گروه اقتصاد کلان: بر اساس جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری جمعیت ١٥ ساله و بیشتر در بهار ١٤٠٢ به ۸.۲ درصد رسیده که نسبت به فصل مشابه در سال گذشته یک درصد کاهش یافته است.
به گزارش «تجارت آنلاین»، مرکز امار ایران جدیدترین داده‌های خود از نرخ بیکاری در بهار سال 1402 را اعلام کرد که بر اساس این گزارش نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر در سه ماهه اول سال به 8.2 درصد رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل یعنی در بهار سال 1401 کاهش یک درصدی را تجربه کرده است. کاهش نرخ بیکاری بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران در حالیست که اقتصاد کشور گرفتار رکود شده و آمارهای تجربی نیز حکایت از رشد نرخ بیکاری دارد.
جزئیات نرخ بیکاری بهار 1402
مرکز آمار اعلام کرد که در بهار امسال، به میزان ٤١,٢ درصد جمعیت ١٥ ساله و بیشتر، از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ١٤٠١) سه درصد افزایش یافته است. بررسی نرخ بیکاری افراد ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ٨,٢ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ١٤٠١)، ١.٠ درصد کاهش یافته است. در بهار ١٤٠٢، به میزان ٤١,٢ درصد جمعیت ١٥ ساله و بیشتر، از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ١٤٠١) ٠.٣ درصد افزایش یافته است. جمعیت شاغلین ١٥ ساله و بیشتر در این فصل ٢٤ میلیون و ٣٠٦ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ٧٢٨ هزار نفر افزایش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در بهار ١٤٠٢، بخش خدمات با ٥١,٣ درصد بیش‌‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی، بخش‌های صنعت با ٣٣.١ درصد و کشاورزی با ١٥.٥ درصد قرار دارند. نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ ساله، حاکی از آن است که ٢١,٦ درصد از فعالان این گروه سنی در بهار ١٤٠٢ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ١٤٠١) ٢.٤ درصد کاهش یافته است. بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ٣٥ ساله نیز نشان می‌دهد که در بهار ١٤٠٢، ١٥,٥ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به بهار ١٤٠١، به میزان ١.١ درصد کاهش یافته است. از طرف دیگر بررسی سهم جمعیت ١٥ ساله و بیشتر دارای اشتغال ناقص نشان می‌دهد که در بهار ١٤٠٢، ٨,٣ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کمتر از ٤٤ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ٣٩.٨ درصد از شاغلین ١٥ ساله و بیشتر، ٤٩ ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند.
عقب‌نشینی از رکورد زمستان 1401
کاهش نرخ بیکاری در بهار سال 1402 در حالی اتفاق افتاده که فصل قبل نرخ بیکاری رکورد سه ساله خود را نیز شکسته بود. داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد جمعیت فعال 15 ساله و بیشتر در سال گذشته برابر با 25 میلیون و 962 هزار نفر بوده که از این میزان حدود 2 میلیون و 526 هزار نفر بیکار بوده‌اند. نسبت این دو رقم گویای نرخ بیکاری 9.7 درصدی در زمستان 1401 بوده است. این در حالی است که یکی از مهمترین وعده‌های دولت سیزدهم ایجاد سالانه یک میلیون شغل در کشور بوده است. در کنار افزایش بیکاری در کشور در زمستان 1401 میزان مشارکت در اقتصاد نیز کاهش پیدا کرد. در همین رابطه داده‌های آماری نشان از نزول نرخ مشارکت اقتصادی در کشور داشته است. داده‌های مرکز آمار ایران نشان داد نرخ مشارکت اقتصادی در زمستان سال قبل برابر با 40.5 درصد بوده که کمترین سطح را در سال گذشته داشته است. طبق روندهای آماری می‌توان گفت وضعیت مشارکت اقتصادی افراد در اقتصاد شیبی نزولی را در فصول اخیر سپری کرده است. به باور بسیاری از کارشناسان رشد نرخ بیکاری در کنار افزایش نرخ مشارکت اقتصادی در کشور علامت‌هایی از بحران در وضعیت اشتغال کشور است؛ با این حال هنوز نرخ بیکاری در مقایسه با سطوح بالای ثبت شده در سال‌های پیش از 1399 پایین‌تر بود. نرخ مشارکت اقتصادی اگرچه از زمستان سال 1400 روند صعودی ثبت کرد و از کمتر از 40.5 درصد در پاییز 1401 به 41 درصد رسید اما از فصل پاییز به بعد دوباره روند نزولی آن آغاز شد و در زمستان سال 1401 دوباره به سطح 40.5 درصد رسید. آمارهای نرخ بیکاری در حالی منتشر شده که دولت ادعا می‌کند در سال 1401 نه تنها وعده یک میلیون شغل در سال را محقق کرده بلکه حتی بیش از 1 میلیون شغل نیز ایجاد کرده و از برنامه تنظیم شده جلوتر بوده است. کاهش نرخ بیکاری در کشور در حالیست که میزان سرمایه‌گذاری در کشور در سطوح بسیار پایینی قرار دارد و طبق برآورد بانک جهانی برای ایجاد یک میلیون شغل به طور متوسط باید 50 میلیارد دلار در سال سرمایه‌گذاری صورت بگیرد اما به نظر می‌رسد در ساختار سیاست‌گذاری اقتصادی در کشور بر رابطه مستقیم بین افزایش سرمایه‌گذاری و کاهش نرخ بیکاری وجود باور ندارند و سامانه‌های طراحی شده برای رصد اشتغال در کشور از مسیری غیر از ثبت بیمه‌های اجباری ارائه می‌شود. به عنوان مثال در زمستان گذشته در حالی که وزیر تعاون از ایجاد بیش از یک میلیون شغل در کشور سخن گفت اما داده‌های مرکز آمار ایران نشان داد که میزان اشتغال خاص ایجاد شده از زمستان سال 1400 تا زمستان سال 1401 تنها 262 هزار نفر بوده است. این بدین معنی است که حتی اگر وعده دولت مبنی بر ایجاد یک میلیون شغل درست باشد میزان اشتغال از دست رفته حدود 740 هزار نفر بوده است که بدین ترتیب عدد 260 هزار نفری اشتغال خالص مرکز آمار ایران به دست می‌آید.
