روزنامه تجارت- خشايار بهروزي؛ بررسي مشكلات نشر و كتاب، از آن كارهايي است كه مجال اجرايش به جز چند مناسبت خاص، در مواقع ديگري دست نمي‌دهد.
همين كه اعضاي حوزه نشر و كتاب دور هم جمع شوند و از مشكلاتشان بگويند، كاري است كه به‌اين سادگي‌ها در طول سال رخ نمي‌دهد. از طرفي، محمود آموزگار، رييس صنف اتحاديه ناشران و كتابفروشان تهران، همزمان با روز اول برگزاري نمايشگاه بيست و هشتم،در گفت‌وگو با تجارت از تغييرات خوبي گفت كه با سپردن بخش‌هاي زيادي از نمايشگاه به صنف كتاب قرار است رخ بدهد، يكي از‌اين اتفاق‌هاي خوب، بررسي مشكلات نشر در دومين روز نمايشگاه بود. نشستي با عنوان «آموزش و پژوهش در صنعت نشر» كه 17 ارديبهشت‌ماه در تالار گفتگو برگزار شد و در آن، داریوش مطلبی، مدیر دانشکده چاپ و دانشیار دانشگاه، سیامک دری مدرس دانشکده چاپ، فتح‌الله فروغی، رئیس کمیسیون آموزش و عضو هیئت‌مدیره ناشران و کتابفروشان تهران و محمدمهدی صادقی‌نژاد حضور داشتند.
در ابتدای این نشست داریوش مطلبی گفت: حوزه نشر ارتباطات تنگاتنگی با تحولات دنیای جدید دارد. طی دهه‌های گذشته ارتباط دانشگاه و صنعت به عنوان یکی از حوزه‌های مهم تولید و مصرف مطرح شده است. ماحصل این مسأله به تولید دانایی و توانایی صنعت باید منجر شود.
وی افزود: ایران از حیث ارتباط دانشگاهی با صنعت ایران از بین 125 کشور رتبه 88 را داشته است. این نشان می‌دهد در تولید علم مشکلی نداریم اما اینکه چرا در صنعت نشر با مشکل روبرو هستیم جای سوال است.
مدیر دانشکده چاپ عنوان کرد:
سرمایه گذاری در حوزه نیروی انسانی یکی از نکات مهم سرمایه گذاری بلندمدت است. اگر نیروی انسانی دانش و توان علمی نداشته باشد، نمی‌تواند رشد متوازن داشته باشد؛ از آنجا هم که آموزش و پژوهش رشد متوازن ندارند، شرایط لازم مهیا نمی‌شود.
سیامک دری نیز در ادامه این نشست یادآور شد: آموزش‌های مهارتی و حرفه‌ای جزئیاتی در اجرا دارد که همیشه به نتیجه لازم منجر نمی‌شود. در حوزه آموزش‌های مهارتی اولین مسأله میانگین سنی آموزش‌پذیران است که شکل آموزش را تغییر می‌دهد.
آموزش درست به صنف رونق مي‌دهد
دری افزود: ما در حوزه نشر رشته کاردانی چاپ و نشر و کارشناسی ناپیوسته مدیریت هنر را داریم. غیر از مشکلات علمی، مشکل دیگر ما مربوط به مدرسان است. مدرسان حرفه‌ای که بتوانند در حد کاربرد علمی پیش بروند، کم داریم. اهمیت آموزش برای ما از این روست که بتوانیم رشته‌های ارشد علمی و دکترا را داشته باشیم که در این صورت علمیات پژوهش خاصی انجام نمی‌شود.
سپس فتح الله فروغی در تعریف شاخه‌های صنعت نشر گفت: وقتی شاخص‌های توسعه‌ای در کشورهای مختلف بررسی می‌شود، عوامل توسعه‌زا این است که آن جامعه زندگی سالمی داشته باشد. دوم برخورداری از معاش و سوم دستریسی به دانش است.
فروغی افزود: از ملاک‌های دسترسی به دانش سال‌هایی است که آن جامعه با دانش مأنوس بوده و دوم مربوط به سال‌های برخورداری از آموزش است.
وی با اشاره به اینکه امروزه صنعت تعریف مشخصی دارد، افزود: تعریف صنایع فرهنگی و نشر در کشورمان مهجور است یعنی صنایع فرهنگی و نشر به عنوان صنعت به حساب نمی‌آید. در حالی که صحیح این است که به صنعت به عنوان زیرشاخه فرهنگ نگاه کنیم.
كلاس‌هاي آموزش صنف متوقف مانده
محمد مهدی صادقی نژاد نیز با بیان اینکه کتاب و نشر طی سده‌های اخیر توسعه همه جانبه داشته، گفت: این توسعه به نحوی است که سبب شده جایگاه رفیعی در نظام سیاسی و اجتماعی دنیا داشته باشیم. هیچ صنعتی مثل کتاب پرمخاطره و پرمسأله نیست. رشد و تحول در حیطه نشر به عواملی از جمله نیروی انسانی به عنوان محور توسعه و آموزش و پژوهش بستگی دارد. از طرفی خود مدیران انتشاراتی باید تحت آموزش باشند تا نگرش آنها تغییر کند.
وی ادامه داد: اتحادیه ناشران اقدام به راه اندازی رشته مدیریت نشر کرده که به دلایلی فعلاً متوقف شده است ولی سرفصل‌ها و محتوای آنها با رویکرد مدیریت نشر تدوین شده تا به دو هدف تربیت مدیر برای صنعت نشر و تربیت مدرس و دانش آموختگان برای امر پژوهش برسد.
صادقی نژاد افزود: عده‌ای از ناشران موفق یا نیروهای خود را آموزش داده‌اند یا اینکه خود مدیران به ارتقای دانش با استفاده از تجربیات رسیده اما بدنه موسسات انتشاراتی آموزش دیده مهارت کافی را ندارد، در این موقعیت در تولید فرهنگی و ملی که بحث توزیع و فروش پیش می‌آید، امکان همپایی با سایر کشورها در زمینه نشر فراهم نمی‌شود. همچنین نیروهای انتشاراتی باید در زمینه ارتباط موثر و تفکر خلاق، مدیریت خلاق، مهارت لازم داشته باشد.
تعداد ناشران حرفه‌اي، كمتر از 200
مطلبی درباره مشکلات موجود در صنعت نشر عنوان کرد: مشکلات و آسیب‌های بیرونی در صنعت نشر بسیار است بزرگترین مشکل نشر را در بدنه صنعت نشر می‌دانند. بسیاری از مشکلات ما در زمینه دانشی است که مدیران و کارمندان اشراف کافی در آن حوزه ندارند. تعداد ناشران حرفه‌ای به دویست نفر هم نمی‌رسد و این نشان می‌دهد که آموزش ما همیشه به راه خود و صنعت هم به راه خود رفته است.
سیامک دری در ادامه افزود: معمولا زمان انجام برنامه‌ریزی آموزشی بازخوردی از صنعت می‌گیرند تا برنامه‌ها براساس آن تدوین شود. اینکه نیازها کامل به وسیله اتحادیه ناشران منتقل شود، اهمیت دارد. اگر این نیازها دقیق تعریف شود، می‌توانیم هدف‌گذاری و ارزیابی انجام دهیم.دری یادآور شد: در برنامه‌ریزی‌ها باید بیش از هرچیز آینده را مشخص کنیم که صنعت نشر می‌خواهد به کجا برود و باید بررسی کنیم تا برنامه‌ریزی صحیحی در این زمینه تدوین شود. ما نشر را تولید فنی و چاپی و همچنین فرهنگی و صنعتی می‌دانیم باید طوری عملیات را انجام دهیم که بتوانیم از امکانات نشر الکترونیک که باعث کم شدن هزینه و استفاده از امکانات موجود می‌شود، استفاده کنیم. دید ما در زمینه آموزش بیشتر صنعتی است.فروغی گفت: قبول دارم که در بدنه نشر دچار مشکل هستیم اما مثل خیلی از امور دیگر که به باور رسیدیم درآنها مشکل داریم، باید بسترهای لازم را فراهم کنیم. گاهی مساله نشر به صورت ارثی است، اما باید نیازها را بسنجیم و براساس نیازهای موجود راهکار پیدا کنیم. به زعم اینکه در زمینه نشر تجربه‌های گران‌سنگی داریم باید بگوییم کافی نیست و باید مدیران در این زمینه آموزش کافی ببينند.
ناشر نباشد، صنف نشر و توزيع مي‌خوابد
وی افزود: در مورد همکارانی که در موسسات نشر و توزیع کار می‌کنند مشکلی وجود دارد که اگر یک روز ناشر یا کتابفروشی نباشد سرنوشت آنها معلوم نیست. معمولا در راس هرم نیروهای کارآمد داریم اما در سطوح پایین‌تر کارشناسانی برای اجرای امور نشر نداریم که اگر روزی مسئول اصلی نیاید، بتوانند این حوزه را هدایت کنند. حوزه‌های آکادمیک، می‌تواند همین جا به کمک صنعت نشر بیایند و ایرادات را برطرف کنند.
مطلبی در ادامه افزود: پژوهش و دانش زیربنای هر آموزشی است. ما در زمینه دانش صنعت نشر مشکل داریم. در واقع تنها به بازتولید آنچه داشتیم، پرداخته‌ایم و ادبیات جدیدی در این رابطه نداریم.
اتحاديه نشر آسيب‌شناسي كند
در ادامه این نشست صادقی نژاد توضیح داد: آثار تالیفی و ترجمه‌ای که بتواند به صنعت نشر کمک کند، کم بوده است.
وی افزود: ما پژوهش‌هایی برای بررسی بیشتر در حوزه روابط عمومی در صنعت نشر، فناوری‌های نوین، برنامه‌های توسعه‌ای، اقتصادی و روابط اجتماعی درون سازمانی و برون سازمانی داریم. برای این حیطه‌ها حدود هشتاد موضوع می‌توانند سرفصل قرار بگیرند.
صادقی‌نژاد ادامه داد: ما مشکلات ساختار نامناسب در تولید، محدودیت عرصه و تقاضای کتاب و تصدیگری دولت در فرهنگ را داریم.
داریوش مطلبی نیز در ادامه درباره ارتباط دانشگاه با صنعت بیان کرد: پژوهش به عنوان تحقیق دانشجویی چندان موثر واقع نمی‌شود بلکه باید متقاضی در زمینه عملیات پژوهشی داشته باشیم. یعنی متقاضی باید داشته باشیم که موضوع و مشکل خود را در زمینه پژوهش مطرح کند و هزینه‌های خود را تامین کند. اگر این اتفاق نیفتد هیچ ثمری برای صنعت نشر ندارد. اولین کاری که اتحادیه باید در این زمینه انجام دهد این است که تحقیقات میدانی و آسیب شناسی انجام دهد و اولویت‌ها را شناسایی کند.
فروغی نیز عنوان کرد: کار ناشران باید مورد بررسی قرار گیرد که آیا مجموعه فعالیت‌هایشان فرهنگی است یا اقتصادی. باید اولویت‌ها بررسی شود و پژوهشی انجام دهیم که نشر یک صنعت است یا نیست. در تمام جوامع پیشرفته کارها به دست اصناف خصوصی است اما این تحقیقات گسترده و جامع نیازمند کمک دولتی است. بنده معتقدم این کار صنف است اما نیازمند حمایت دولتی است.
همچنین صادقی نژاد گفت: باید تغییر نگرش در مدیران و ناشران به وجود بیاید. مشکل این است که اتحادیه ناشران به کار پژوهش اهمیت می‌دهند، اما نمی‌دانند چه چیزی را نمی‌خواهند و چه چیزی را می‌خواهند. آزمون و خطاهایی که ناشران به دلیل مستند نبودن پژوهش‌ها انجام می‌دهند زیاد است. باید نگرش مثبت نسبت به اینکه پژوهش مشکلات و مسائل را حل می‌کند، به وجود بیاید.
همين كه اعضاي حوزه نشر و كتاب دور هم جمع شوند و از مشكلاتشان بگويند، كاري است كه به‌اين سادگي‌ها در طول سال رخ نمي‌دهد. از طرفي، محمود آموزگار، رييس صنف اتحاديه ناشران و كتابفروشان تهران، همزمان با روز اول برگزاري نمايشگاه بيست و هشتم،در گفت‌وگو با تجارت از تغييرات خوبي گفت كه با سپردن بخش‌هاي زيادي از نمايشگاه به صنف كتاب قرار است رخ بدهد، يكي از‌اين اتفاق‌هاي خوب، بررسي مشكلات نشر در دومين روز نمايشگاه بود. نشستي با عنوان «آموزش و پژوهش در صنعت نشر» كه 17 ارديبهشت‌ماه در تالار گفتگو برگزار شد و در آن، داریوش مطلبی، مدیر دانشکده چاپ و دانشیار دانشگاه، سیامک دری مدرس دانشکده چاپ، فتح‌الله فروغی، رئیس کمیسیون آموزش و عضو هیئت‌مدیره ناشران و کتابفروشان تهران و محمدمهدی صادقی‌نژاد حضور داشتند.
در ابتدای این نشست داریوش مطلبی گفت: حوزه نشر ارتباطات تنگاتنگی با تحولات دنیای جدید دارد. طی دهه‌های گذشته ارتباط دانشگاه و صنعت به عنوان یکی از حوزه‌های مهم تولید و مصرف مطرح شده است. ماحصل این مسأله به تولید دانایی و توانایی صنعت باید منجر شود.
وی افزود: ایران از حیث ارتباط دانشگاهی با صنعت ایران از بین 125 کشور رتبه 88 را داشته است. این نشان می‌دهد در تولید علم مشکلی نداریم اما اینکه چرا در صنعت نشر با مشکل روبرو هستیم جای سوال است.
مدیر دانشکده چاپ عنوان کرد:
سرمایه گذاری در حوزه نیروی انسانی یکی از نکات مهم سرمایه گذاری بلندمدت است. اگر نیروی انسانی دانش و توان علمی نداشته باشد، نمی‌تواند رشد متوازن داشته باشد؛ از آنجا هم که آموزش و پژوهش رشد متوازن ندارند، شرایط لازم مهیا نمی‌شود.
سیامک دری نیز در ادامه این نشست یادآور شد: آموزش‌های مهارتی و حرفه‌ای جزئیاتی در اجرا دارد که همیشه به نتیجه لازم منجر نمی‌شود. در حوزه آموزش‌های مهارتی اولین مسأله میانگین سنی آموزش‌پذیران است که شکل آموزش را تغییر می‌دهد.
آموزش درست به صنف رونق مي‌دهد
دری افزود: ما در حوزه نشر رشته کاردانی چاپ و نشر و کارشناسی ناپیوسته مدیریت هنر را داریم. غیر از مشکلات علمی، مشکل دیگر ما مربوط به مدرسان است. مدرسان حرفه‌ای که بتوانند در حد کاربرد علمی پیش بروند، کم داریم. اهمیت آموزش برای ما از این روست که بتوانیم رشته‌های ارشد علمی و دکترا را داشته باشیم که در این صورت علمیات پژوهش خاصی انجام نمی‌شود.
سپس فتح الله فروغی در تعریف شاخه‌های صنعت نشر گفت: وقتی شاخص‌های توسعه‌ای در کشورهای مختلف بررسی می‌شود، عوامل توسعه‌زا این است که آن جامعه زندگی سالمی داشته باشد. دوم برخورداری از معاش و سوم دستریسی به دانش است.
فروغی افزود: از ملاک‌های دسترسی به دانش سال‌هایی است که آن جامعه با دانش مأنوس بوده و دوم مربوط به سال‌های برخورداری از آموزش است.
وی با اشاره به اینکه امروزه صنعت تعریف مشخصی دارد، افزود: تعریف صنایع فرهنگی و نشر در کشورمان مهجور است یعنی صنایع فرهنگی و نشر به عنوان صنعت به حساب نمی‌آید. در حالی که صحیح این است که به صنعت به عنوان زیرشاخه فرهنگ نگاه کنیم.
كلاس‌هاي آموزش صنف متوقف مانده
محمد مهدی صادقی نژاد نیز با بیان اینکه کتاب و نشر طی سده‌های اخیر توسعه همه جانبه داشته، گفت: این توسعه به نحوی است که سبب شده جایگاه رفیعی در نظام سیاسی و اجتماعی دنیا داشته باشیم. هیچ صنعتی مثل کتاب پرمخاطره و پرمسأله نیست. رشد و تحول در حیطه نشر به عواملی از جمله نیروی انسانی به عنوان محور توسعه و آموزش و پژوهش بستگی دارد. از طرفی خود مدیران انتشاراتی باید تحت آموزش باشند تا نگرش آنها تغییر کند.
وی ادامه داد: اتحادیه ناشران اقدام به راه اندازی رشته مدیریت نشر کرده که به دلایلی فعلاً متوقف شده است ولی سرفصل‌ها و محتوای آنها با رویکرد مدیریت نشر تدوین شده تا به دو هدف تربیت مدیر برای صنعت نشر و تربیت مدرس و دانش آموختگان برای امر پژوهش برسد.
صادقی نژاد افزود: عده‌ای از ناشران موفق یا نیروهای خود را آموزش داده‌اند یا اینکه خود مدیران به ارتقای دانش با استفاده از تجربیات رسیده اما بدنه موسسات انتشاراتی آموزش دیده مهارت کافی را ندارد، در این موقعیت در تولید فرهنگی و ملی که بحث توزیع و فروش پیش می‌آید، امکان همپایی با سایر کشورها در زمینه نشر فراهم نمی‌شود. همچنین نیروهای انتشاراتی باید در زمینه ارتباط موثر و تفکر خلاق، مدیریت خلاق، مهارت لازم داشته باشد.
تعداد ناشران حرفه‌اي، كمتر از 200
مطلبی درباره مشکلات موجود در صنعت نشر عنوان کرد: مشکلات و آسیب‌های بیرونی در صنعت نشر بسیار است بزرگترین مشکل نشر را در بدنه صنعت نشر می‌دانند. بسیاری از مشکلات ما در زمینه دانشی است که مدیران و کارمندان اشراف کافی در آن حوزه ندارند. تعداد ناشران حرفه‌ای به دویست نفر هم نمی‌رسد و این نشان می‌دهد که آموزش ما همیشه به راه خود و صنعت هم به راه خود رفته است.
سیامک دری در ادامه افزود: معمولا زمان انجام برنامه‌ریزی آموزشی بازخوردی از صنعت می‌گیرند تا برنامه‌ها براساس آن تدوین شود. اینکه نیازها کامل به وسیله اتحادیه ناشران منتقل شود، اهمیت دارد. اگر این نیازها دقیق تعریف شود، می‌توانیم هدف‌گذاری و ارزیابی انجام دهیم.دری یادآور شد: در برنامه‌ریزی‌ها باید بیش از هرچیز آینده را مشخص کنیم که صنعت نشر می‌خواهد به کجا برود و باید بررسی کنیم تا برنامه‌ریزی صحیحی در این زمینه تدوین شود. ما نشر را تولید فنی و چاپی و همچنین فرهنگی و صنعتی می‌دانیم باید طوری عملیات را انجام دهیم که بتوانیم از امکانات نشر الکترونیک که باعث کم شدن هزینه و استفاده از امکانات موجود می‌شود، استفاده کنیم. دید ما در زمینه آموزش بیشتر صنعتی است.فروغی گفت: قبول دارم که در بدنه نشر دچار مشکل هستیم اما مثل خیلی از امور دیگر که به باور رسیدیم درآنها مشکل داریم، باید بسترهای لازم را فراهم کنیم. گاهی مساله نشر به صورت ارثی است، اما باید نیازها را بسنجیم و براساس نیازهای موجود راهکار پیدا کنیم. به زعم اینکه در زمینه نشر تجربه‌های گران‌سنگی داریم باید بگوییم کافی نیست و باید مدیران در این زمینه آموزش کافی ببينند.
ناشر نباشد، صنف نشر و توزيع مي‌خوابد
وی افزود: در مورد همکارانی که در موسسات نشر و توزیع کار می‌کنند مشکلی وجود دارد که اگر یک روز ناشر یا کتابفروشی نباشد سرنوشت آنها معلوم نیست. معمولا در راس هرم نیروهای کارآمد داریم اما در سطوح پایین‌تر کارشناسانی برای اجرای امور نشر نداریم که اگر روزی مسئول اصلی نیاید، بتوانند این حوزه را هدایت کنند. حوزه‌های آکادمیک، می‌تواند همین جا به کمک صنعت نشر بیایند و ایرادات را برطرف کنند.
مطلبی در ادامه افزود: پژوهش و دانش زیربنای هر آموزشی است. ما در زمینه دانش صنعت نشر مشکل داریم. در واقع تنها به بازتولید آنچه داشتیم، پرداخته‌ایم و ادبیات جدیدی در این رابطه نداریم.
اتحاديه نشر آسيب‌شناسي كند
در ادامه این نشست صادقی نژاد توضیح داد: آثار تالیفی و ترجمه‌ای که بتواند به صنعت نشر کمک کند، کم بوده است.
وی افزود: ما پژوهش‌هایی برای بررسی بیشتر در حوزه روابط عمومی در صنعت نشر، فناوری‌های نوین، برنامه‌های توسعه‌ای، اقتصادی و روابط اجتماعی درون سازمانی و برون سازمانی داریم. برای این حیطه‌ها حدود هشتاد موضوع می‌توانند سرفصل قرار بگیرند.
صادقی‌نژاد ادامه داد: ما مشکلات ساختار نامناسب در تولید، محدودیت عرصه و تقاضای کتاب و تصدیگری دولت در فرهنگ را داریم.
داریوش مطلبی نیز در ادامه درباره ارتباط دانشگاه با صنعت بیان کرد: پژوهش به عنوان تحقیق دانشجویی چندان موثر واقع نمی‌شود بلکه باید متقاضی در زمینه عملیات پژوهشی داشته باشیم. یعنی متقاضی باید داشته باشیم که موضوع و مشکل خود را در زمینه پژوهش مطرح کند و هزینه‌های خود را تامین کند. اگر این اتفاق نیفتد هیچ ثمری برای صنعت نشر ندارد. اولین کاری که اتحادیه باید در این زمینه انجام دهد این است که تحقیقات میدانی و آسیب شناسی انجام دهد و اولویت‌ها را شناسایی کند.
فروغی نیز عنوان کرد: کار ناشران باید مورد بررسی قرار گیرد که آیا مجموعه فعالیت‌هایشان فرهنگی است یا اقتصادی. باید اولویت‌ها بررسی شود و پژوهشی انجام دهیم که نشر یک صنعت است یا نیست. در تمام جوامع پیشرفته کارها به دست اصناف خصوصی است اما این تحقیقات گسترده و جامع نیازمند کمک دولتی است. بنده معتقدم این کار صنف است اما نیازمند حمایت دولتی است.
همچنین صادقی نژاد گفت: باید تغییر نگرش در مدیران و ناشران به وجود بیاید. مشکل این است که اتحادیه ناشران به کار پژوهش اهمیت می‌دهند، اما نمی‌دانند چه چیزی را نمی‌خواهند و چه چیزی را می‌خواهند. آزمون و خطاهایی که ناشران به دلیل مستند نبودن پژوهش‌ها انجام می‌دهند زیاد است. باید نگرش مثبت نسبت به اینکه پژوهش مشکلات و مسائل را حل می‌کند، به وجود بیاید.
مطالب مرتبط
آخرین اخبار