع بین‌المللی این ترکمنستان است که متضرر خواهد شد بنابراین به نظر می‌رسد اگر قرار است در مواقع بحرانی کشور دوست و برادر ترکمنستان! به فکر سوءاستفاده از وضعیت موجود باشد، همان بهتر که موضوع به داوری بین‌المللی کشیده شود.
در حقیقت ترکمن‌ها زمانی که متوجه شدند ایران در این مناقشه جدید قصد کوتاه آمدن را ندارد، و قطعا با داوری بین‌المللی متضرر خواهند شد، دوباره رنگ عوض کرده و با انتشار بیانیه، قصد مذاکره مجدد دارند تا مبادا این مراوده حدود 20 ساله پرسود برایشان، به طور کلی از بین برود. این رفتار ترکمن‌ها نماد بارز بدعهدی و قدرنشناسی است و مسئولان مربوطه باید در مذاکرات جدید با ترکمن‌ها با لحاظ کردن این رفتار و انعقاد قراردادی سفت و محکم نه تنها از موضع برتر با آنها گفتگو کنند بلکه جلوی سوءاستفاده دوباره ترکمن‌ها را نیز بگیرند.
مطالب مرتبط
آخرین اخبار