گروه اقتصاد کلان - حسین خدنگ: عملیات طوفان الاقصی که توسط حماس علیه اسرائیل برنامه‌ریزی شد و پاسخ متعاقب اسرائیل به این حمله بازارهای مالی ایران را دچار تلاطم کرد. در حالی که نرخ ارز و سکه و طلا طی ماه‌های اخیر در یک دامنه ثابت در حال نوسان بود اما اخبار جنگ در منطقه باعث شکستن مقاومت‌های قیمتی بازارها شده است. شاخص کل بورس تهران در همان روز اول حمله ریزش بیش از 50 هزار واحدی را تجربه کرد و نرخ ارز در بازار غیررسمی نیز حتی در محدوده‌های کانال 53 هزار تومان نوسان کرد و قیمت سکه امامی نیز از مرز 31 میلیون تومان عبور کرد. اما به دنبال انتشار اخباری مبنی بر عدم دست داشتن مستقیم ایران در حمله حماس و سخنرانی رهبر انقلاب مبنی عدم دخالت مستقیم ایران در حمله و حتی گزارش خبرگزاری‌های خارجی مانند رویترز به نظر می‌رسد تب و تاب اولیه بازارها فروکش کرده و مسیر صعودی فعلا متوقف شده است. در حال حاضر نرخ ارز به کانال 51 هزار تومان بازگشته و سکه امامی همراستا با نرخ ارز اکنون به کانال 29 میلیون تومان عقب نشسته است. بسیاری از کارشناسان طی روزهای اخیر نظرات مختلفی را درباره وضعیت فعلی بازارهای مالی ارائه دادند و عمده آنها بر این موضوع تأکید کردند که روند کنونی افزایش نرخ ارز در کشور موقتی و زودگذر است و البته واکنش بازار به این اتفاق طبیعی است و نرخ‌ها دوباره به حالت قبل بازخواهند گشت.
آغاز رشد نرخ ارز در نیمه دوم سال
برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که با بازگشت تقاضا به بازار ارز نرخ ارز در نیمه دوم سال شروع به رشد خواهد کرد. «احمد جانجان» کارشناس بازار سرمایه در گفتگویی که با «تجارت» انجام داد روی این امر صحه گذاشت و عنوان کرد به طور میانگین نرخ ارز در کشور سالانه حدود 35 تا 40 درصد رشد می‌کند و انتظار افزایش نرخ ارز در نیمه دوم سال وجود دارد. وی در واقع بر این عقیده است که حتی اگر جنگ در منطقه اتفاق نمی‌افتاد بازار ارز مستعد رشد بود و به همین دلیل انتظار افزایش نرخ ارز در کشور وجود دارد. وی همچنین عنوان کرد که با توجه به آمارهای میانگین افزایش نرخ ارز در کشور، رشد نرخ ارز تا محدوده‌های 60 هزار تومان محتمل است. استدلال این کارشناس بازار سرمایه این است که بیشتر تقاضای مصرفی ارز در نیمه دوم سال اتفاق می‌افتد و در این نیمه ایران می‌بایست با شرکای تجاری خود تسویه انجام دهد. به همین دلیل نرخ ارز از اواخر پاییز می‌تواند رشد کند. جانجان همچنین عنوان می‌کند که نرخ ارز با توجه به فشار تقاضا می‌بایست رشد می‌کرد اما بانک مرکزی اجازه رشد را نداده و به نوعی نرخ ارز را در یک دامنه ثابت سرکوب کرده است. به همین دلیل حتی بدون وجود جنگ باز هم انتظار رشد نرخ ارز وجود داشت.
حضور قدرتمند بازارساز در کنترل نرخ ارز
اما خبرها حاکی از حضور قدرتمند بازارساز در بازار ارز است و برخی کارشناسان عقیده دارند که بانک مرکزی با مدیریت ارزی خود اجازه افزایش قیمت به نرخ دلار را نخواهد داد. خبرگزاری دولت گزارش داد که « شنیده‌ها حاکی از حضور بازارساز به منظرو عرضه سنگین ارز در بازار و جمع‌آوری نقدینگی ریال در نرخ‌های فعلی بازار است». این خبرگزاری همچنین در ادامه نوشته که «به نظر می‌رسد کاهش نرخ در روز جاری تا این لحظه هم تحت تاثیر واکنش بازار به این خبر و افزایش فروش در بازار بوده است». ایرنا همچنین در ادامه آورده «نشانه‌هایی از مداخله درهم از طریق یکی از بانک‌های عامل وجود دارد و این موضوع موجب شده که قیمت سکه بیش از 2 میلیون تومان کاهش پیدا کند». برخی از اقتصاددانان نیز به موضوع افزایش نرخ ارز طی روزهای اخیر واکنش داشته‌اند. آلبرت بغزیان گفته است سابقه تاریخی تغییرات نرخ ارز به کرات وجود داشته است که با تحولاتی مانند افزایش سفرهای خارجی، کریسمس و سال نو میلادی و حالا هم جنگ میان رژیم صهیونیستی و فلسطین بازار ارز تکان خورده است. بغزیان گفت: «باید تاکید کنم که تغییرات نرخ ارز به مراتب بسیار کمتر از رویدادهای گذشته بوده است، به طوری که اگر حوادث امروز فلسطین در دو سال گذشته رخ می‌داد، نرخ ارز تا ۶۰ هزار تومان افزایش می‌یافت، اما به دلیل مدیریت خوب بانک مرکزی، بازار ارز عکس‌العمل خاصی نشان نداده است؛ ضمن اینکه نرخ ارز مرکز مبادله ارز و طلا نیز تغییری نکرده است. این اقتصاددان بیان کرد: اگر بانک مرکزی ثبات نرخ ارز را در مرکز مبادله ارز و طلا حفظ کند و تامین ارز را نیز برای متقاضیان انجام دهد، هیجان کاذب بازار ارز فروکش خواهد کرد. «سید کمال سیدعلی» معاون ارزی اسبق بانک مرکزی و کارشناس مسائل ارزی نیز در سخنانی عنوان کرد «در شرایط موجود دلیل اصلی نوسانات نرخ ارز و رشد قیمت‌ها تا ۵۳ و ۵۴ هزار تومان نیز به دلیل تنش و فضایی است که در منطقه به وجود آمده و تاثیر منفی بر نرخ ارز گذاشته است».
این اقتصاددان با اشاره به تثبیت قیمت‌ها در بازار ارز طی ماه‌های گذشته، گفت: «نود درصد شرایط موجود به دلیل تنش میان اسرائیل و جنبش حماس است و این جو روانی در فضای مجازی باعث نوسان نرخ ارز بوده است». وی تاکید کرد: «در ماه‌های گذشته بانک مرکزی با اجرای سیاست‌های تثبیت توانسته بود آرامش را به بازار ارز بازگرداند و ثبات خوبی به بازار داده بود و بی‌شک با برقراری آرامش دوباره در منطقه، نرخ ارز ثابت می‌شود». سیدعلی بیان‌داشت: «در مرحله بعد باید تا پایان سال توجه ویژه‌ای به کسری بودجه و تورم داشته باشیم و در صورت کنترل آنها نرخ ارز متعادل خواهد شد». این اظهارات کارشناسان به وضوح بر نقش بانک مرکزی به عنوان کنترل‌کننده نرخ ارز تأکید دارند. اما در شرایط کنونی باید دید که آیا تب و تاب افزایش نرخ ارز و نیز مؤلفه‌های تاثیرگذار بر بازار در جهت افزایشی فروکش خواهند کرد و بانک مرکزی همچنان قصد دارد که دلار را در محدوده مورد نظر خودش اداره کند یا اینکه در آینده شاهد رشد نرخ ارز به کانال بالاتر خواهیم بود.
