به گزارش تابناک اقتصادی؛ بحث توزیع عادلانه یارانه حامل‌های انرژی از مواردی است که در خلال بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه مورد توجه نمایندگان قرار گرفته است، به طوری که در برنامه هفتم توسعه هدفگذاری‌ها بر مبنای خانوار است و در یارانه حامل‌های انرژی هم این گونه است.
۷۵ درصد مردم کشور زیر الگوی تعریف شده دولت مصرف می‌کنند و ما می‌توانیم به جای اینکه سهمیه بنزین را به هر خودرو بدهیم، برای هر کدملی بین ۱۵ تا ۲۰ لیتر در ماه در نظر بگیریم و همه افراد جامعه صرف نظر از اینکه خودرو دارند یا ندارند، سهمیه بنزین دریافت کنند. افرادی که به این بنزین نیازی ندارند، باید بتوانند سهمیه خود را در بازاری که تعریف می‌شود به فروش برسانند.
در طرح بازتوزیع یارانه انرژی قرار نیست بنزین جدیدی وارد سیستم شود، بلکه همین بنزین موجود به جای اینکه به خودرو اختصاص یابد به همه افراد دارای کدملی اختصاص پیدا می‌کند و افراد می‌توانند سهمیه بنزین خود را در بازار بفروشند و یا اینکه دولت آن را خریداری می‌کند. نظام توزیع یارانه‌ها به این ترتیب عادلانه‌تر می‌شود و همه افراد کشور از سهمیه بنزین یکسان بهره مند می‌شوند.
در ادامه نظریات یک کارشناس انرژی را در خصوص موضوعات مربوط به ناترازی بنزین و اختصاص سهمیه بنزین به نفر به جای خودرو می‌خوانید.
محمدرضا کارگزار کارشناس انرژی در گفت‌وگو با تابناک اقتصادی، با اشاره به این موضوع که در دوره بروز همه گیری کرونا شاهد کاهش مصرف بنزین در کشور بودیم، تصریح کرد: بعد از فروکش کردن کرونا، رشد مصرف در کشورمان ایجاد شد. به حدی که الان ناترازی بنزین بروز کرده است.
وی در ادامه گفت: در برنامه هفتم توسعه، سقف تولید ۱۲۹ میلیون لیتر در روز مشخص شده است. مصرف روزانه ما قطعاً در آینده بیشتر می‌شود و الان هم بیشتر از این میزان مصرف داریم. این شرایط قطعاً یک ناترازی جدی در حوزه بنزین به وجود می‌آورد و مجبور به واردات می‌شویم. با توجه به اختلاف قیمت جدی بنزین در ایران و منطقه فشار عجیبی به لحاظ اقتصادی به دولت وارد می‌شود.
این کارشناس ادامه داد: واقعیت این است که به خاطر شرایط اقتصادی و سیاسی فعلی امکان افزایش قیمت بنزین وجود ندارد. بنابراین، دولت مجبور است یارانه پنهان بنزین را تأمین کند. در این شرایط، ممکن است شاهد بروز کسری بودجه جدی تری برای دولت باشیم.
کارگزار توضیح داد: این موضوع درست است که اصلاح قیمت‌ها و واقعی سازی قیمت بنزین بر بهینه سازی مصرف اثر دارد. اما یک واقعیت دیگر را هم نباید از یاد ببریم، آن هم محیط مصرف است که همان خودروها هستند. در حال حاضر، متوسط مصرف خودرو‌های کشور به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر ۱۰ تا ۱۱ لیتر بنزین است. در حالی که در ترکیه متوسط مصرف حدود ۵ و نیم تا ۶ لیتر است.
این کارشناس انرژی ادامه داد: ما به عنوان کارشناسان حوزه انرژی انتظار داریم که دولت هر دو مسیر مربوط به قیمت و افزایش بازدهی خودروها را همزمان دنبال کند. به نحوی که با واقعی سازی قیمت‌ها الگوی مصرف را بهینه کنیم و دوم، از طریق اصلاح خودروها میزان مصرف کاهش یابد. در همین ارتباط، باید گفت که واردات خودرو و بهبود استاندارد‌های خودروها می‌توانند به کنترل مصرف کمک کنند.
این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: اگر به آمار‌ها نگاه کنیم، چیزی حدود ۵۰ درصد جمعیت کشور فاقد خودرو هستند و طبیعتاً از یارانه بنزین بهره مند نمی‌شوند.
کارگزار ادامه داد: نحوه اختصاص یارانه بنزین که به خودروها تعلق می‌گیرد، عدالت اجتماعی را مدنظر ندارد. هر کسی که خودروی بیشتری داشته باشد، از یارانه بیشتری بهره مند می‌شود. با توجه به این موضوعات، بنده با طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر به جای خودرو موافق هستم.
این کارشناس خاطرنشان کرد: از آنجایی که با اختصاص سهمیه بنزین به نفر به جای خودرو ذینفعان طرح بیشتر می‌شوند، افزایش قیمت بنزین توجیه پذیرتر می‌شود و مخالفت‌های جدی کمتری را به دنبال دارد. شرط اجرای طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر به جای خودرو این است که یک بازار مبادلات انرژی ایجاد کنیم. به طوری که افراد بتوانند سهمیه بنزین خود را به راحتی بفروشند. دولت باید تدریجی خودش را از قیمت گذاری بنزین کنار بکشد و قیمت مصارف خارج از الگوی بهینه مصرف در بازار مبادلات تعیین خواهد شد.
در مجموع، یکی از ویژگی‌های مهم بازار مبادلات انرژی، امکان تبادل سهمیه بنزین در قالب این بازار است که افراد فاقد خودرو، سهمیه خود را به قیمت بالاتر به افراد و خانوار دارای مصرف بالاتر از الگوی بهینه مصرف نیز خریدار این سهمیه هستند؛ بنابراین، امکان تعیین قیمت سوم برای بنزین در بازار مبادلات انرژی برای مصارف خارج از الگوی بهینه مصرف نیز فراهم خواهد شد.
