موسی شهبازی
معاون دفترمطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس
واقعیت این است که با انباشتی از چالش‌ها مواجه هستیم و امیدواریم دولت آینده به یک اولویت‌بندی مشخص برسد چراکه رفع تمام چالش‌ها در کوتاه مدت ممکن نیست.به نظر می‌رسد اگر قرار باشد یک رکن محوری را برای اصلاحات اقتصادی قرار دهیم که بتواند مسئله معیشت و تولید ناخالص ملی را حل کند، آن مسئله ..تولید داخل است. اگر تمام ملزومات آن را از شروع فعالیت تا ثبات اقتصادی یک کسب و کار و دانش‌بنیان شدن اقتصاد کشور فراهم کنیم، مشکلات ما در حوزه توزیع درآمد (با حمایت از کسب و کارهای خرد) نیز حل خواهد شد.
اکنون در شرایط رکود تورمی هستیم، اگر بخواهیم از نگاه تولید به موضوع تورم نگاه کنیم، بخش عرضه اقتصاد ایران با محدودیت‌های جدی مواجه شده، همچنین رشد سرمایه‌گذاری در کشور نیز منفی است. با توجه به موضوع تولید، می‌توانیم برای این موضوع نیز هدف گذاری مطلوبی داشته باشیم.
برخی مسائل در کشور مربوط به مشکلات فرآیندی در کشور است. به طور مثال نبود حکمرانی داده و اطلاعات در کشور یک مشکل فراآیندی است، بدین معنا که واقعا اطلاعات شغلی، مهارتی و محل سکونت افراد را در کشور در اختیار نداریم. این در حالی است که بسیاری از کشورها حکمرانی و مدیریت اقتصادی را با ابزار داده و اطلاعات کار می‌کنند و متاسفانه ما عقب هستیم. اصل کاری که باید در کشور ما رخ دهد، این است که مشخص شود برای مدیریت اقتصادی کشور چه اطلاعاتی را نیاز داریم. این اطلاعات می‌تواند شامل محل زندگی و دارایی‌ها و ثروت باشد. حکومت می‌تواند برای مبارزه با فساد، توانمندسازی فقرا، مبارزه با قاچاق و پولشویی از این اطلاعات استفاده کند.
مسئله دیگری که از همین جنس است اما در سالیان اخیر مورد بی‌توجهی قرار گرفته، بحث کنترل تراکنش‌های مالی است. متاسفانه به بودجه نگاه می‌کنیم و می‌گوییم که دولت درآمد مالیاتی ندارد و بعد می‌گوییم یکی از راه‌ها این است که بیاییم و پایه های جدید مالیاتی تعیین کنیم.باید پرسید، آیا اشراف اطلاعاتی لازم را در اختیار داریم تا جلوی فرارهای مالیاتی را بگیریم؟ در حال حاضر نیز درآمدهای مالیاتی داریم اما به دلیل نبود نگاه درست در کنترل تراکنش‌های بانکی این درآمدها کفاف هزینه‌های دولت را نمی‌دهد. متاسفانه پارادایمی وجود دارد که می‌گوید ما نباید در حساب‌های مردم سرک بکشیم، اتفاقا این همان کاری است که باید انجام شود تا افرادی که فرار مالیاتی یا پولشویی می‌کنند، مشخص شوند.
مردم می‌گویند این راهکارهایی که می‌شنویم، چرا اتفاق نمی‌افتد و این مشکلات رفع نمی‌شود، در حالی که چند چالش داریم و هنوز نتوانسته‌ایم آنها را رفع کنیم. مسئله هماهنگی و اجماع بریکسری از اصلاحات در کشور یکی از این مشکلات است. به طور مثال بحث کسری بودجه را داریم، اما در تصمیم‌گیری‌ها تعارض منافع و تقدم منافع کوتاه مدت سیاسی با بلند مدت وجود دارد. دولت می‌گوید که چرا من باید این کسری بودجه را تامین کنم و همه را ناراضی کنم که دولت بعدی بیاید و ترجیحات را به نفع خودش تغییر دهد.
در حال حاضر می‌گوییم که مالیات برای ثروتمندان باید تصویب شود، اما چند سال است که دولت وعده لایحه مالیات بر درآمد و مالیات بر عایدی سرمایه را می‌دهد اما چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. بنابراین راهکارها وجود دارد ولی متاسفانه احزابی که به دولت مستقر نزدیک هستند، عموما از قشر متوسط به بالا هستند و معنای سیاسی آن این است که باید منافع آنها را تامین کنم.
