مراسم روز اربعین در کربلا چطور برگزار می‌شود؟
با نزدیک شدن به بیستم ماه صفر، زائران اربعین حسینی خود را به کربلا رسانده‌اند تا در عزای چهلمین روز از شهادت امام حسین (ع) و یاران باوفایش به سوگ بنشینند. در این گزارش ویدیویی دقایقی از عزاداری مسلمانان حاضر شده در کربلای معلی را مشاهده می‌کنید.
اربعین حسینی جایگاه ویژه‌ای در مکتب تشیع داشته و همه ساله همچون عاشورا و تاسوعای حسینی مورد توجه شیفتگان و رهروان راه حق قرار گرفته و با برگزاری مراسم‌ها و اعمال مختلف، گرامی داشته می‌شود.
در روایتی که «شیخ طوسی» از امام حسن عسکری(علیه السلام) نقل کرده، چنین آمده است: نشانه‌های مؤمن پنج چیز است: به جای آوردن پنجاه و یک رکعت نماز (۱۷ رکعت نماز واجب و ۳۴ رکعت نافله) و زیارت اربعین (امام حسین(علیه السلام)) در این روز و انگشتر را بر دستِ راست نهادن، و پیشانی را به هنگام سجده بر خاک گذاردن و بسم الله الرّحمن الرّحیم را در نماز بلند گفتن.
در مفاتیح الجنان و سایر متون اسلامی مطالبی در مورد اعمال اربعین حسینی ذکر شده که غسل زیارت، زیارت سیدالشهدا و به ویژه قرائت زیارت اربعین از جمله آن است.
در برخی روایات و متون دینی نیز خواندن زیارت اربعین از راه دور، غسل اربعین وتوبه (قبل از نماز ظهر)، بعد از نماز صبح صد مرتبه(لاحول ولاقوة الا بالله علی العظیم)، هفتاد مرتبه تسببحات اربعه، بعد از نماز ظهر سوره والعصر بعد هفتاد مرتبه استغفار، در غروب چهل مرتبه لا اله الا الله و بعد از نماز عشاء نیز سوره یاسین هدیه به سیدالشهدا در روز اربعین حسینی توصیه شده است.
در روایات آمده که جاماندگان از زیارت، می‌توانند با خلوص نیت زیارت اربعین را از دور نیز قرائت کنند.
رسول اکرم(ص) در سفارشهای خود به جناب ابوذر غفاری به اهمیت و جایگاه والای مؤمن در جهان اشاره کرده و فرموده است:«یا اباذر! ان الارض لتبکی علی المؤمن اذا مات اربعین صباحا؛ (مکارم الاخلاق، ص ۴۶۵) ای ابوذر! هنگامی که مؤمنی از دنیا میرود، زمین تا چهل روز برای فقدان او گریان و عزادار است»
این روایت را منشاء گرفتن چهلم برای متوفی در دین اسلام دانسته‌اند و از این روز یکی از مراسمهای مهم چهلم برای ما، چهل روز بعد از شهادت امام حسین(ع) و روز اربعین است. اربعین نیز مانند دیگر مراسمات عزاداری در هر کجای دنیا به نحوی انجام می شود. اما شاید شما هم بخواهید بدانید، عراقی ها به عنوان کسانی که بیشترین نزدیکی را از نظر فیزیکی به بارگاه امام حسین(ع) دارند، مراسم اربعین حسینی(ع) را چه طور برگزار می‌کنند.
طویریج
عزاداری سالانه اهالی شهر طویریج، از شهر خود تا حرم امام حسین(ع) در روز عاشورا یکی از بزرگترین و مشهورترین عزاداری‌های روز اربعین در عراق است. این مراسم به‌صورت هَرْوَله انجام می‌گیرد. هروله، نوعی از حرکت بین راه رفتن و دویدن است.
عزاداران طویریج دریک مسیر ۲۰ کیلومتری خود را تا کربلا می‌رسانند و با اذکاری مثل «واحسینا»، «لَبَّیکَ یا حسین» و «وا ویل علی العباس» از یک درب حرم امام حسین(ع) یا حضرت عباس(س) وارد میشوند و هروله‌کنان از یکی از درب‌های دیگر بیرون می‌روند.
برخی نخستین برگزارکننده مراسم عزای طویریج به صورت هروله را سید صالح قزوینی (درگذشت: ۱۳۰۴ق) دانسته‌اند؛ اما عده‌ای دیگر ریشه هروله در عزاداری طویریج را به بیش از ۳۰۰ سال قبل بر می‌گردانند و آن را نماد حرکت هروله‌کنان مردان بنی‌اسد از شهر طویریج در سال ۶۱ق برای تدفین امام حسین(ع) ذکر کرده‌اند.
در سال ۱۳۷۰ش حزب بعث عراق برپایی عزاداری طویریج را ممنوع کرد، اما مردم برای برگزاری این مراسم پافشاری کردند و این امر موجب بازداشت و اعدام شرکت‌کنندگان شد. برپایی این مراسم بعد از سقوط حکومت صدام در سال ۱۳۸۲ش از سر گرفته شد
عزاداری طُوَیریج بزرگترین مراسم عزای حسینی روز عاشورا در جهان خوانده شده است که جمعیتی چند صدهزار نفری از عراق و خارج آن که بخش قابل توجهی ایرانی هستند، در آن شرکت می‌کنند.
هوسه
«هوسه» قصاید ویژه قبایل جنوب عراق و فرات است که درباره ارزش هایی مثل قهرمانی و شجاعت سروده می‌شود. سبک عزاداری با این اشعار را «هوسات» می‌نامند و اینگونه است که در یک طرف جاده، ده ها تن دایره وار می‌ایستند و در میان این جمع، یکی اشعار را می‌خواند.
در جایی از مراسم جماعت اطراف شاعر دم می گیرند و یک بیت از آن قصیده را همراه با حرکات موزون و حرکت دایره وار سینه‌زنی تکرار می کنند. شرکت‌کنندگان در هوسات، اغلب جوانان هستند.
پیاده‌روی اربعین
این مراسم سالهاست که برای اکثر ایرانیان مراسمی آشناست. مسیر اصلی این پیاده‌روی از نجف تا کربلاست. برخی پیاده‌روی را از کنار حرم امام علی(ع) شروع می‌کنند و با گذشتن از کنار قبرستان متبرک وادی‌السلام و زیارت اهل قبور وارد « مشایه» یا همان مسیر نجف به کربلا میشوند.
البته راه دیگری هم برای پیاده‌روی اربعین هست که به آن مسیر «شط» یا «طریق‌العلما» می‌گویند و برخی آن مسیر را برای پیاده‌روی تا کربلا انتخاب می‌کنند.
یکی از پدیده های جالب و در عین حال پرمعنا و مفهوم، وجود گروه های مختلف خدمت رسانی است که در طول راه، به پیادگان خدمات گوناگون ارائه می دهند. یکی از این خدمات، دعوت زائران به توقف و استراحت و در اختیارگذاردن اتاق و خانه برای بیتوته آنهاست.
عزاداری در بین‌الحرمین
آیین عزاداری روز اربعین در شهر کربلا، از پنج روز مانده به بیستم ماه صفر آغاز می شود. کاروان ها و دسته های بزرگ سوگواری اباعبدالله(ع) از جاهای مختلف خود را به این شهر می رسانند.
نخستین کاروان ماتم، کاروان شبیه خوانان و تعزیه گردانان است که وارد کربلا می شود. پس از آنها دسته های سینه زنی و زنجیرزنی از شهرهای عراق به سوی کربلا روانه می شوند و از 17 صفر تا روز اربعین، از صبحگاه تا پاسی از شب به سینه زنی و زنجیرزنی و عزاداری می پردازند.
مراسم اصلی روز اربعین، دو ساعت گذشته از ظهر آغاز می شود. زائران به صورت دسته های منظم عزادار، نزدیک در ورودی مرقد امام حسین(ع) می ایستند و در حالی که بر سینه های خود می کوبند، یکی از مرثیه های حسینی را می خوانند و تکرار می کنند، و در پایان سینه زنی، دست ها را به نشانه سلام و تحیت به امام حسین(ع)، به سوی ضریح بالا می برند.
بعد از آن زائران وارد زیارتگاه می شوند و گرداگرد ضریح می گردند و نماز زیارت به جای می آورند و دعاهای مخصوص زیارت اربعین را می خوانند.
آخرین اخبار