رویکرد صنعت نفت در حال حاضر نسبت به سازندگان داخلی چگونه است وآیا سیاست های وزارت نفت زمینه رشد صنعتی به ویژه در این بخش را فراهم خواهد کرد؟
ارزیابی های مختلفی برای استفاده از توان داخل درتامین نیازهای صنعت نفت وهمچنین کمک به توسعه آن صورت گرفته است. در نتیجه این ارزیابی ها و به منظور حمایت از سازندگان تلاش شد شفافیت لازم درسفارش کالا وتجهیزات، ارتقا دانش فنی شرکت های داخلی، انتقال فناوری روز وبومی سازی آنها، به عنوان سیاست ها وبرنامه های وزارت نفت اجرا شود.یک گام مهم واساسی در این مسیر، ابلاغ منشورتوسعه توان ساخت داخل ازسوی وزیرنفت بود.این یک اتفاق مهم درحمایت از سازندگان داخلی وتوسعه بومی صنعت نفت محسوب می شود.درواقع ابلاغ این منشور،حمایت همه‌جانبه ازتوان سازندگان و فعالان داخلی تجهیزات صنعت نفت، ارتقا فناوری‌های ساخت کالاهای تجاری و رقابتی دانش‌بنیان را درراستای سیاست اقتصاد مقاومتی دنبال می کند.
این منشورچگونه قراراست ازتولیدکنندگان سازندگان تجهیزات داخلی حمایت کند؟آیا اصلاعملیاتی شده است؟
در این منشور اجرایی شدن اعتباراسنادی داخلی (LC ریالی) درسطح وزارت نفت، استفاده و تکمیل فهرست منابع مشترک سازندگان کالا و تجهیزات صنعت نفت باتوجه به گروه‌بندی کالا وتجهیزات موجود شرکت کالای نفت برای برنامه‌ریزی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی در پروژه‌ها و طرحهای توسعه‌ای ونگهداشت،ادامه فعالیت‌های شورای بررسی منابع وزارت نفت در شرکت کالای نفت با هماهنگی شورای عالی صدورپروانه کیفیت کالا وتجهیزات صنعت نفت و راه‌اندازی صندوق حمایت از سازندگان داخلی کالا و تجهیزات صنعت دیده شده است.همچنین ارائه تسهیلات لازم برای ساخت واحدهای پیشتاز،ایجاد و بهره‌برداری از سامانه مکانیزه خرید یکپارچه تجهیزات صنعت نفت،حمایت در گسترش وتکمیل ظرفیت‌های موجود صنعتی داخل کشوردرتولید کالا و تجهیزات صنعت نفت با هدف قطع وابستگی به سازندگان خارجی وبرقراری صدورپروانه کیفیت ونظام بیمه حمایتی ازسازندگان تجهیزات ساخت داخل نیزازدیگربندهای یاد شده دراین منشورهستند. حدود۲۰سال پیش،سازندگان داخلی توان ساخت بسیاری ازتجهیزات صنعت نفت را نداشتند وسفارش ساخت این کالاها را به خارجی‌ها می دادیم،اما امروزدرساخت بسیاری ازکالاهای مورد نیازصنعت نفت به جایگاه قابل قبولی رسیدیم وبخش عمده ای ازتجهیزات مورد نیازصنعت نفت به ویژه دربخش های پایین دستی درداخل ساخته می شود.حالا زمان آن رسیده این ظرفیت ها را به سمت تکنولوژی های روزسوق دهیم وانتظارمی رود با حمایت ها و سیاست های وزارت نفت، شاهد ایجاد بزرگترین بازارمحصولات داخلی درصنعت نفت باشیم.
آیا نیازسنجی برای اقلام و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت صورت گرفته است. ظرفیت شرکت های داخلی را برای پاسخگویی به آن چگونه می بینید؟
این باوردرمجموعه صنعت نفت وجود دارد که برای تامین برخی تجهیزات مهم مورد نیازصنعت نفت،هیچ نیازی به شرکت های خارجی وجود ندارد.امروزه بخشی ازتجهیزات مهم سرچاهی،ولوله ها و ...درداخل ساخته می شود.درطرح بومی سازی١٠گروه خانواده کالاهای پرمصرف صنعت نفت، حدود 15 هزارقطعه و تجهیزمختلف پیش بینی شده که با حمایت وزارت نفت برای ورود سازندگان داخلی به ساخت کالاهای پرمصرف، مهم واستراتژیک اجرایی شده است.تاکنون٥٤ قرارداد با این سازندگان امضا شده و همزمان با ساخت داخل آنها به تدریج سفارش خارجی محدود وممنوع خواهد شد.ازجمله تجهیزات مورد نیازصنعت نفت با فناوری بالا در این طرح می توان به تجهیزات سرچاهی و تجهیزات رشته تکمیلی درون چاهی،پمپ های سرچاهی ودرون چاهی،انواع مته های حفاری، شیرهای کنترلی، ایمنی وتجهیزات جانبی، انواع لوله ها، الکتروموتورهای ضد انفجارودورمتغیر،ماشین های دوار، فولادهای آلیاژی، ابزارهای اندازه گیری درحفاری و پیگ های هوشمند، اشاره کرد که تا کنون ملزم به سفارش خارجی آنها بودیم و در شرایط تحریم مشکلات فراوانی را برای صنعت به همراه داشت.
وزارت نفت به شفافیت درمناقصات و روند همکاری با شرکت های داخلی بارها تاکید کرده است این شفافیت را چگونه اعمال می کنید؟
فهرست بلند و واحدی ازمنابع تامین کالا شامل بیش از1800 شرکت داخلی واجد صلاحیت دروزارت نفت تهیه وبه همه زیر مجموعه صنعت ابلاغ شده که اززمان انقلاب اسلامی تاکنون،آرزوی سازندگان داخلی بوده است. با این اقدام ازاین پس، شرکت های تابعه وزارت نفت درمناقصات تنها با استناد به این فهرست، برای سفارش خریدهای داخلی اقدام می کنند.البته درشناسایی شرکت ها، بررسی های دقیقی برای تمیز دادن سازندگان واقعی از واسطه ها انجام خواهد شد. همچنین براساس ابلاغیه وزیرنفت، پیمانکاران EPC موظفند کالاها وتجهیزات مورد نیازطرح های خود را درمرحله نخست وبا اولویت ازفهرست بلند منابع واحد وزارت نفت تامین کنند و ضروری است درقراردادهای آتی نیزفهرست مذکور به عنوان بخشی ازاسناد مناقصات به مناقصه گران اعلام شود.این یک فرصت مناسب برای سازندگان داخلی است که صنعت نفت را به عنوان بزرگ ترین بازارخود ببینند وقدم بعدی برای ورود به بازارهای جهانی را تجربه کنند.
سامانه الکترونیکی کالای نفت هم آیا به این منظورطراحی شده است.کارکرد آن چیست؟
بله، یکی دیگرازاقدامات وزارت نفت استقرارکامل سامانه تامین الکترونیکی کالای صنعت نفت است که با استقرار آن، بین سامانه کدینگ نفت (MESC)، نفت کد و ایران کد پیوند برقرار شده وازموازی کاری جلوگیری می کند. این سامانه همچنین افزایش شفافیت درمعاملات و رشد بهره وری را به واسطه دسترسی به اطلاعات جامع و یکپارچه در بخش تجهیزات صنعت نفت دنبال می کند. همزمان کتابچه ای از توانمندی های ایران در ساخت تجهیزات صنعت نفت برای اطلاع و استفاده پیمانکاران نیز منتشر شده که هدف آن افزایش سهم داخل در اجرای طرح ها و تجهیزات مورد نیاز بوده است. ضمن اینکه شفافیت لازم برای آگاهی از سطح توان داخلی و جلوگیری از سفارش خارجی را باعث می¬شود.
یکی ازمحورهای مهم قرارداده جدید نفت وگازانتقال دانش وفناوری روزاست این موضوع را چطور در قراردادها دیده اید؟
در گام اول، اقداماتی در مسیر تعامل بیشتر با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور در بخش های بالادست و پایین دست و انتقال فناوری به منظور ارتقای توان داخل صورت گرفته است که منتج به امضای قراردادهای مختلف با 9 دانشگاه معتبر کشور در حوزه بالادست و همچنین ده ها پروژه پژوهشی و علمی شده است.گام بعدی، انتقال فناوری در قراردادهای جدید نفتی در سه سطح اکتشاف و تولید، شرکت های خدمات نفتی و همچنین کالاها و تجهیزات است. برای این منظور پیوست فناوری مدل جدید قراردادهای نفتی آماده شده و البته اقدام اساسی تری را نیز به منظور غنی تر کردن ضمیمه با ورود به جزئیات، در دستور کار داریم. در واقع هدف از این طرح ایجاد و ارتقا سطح شرکت های داخلی در حوزه های بالادست و پایین دست و توسعه مطلوب صنعت نفت است. پیرو فراخوان در اردیبهشت ماه امسال، ٤٩ شرکت برای حضور در قالب شرکت های اکتشاف و تولید (E&P) اعلام آمادگی کردند که در این بین، هشت شرکت توانستند حد نصاب های لازم را کسب کنند. شرکت¬های پتروپارس، مهندسی و ساختمان صنایع نفت (OIEC)، انرژی دانا، توسعه پتروایران، گروه مپنا (شرکت نفت و گاز مپنا)، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (شرکت مدیریت طرحهای صنعتی ایران) و ستاد اجرایی فرمان امام (ره) (شرکت توسعه نفت و گاز پرشیا)، شرکت هایی هستند که توانسته اند حدنصاب های لازم را در ارزیابیهای صورت گرفته کسب کنند.
