گروه اقتصاد کلان: درحالی رئیس بانک مرکزی از اجرای قریب الوقوع عملیات بازار باز بانکی سخن می گوید که کارشناسان و نمایندگان مجلس معتقدند در صورتی که بسترهای لازم نظیر اصلاح بودجه ریزی ، اصلاح نظام مالیاتی واصلاح نظام بانکی صورت نگیرد، می تواند مخاطرات سنگینی مثل پولی کردن کسری بودجه را بدنبال داشته باشد.
به گزارش خانه ملت، عملیات بازارباز بانکی یا open market operation که پیش از این در بسیاری از کشورها نظیر ترکیه، تایلند، مکزیک و شیلی اجرا شده ، نتایج موفقیت آمیزی داشته و چارچوب مشخصی برای دامنه مانور دولتها در چگونگی انتشار اوراق بدهی ایجاد خواهد کرد، این عملیات که ابزار اصلی سیاستگذاری پولی بانکهای مرکزی است، به این منظور انجام میشود که مقدار ذخایر بانکی یا به بیانی دیگر نرخ بهره را تنظیم کند.
پیشگیری از تعیین نرخ سود بانکی دستوری
کامران ندری عضو هیات علمی پژوهشکده بانکی و پولی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت می گوید: عملیات بازار بانکی میتواند جلوی تعیین نرخ سود بانکی دستوری را بگیرد ،به این معنا که دیگر بانک مرکزی تعیین کننده نرخ سود نخواهد بود و این نرخ بصورت بین بانکی تعیین خواهد شد و نرخ سود سپرده و تسهیلات نیز به صورت رقابتی در بانک ها تامین می شود. وی خاطر نشان می کند: یکی از ابزارهای موثر و کارآمد اعمال سیاست های پولی در همه دنیا عملیات بازار بانکی است ، زمانی که اوراق بهادار دولتی خریداری می شود در واقع حجم پول در اقتصاد افزایش پیدا کرده و وقتی این اوراق توسط بانک مرکزی فروخته میشود به نوعی پول از بدنه اقتصاد جمع آوری شده و حجم پول انقباض و انبساط خواهد یافت. این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا بازار باز بانکی به عنوان راهکاری برای جبران کسری بودجه دولت قلمداد شود یا خیر؟ تاکید کرد :در همه دنیا وقتی که دولتها با کسری بودجه قرار میگیرند انتشار اوراق بهادار دولتی را در دستور کار خود قرار میدهند ،که در ایران تا کنون استفاده نشده است ،دولت میتواند برای تامین کسری بودجه از این اوراق استفاده کند و منابع مالی مورد نیاز را در کوتاه مدت و میان مدت از طریق انتشار اوراق بهادار تامین نماید.
با نرخ سود شناور هم می توان به نتیجه رسید
در شرایط کنونی بازار اولیه اوراق در اختیار خزانهداری کل کشور نیست و بانک مرکزی نیز در بازار ثانویه اوراق حضور محکمی ندارد این بدان معناست که زیرساختهای لازم هم اکنون در اوراق بازار وجود ندارد محمد قلی یوسفی استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی همچنین در گفتوگو با خبرنگارخبرگزاری خانه ملت تاکید میکند که عملیات بازار باز یکی از عملیات ها و ابزارهای موثر سیاست گذاران پولی در همه دنیاست که بانکهای مرکزی در بسیاری از کشورها برای کنترل سیاستهای پولی خود از آن بهره برداری می کنند. وی خاطرنشان می کند: به نظر می رسد نرخ سود اوراق باید از یک نرخ شناور بهرهبرداری کند، که در کوتاه مدت افزایش و در بلند مدت کاهش پیدا کند ،بدین معنی که ابتدا نرخ سود را افزایش و پس از فریز کردن آن در نهایت به محض کنترل انتظارات تورمی با اجرای عملیات بازار باز عملیات معکوس صورت گیرد. یوسفی با اشاره به زیرساخت های این عملیات می گوید: عملیات بازار باز از طریق خرید و فروش اوراق ،بازار سازی ذخایر بانکی را به عهده بانک مرکزی خواهد گذاشت و برای تضمین اجرای موفق آن نیز باید بازار عمیق دولتی وجود داشته باشد تا بازار ثانویه اوراق را بازار سازی کند. این استاد دانشگاه خاطرنشان می کند: با وجود ظرفیت و نقدشوندگی بالای این بازار باید زیرساخت ها و نحوه وثیقه گیری با حساسیت دنبال شود ، در شرایط کنونی بازار اولیه اوراق در اختیار خزانهداری کل کشور نیست و بانک مرکزی نیز در بازار ثانویه اوراق حضور محکمی ندارد این بدان معناست که زیرساختهای لازم هم اکنون در اوراق بازار وجود ندارد.
سیستم بانکی آماده نیست
اکنون مشخص است که دولت با کسری بودجه جدی روبهرو شده و هر چند می تواند سناریوهای مختلفی برای جبران کسری بودجه خود داشته باشد اما اجرای آنها نباید هزینه های اضافه به اقتصاد شکننده امروز تحمیل کندغلامعلی جعفرزاده ایمنآبادیعضو کمیسیون برنامه و بودجه در مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت همچنین معتقد است :اجرای عملیات بازار باز بانکی نیازمند بسترهایی است که هم اکنون در سیستم بانکی کشور آماده نیست و به نظر میرسد نگرانیهای مرکز پژوهشهای مجلس برای اجرای این تصمیم کارشناسی شده و بجاست . وی می افزاید: در صورتی که سیاستگذاری پولی درست نباشد نرخ بهره نیز کنترل نخواهد شد ما باید نرخ بهره واقعی را کنترل کنیم و نه با عناوین ساده و ظاهری مثل تبدیل نرخ بهره ساده و مرکب و تغییر اصلاحی آن تنها صورت مسئله را پاک کنیم. این نماینده مجلس تاکید می کند: اکنون مشخص است که دولت با کسری بودجه جدی روبهرو شده و هر چند می تواند سناریوهای مختلفی برای جبران کسری بودجه خود داشته باشد اما اجرای آنها نباید هزینه های اضافه به اقتصاد شکننده امروز تحمیل کند عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس همچنین خاطرنشان می کند: بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس و ورشکستگی بانکی عمق کافی بازار بانکی عمق کافی بازار اوراق بدهی دولت و نبود دانش و کافی در بدنه سیاستگذاری و عملیات بانکی از مهمترین مشکلاتی است که در کنار عدم استقلال بانک مرکزی وجود دارد
جعفرزاده ایمن آبادی تصریح می کند: دولت زمانی باید برای اجرای چنین اقداماتی در تصمیم گیری کند که بسترهای لازم و گامهای اولیه اصلاح نظام بانکی را بر داشته باشد
اصلاح نظام بانکی و مالیاتی ضروری است
آنچه باعث موفقیت این سیاست نظام پولی میشود این است که باید اجرای سیاستهای مالی و سیاست هایی که در حوزه اقتصاد برای دولت تعریف شده نظیر اصلاح بودجه ،تعرفه های بازرگانی، تنظیم بازار سرمایه ، و نظام مالیات واصلاح نظام بانکی اجرایی شود
حسینعلی حاجی دلیگانی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس همچنین در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت معتقد است اجرای عملیات بازار باز بانکی نه تنها در شرایط کنونی اقتصادی به نفع کشور نیست، بلکه میتواند لطمات جبران ناپذیری به بدنه اقتصادی وارد کند .
وی خاطر نشان می کند: اجرای آن باید به تناسب بسترسازی مناسب در بازار اوراق و صورت گیرد و شفافیت و نظارت کافی در این در این بازار وجود داشته باشد که اکنون به نظر می رسد از چنین قابلیتهایی برخوردار نیست.
