قاسم مومنی
کارشناس مسائل ترکیه
اولین کشور اسلامی که تاسیس رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخت ترکیه بود که در سال ۱۹۴۹ میلادی به عنوان نخستین دولت مسلمان تاسیس اسرائیل را به صورت علنی قبول کرد. از همان سال‌ها روابط میان دو طرف در عرصه‌های گوناگون وجود داشت اما در بازه‌های زمانی ختلف شاهد فراز و نشیب‌های نسبی اما علنی بودیم. فارغ از این مسائل در شرایط کنونی اردوغان سعی دارد از مساله اسرائیل و فلسطین حول دو محور مختلف استفاده کند: محور نخست این است که او و حزب عدالت و توسعه احساسات ضد اسرائیلی مردم ترکیه را تحریک می‌کنند و بحث حمایت از فلسطین را نسبت به گذشته پررنگ جلوه می‌دهند. در محور دوم هم باید توجه داشته باشیم که ترکیه سعی می‌کند تا از این طریق بتواند از اسرائیل و کشورهای عربی منطقه امتیاز کسب کند. به عنوان مثال در کنفرانس داووس در سال ۲۰۰۹ میلادی شاهد آن بودیم که اردوغان علیه شیمون پرز، سخنانی را مطرح کرد و بر وی تاخت که در نهایت روابط دو طرف رو به تیرگی رفت اما باید متوجه باشیم که در همان زمان اردوغان در پشت صحنه روابط اقتصادی و تجاری با اسرائیل را حفظ کرده بود. در این میان باید توجه شود که اردوغان و حزب عدالت و توسعه به دنبال بندبازی سیاسی در این محور هستند تا بتوانند از این طریق منافع خود را کسب کنند. توجه داشته باشید که اسرائیل دیپلمات‌های خود را چندین روز قبل، از ترکیه خارج کرده بود و این برخلاف آن است که بگوییم آنکارا دیپلمات‌های تل‌آویو را اخراج کرده است. از سوی دیگر ترکیه و اسرائیل در قضیه انرژی به خصوص در قفقاز، با جمهوری آذربایجان و اسرائیل تفاهم‌نامه‌های گوناگونی امضا کرده و از منظری دیگر باید توجه کنیم که آنکارا به تکنولوژی نظامی و امنیتی رژیم صهیونیستی نیاز دارد که نمونه آن را باید تکنولوژی استفاده شده در پهپادهای ترکیه بدانیم. به عبارت دیگر اسرائیل به ترکیه تکنولوژی صادر می‌کند و در قبال آن از جمهوری آذربایجان نفت و گاز وارد اراضی اشغالی می‌شود که این مساله را باید یک بحث سه‌جانبه بدانیم. این مسائل را به این دلیل ذکر می‌کنم که بدانیم راهپیمایی استانبول در حمایت از فلسطین هیچ تاثیری بر مناسبات اقتصادی و امنیتی ترکیه و اسرائیل نخواهد داشت.
