قیمت دلار امروز و فردا مستعد است تا به‌شکل جدی تحت تاثیر اخبار سیاسی قرار بگیرد. برگه‌های تقویم ورق خورده‌اند و به موعد ۱۸ اکتبر، یعنی تاریخی که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت آمده تحریم‌های تسلیحاتی ایرانی به‌شکل خودکار لغو خواهد شد، نزدیک شده‌ایم.
تقلاهای شیطنت‌آمیز ماه‌های گذشته طرف‌های غربی برای ایجاد اختلال در این روند که به بخشی از برجام محسوب می‌شود، چند مرتبه شکل خورد. تلاش‌های جدی به‌طور خاص هنگام جنگ روسیه و اکراین شدت گرفت تا شاید علیه ایران اجماع جهانی شکل بگیرد. برنامه‌ریزی‌های مشابه را از روز شعله‌ور شدن آتش تخاصم در غزه شاهد بودیم. تروئیکای اروپایی تصور می‌کرد با بهانه‌جویی قادر است سیاست افزایش فشار بر ایران را پیاده‌سازی کند؛ بنابراین از اواخر مهرماه سال پیش دست به‌کار شد و چند مرتبه ایران را به نقض مفاد قطعنامه متهم کرد، اما حداقل تا الان شکست خورده.
ایران پاراگراف چهارم ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ را الزام‌آور نمی‌داند و به‌هرحال وقتی ۱۸ اکتبر یعنی چهارشنبه ۲۶ مهرماه فرا برسد، طبق وعده تحریم تسلیحاتی ایران خود به‌خود برداشته خواهد شد. احتمال بدقولی و عهدشکنی طرف‌های دیگر برجام وجود دارد و آمریکایی‌ها هم از چند ماه پیش اعلام کرده‌اند با وجود تاکید قطعنامه شورای امنیت، آن‌ها کار خودشان را می‌کنند و برای محدود کردن ایران ابزار‌هایی دیگری به کار می‌گیرند.
کسی دلار نمی‌خرد؛ حتی زیر قیمت
قیمت دلار امروز دوشنبه ۲۴ مهرماه در بازار توافقی و خدماتی به محدوده ۴۰ هزار و ۸۰۰ تومان قدم گذاشت. یک‌روز قبل در یکشنبه ۲۳ مهرماه همین دلار را ۴۱ هزار و ۲۱۰ تومان می‌فروختند که البته نسبت به بازار آزاد همچنان صرفه داشت، چون اگر در همان ساعت‌ها کسی آنقدر محتاج بود و لاجرم باید به بازار آزاد مراجعه می‌کرد، با اعدادی مثل ۵۰ هزار و ۷۰۰ تومان روبرو می‌شد.
تفاوت قیمت دلار آزاد و دولتی در روز دوشنبه ۲۴ مهرماه دست‌کم ۹ هزار و ۵۰۰ تومان برآورد می‌شود، اما مسئله اصلی برای مراجعان بازار آزاد این است که اول باید فروشنده پیدا کنند. بازار ارز این روز‌ها سروشکل عجیبی به خود گرفته و حتی اگر به قصد فروش دلار روانه بازار شوید، کسی جز دلال‌های کنار خیابان تحویل‌تان نمی‌گیرد.
قیمت دلار در صبح روز یکشنبه ۲۳ مهرماه کار خود را از روی پله ۵۰ هزار و ۸۵۰ تومان آغاز کرد و هرچقدر به ساعات پایانی روز نزدیک شدیم، قد و قواره قیمت دلار آب رفت. کف قیمت و سقف قیمت دلار در جریان معاملات این روز به ترتیب ۵۰ هزار و ۷۰۰ تومان و ۵۰ هزار و ۸۶۵ تومان ثبت شده است؛ بنابراین می‌توانیم عدد ۵۰ هزار و ۷۰۰ تومان را برای فروش دلار در این روز «منصفانه» بدانیم.
در میدان فردوسی چه خبر است؟
دلال‌های خیابان فردوسی و سبزه‌میدان، رفتار مرموزی دارند و تنها اگر مطمئن شوند کسی مامور نیست، تحویلش می‌گیرند. پیشنهادهایشان چه برای خرید و چه برای فروش غیرمعمول به‌نظر می‌رسد. مثلا روز یکشنبه که خودشان ادعا داشتند قیمت فروش دلار به ۵۰ هزار و ۷۰۰ تومان رسیده، حاضر نبودند با نرخ بالای ۴۸ هزار تومان دست به خرید بزنند. اگر کسی ناچار باشد برای دسترسی به پول نقد، دلارهایش را به چنین افرادی بفروشد کلاه‌گشادی سرش رفته. ضمن اینکه خطر معامله غیرقانونی با دلال‌ها در خیابان را نباید نادیده گرفت.
وضعیت سرمایه‌گذاران در بازار ارز
خرید دلار این روز‌ها با داشتن دو عامل مهم شجاعت شیر و پول کافی هم امکان‌پذیر نیست. بیشتر صرافی‌ها روی شیشه‌شان کاغذی چسبانده‌اند و به رهگذران اطلاع می‌دهند از خرید و فروش ارز معذور هستند. وضعیت بازار، بی‌ثباتی قیمت‌ها، ملاحظات امنیتی و قانونی و... دست به‌دست هم می‌دهند تا صرافی‌های قدیمی و باسابقه بی‌خیال سود احتمالی شوند و عطای دلار، یورو و سایر ارز‌ها را به لقایش ببخشند.
خرید دلار یا نگهداری دلار به‌عنوان سرمایه پرریسک‌تر از همیشه است. برای اینکه بفهمید سرمایه‌گذاران چه میزان ریسک را تحمل می‌کنند، کافی است بدانید دلار اردیبهشت امسال تا ۵۵ هزار و ۵۱ تومان پیش رفت و رکورد قیمت جدیدی از خود به جا گذاشت. بعد وقتی دوره اوج به سر رسید و نوبت زمان حضیض رسید، قیمت دلار در ۲۱ خرداد تا ۴۶ هزار و ۹۸۳ تومان ریخت.
دلار هفدهم مهرماه امسال دلار دوباره تا ۵۲ هزار و ۱۳۱ تومان پیش‌روی کرد و هنوز حاضر نشده از کانال ۵۰ هزار تومان خارج شود. هرچند با توجه به وضعیت فعلی بعید است مقاومت دلار تا پایان هفته دوام بیاورد و به‌زودی کانال ۵۰ هزار تومان را ترک خواهد کرد.
قیمت دلار روز دوشنبه ۲۴ مهرماه، با ایستادن روی پله ۵۰ هزار و ۳۵۰ تومان، بازدهی منفی ۳.۵ درصد را در طول هفت روز ثبت کرد. دوشنبه هفته قبل، دلار دست‌کم هزار و ۸۰۰ تومان گران‌تر فروخته می‌شد. عملکرد دلار در بازه یک‌ساله هنوز با رنگ سبز نمایش داده می‌شود و سرمایه‌گذاران توانسته‌اند به التفات رشد ۱۷ هزار و ۲۰۰ تومانی دلار، سودی معادل ۵۲ درصد در کیسه ذخیره کنند.
قیمت واقعی دلار چقدر است؟
قیمت دلار همان‌قدر که به عقب‌نشینی تمایل دارد از پتانسل کافی برای رشد برخوردار است. یک کارشناس اقتصادی و فعال بازار ارز به خبرگزاری مهر گفته اگر بخواهیم قیمت واقعی دلار را محاسبه کنیم باید نگاهی به قیمت نفت بیندازیم و مولفه‌هایی مانند رشد نقدینگی، رشد اقتصادی، تورم را نیز محاسبه کنیم.
قیمت واقعی دلار طبق گفته سایروس امیرآبادی با روش پیچیده‌ای محاسبه می‌شود. او گفته قیمت جهانی نفت اکنون در محدوده ۹۰ دلار است، اما نفت ایران را با قیمت هر بشکه ۷۰ دلار می‌فروشند. ایران برای اینکه بتواند کسری بودجه خود را پوشش دهد باید نفت را به جای ۷۰ دلار، با قیمت ۳۵۰ دلار بفروشد تا بتواند کسری بودجه را پوشش دهد. رسانه رسمی دولت اعلام کرده درآمد نفتی ایران ۱۴.۷ میلیارد دلار است که از راه فروش نفت به چین کسب شده و ما ۲۶۳ میلیون بشکه نفت را به چین با قیمت ۵۵ دلار فروخته‌ایم. صندوق بین‌المللی پول نیز از این طرف رشد نقدینگی در ایران را ۳۸ درصد و رشد اقتصادی را دو درصد اعلام کرده و شاخص تورم آمریکا را نیز باید ۴.۹ درصد محاسبه کرد.
قیمت دلار اسفند سال پیش ۴۶ هزار تومان بوده و اکنون بین ۵۰ تا ۵۳ هزار تومان نوسان می‌کند. اگر رشد نقدینگی را از رشد اقتصادی کم کنیم به ۳۶ درصد می‌رسیم و اگر همین را از تورم آمریکا کم کنیم عدد ۳۱ درصد به‌دست می‌آید. حالا اگر قیمت دلار را ۵۰ هزار تومان در نظر بگیریم و ۳۱ درصد آن را محاسبه و با نرخ فعلی دلار جمع کنیم، قیمت واقعی دلار در ایران با توجه به میزان رشد اقتصادی و میزان تورم عددی بین ۶۵ تا ۷۰ هزار تومان است.
قیمت دلار معاملات امروز را در کف کانال ۵۰ هزار تومانی به پایان رساند. قرارگرفتن در این سطح قیمتی نتیجه روند نزولی است که از روز‌های میانی هفته گذشته و با فروکش هیجانات جنگ آغاز شده است.
کارشناسان اقتصادی، نظرات متفاوتی درباره سرنوشت قیمت دلار دارند. برخی عنوان می‌کنند که قیمت دلار احتمالا دوباره به مقاومتی که از آن عقب رانده شد حمله می‌کند و با توجه به نابسامانی شاخص‌های اقتصادی کشور، دوباره بالا می‌رود.
در مقابل، برخی نیز بر این باورند که قیمت دلار در نقطه تعادلی قرار دارد و بنا نیست رشد دوباره‌ای را تجربه کند. اگرچه نگاه دیگری حاکی از آن است که قیمت دلار نزولی خواهد شد و به کریدور ۴۰ هزار تومانی برمی‌گردد.
ثبات نسبی در بازار ارز
علی شریعتی عضو اتاق بازرگانی ایران معتقد است که بازار ارز در حال حاضر به یک آرامش و ثبات نسبی رسیده است؛ اما سفته‌بازان، کاسبان ارزی و کانال‌های دلار فردایی همگی مترصد نشانه‌هایی هستند تا با آتش‌زدن به بازار ارز، جهت موج‌سواری برای معاملات سفته‌بازی اقدام کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا بازار ارز همانند سال گذشته دچار نوسانات شدید خواهد شد یا خیر اظهار کرد: در حال حاضر به دلیل دیپلماسی مناسب دولت با کشور‌های منطقه و کاهش تنش‌ها، وضعیت خوبی را شاهد هستیم و اگر مشکل خاصی پیش نیاید، نرخ ارز تحت کنترل خواهد بود. شریعتی به مهر گفت: همچنین مسئولان در سال گذشته تمام تلاش خود را برای کنترل بازار ارز انجام دادند، اما به علت محدودیت منابع ارزی، دستشان خالی بود.
بهبود وضعیت ارزی دولت
عضو اتاق بازرگانی ایران با اشاره به دسترسی احتمالی ایران به منابع ارزی، تصریح کرد: در حال حاضر با توجه به آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده و نیز تعاملات دیپلماسی ایران با کشور‌های منطقه به ویژه کشور عربستان، فروش نفت و مواردی از این دست، وضعیت منابع ارزی دولت برای کنترل نرخ ارز بسیار مناسب است؛ بنابراین نوسان زیادی در نرخ دلار وجود نداشته و روند آرام فعلی ادامه خواهد یافت.
شریعتی ادامه داد: منابع ارزی آزاد شده، فشار وارده بر بازار ارز را پوشش می‌دهد؛ در حالی که سال گذشته چنین چیزی وجود نداشت. همچنین تسهیلاتی که برای بازگشت طلا توسط دولت صورت گرفت باعث شد تا ورودی ارز بهبود پیدا کند و مخارج روزانه ارزی کشور از محل منابع قبلی استفاده و فشار روی بازار ارز کمتر شود.
وی افزود: هم‌اکنون آرامش نسبی بر بازار حاکم شده و شرایط هیجانی وجود ندارد؛ به طور مثال وقتی دلار در چند روز گذشته به ۵۳ هزار تومان رسید، به دلیل سوءاستفاده دلالان و موج سواری آنان بود، اما با کاهش دوباره نرخ ارز مشخص شد که دولت به خوبی بازار را تحت کنترل دارد.
منابع ارزی در خدمت واردات کالای اساسی
عضو اتاق بازرگانی ایران ضمن اشاره به اینکه بیشتر منابع ارزی کشور صرف واردات کالا‌های اساسی می‌شود، بیان کرد: خرید سالانه ۱۴ تا ۱۶ میلیارد دلار کالای اساسی توسط دولت، سهم زیادی در ایجاد نابسامانی در بازار ارز دارد. این خرید‌ها همگی بحث ذخایر استراتژیک مانند گندم، جو و گوشت است، ولی میزان ارزبری بالایی دارند و متوقف نمی‌شود.
پیش‌بینی قیمت دلار در نیمه دوم سال
شریعتی اظهار کرد: معمولا هیجانات نرخ ارز در روز‌های پایانی هفته به دلیل تعطیل بودن بانک‌ها و تحلیل مسائل منطقه، موجی ایجاد می‌کند تا دلالان و سفته‌بازان با نوسانات ساختگی سودی به دست آورند. وی بیان کرد: فکر می‌کنم تا پایان سال با توجه به حجم شبه‌پول در بازار و میزان تورم فعلی، ممکن است دلار تا پایان سال با شیب ملایم ۱۰ درصدی بالا رفته، اما همچنان در کانال ۵۰ هراز تومان باقی بماند.
گفتنی است طبق گزارش اخیر بانک مرکزی، با اقدامات و پیگیری‌های حقوقی، موانع قضائی جهت دسترسی به دارایی‌های ارزی این بانک در لوکزامبورگ به ارزش ۱.۷ میلیارد دلار برطرف شده و این منابع هم‌اکنون در دسترس بانک مرکزی ایران قرار گرفته است. علاوه بر این، طبق اظهارات یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق، ۱۰ میلیارد دلار از پول‌های ایران در عراق برای خرید کالا‌های غیرتحریمی به بانک تجارت این کشور سپرده شده است.
