وحید شقاقی شهری
اقتصاددان
یکی از ریشه‌های تورم، ناترازی سیستم بانکی کشور است. عملا دو ناترازی در کشور، ریشه رشد نقدینگی گسترده شده، در وهله اول کسری بودجه و پس از آن ناترازی نظام بانکی کشور عامل این رشد گسترده است. بر این اساس بانک مرکزی هدف خود را بر این قرار داد که بتواند در ترازنامه بانک‌ها نظارت کرده و کنترل ترازنامه‌ای بانک‌ها را از حیث کنترل ترازنامه بانک‌ها در جهت شفافیت و ارتقا سلامت نظام بانکی کشور و همچنین محدودیت در رشد ترازنامه بانک‌های بد، در دستور کار قرار دهد.در حقیقت سیاست بانک مرکزی برای کنترل رشد نقدینگی، بحث کنترل ترازنامه بانک‌های کشور است که برای این منظور، هدف این است که بتواند سلامت و شفافیت ترازنامه بانک‌های کشور را امکان‌پذیر کند و محدودیتی هم بر رشد ترازنامه بانک‌های بد، در نظر داشته باشد. به هر میزان که ترازنامه بانک‌های کشور، سالم‌تر و شفاف‌تر باشد و سلامت نظام بانکی کشور ارتقا پیدا کند، خروجی آن، می‌تواند کنترل رشد نقدینگی باشد. یکی از ریشه‌های تورم، بحث کنترل رشد نقدینگی است. از کنترل ترازنامه بانک‌ها می‌توان به این هدف رسید و طبیعتا سالم‌سازی ترازنامه بانک‌ها و شفافیت ترازنامه بانک‌ها و جلوگیری از رشد بی‌رویه ترازنامه بانک‌های بد، همه و همه می‌توان در کنترل رشد نقدینگی و کنترل تورم نقش به‌سزایی داشته باشد.زمانی‌که کنترل رشد نقدینگی اتفاق بیفتد، عملا تقاضاهای مازاد بی‌رویه در بازار، کاهش پیدا می‌کند و به هر میزان که مازاد تقاضا، مهار شود، منجر به کاهش قیمت کالاها و خدمات خواهد شد. سیستم بانکی نیز از دو ناترازی رنج می‌برد. یکی از آن‌ها ناترازی درآمد-هزینه‌ها و دیگری ناترازی دارایی-بدهی‌هاست که هر دو به‌نحوی آزاردهنده سیستم بانکی کشور است. در ناترازی درآمد - هزینه، گاهاً هزینه‌های سیستم بانکی بیشتر از درآمدهای حاصله، برای سیستم بانکی است؛ اما در ناترازی دارایی- بدهی باید گفت که متاسفانه برخی از بانک‌های کشور، "دارایی‌های موهومی و سمی" یا منابع منجمد و بلوکه شده دارند که این موجب شده که ناترازی افزایش پیدا کند. هر چقدر بانک مرکزی بتواند به شفافیت و سلامت سیستم بانکی کمک کند و نظارت داشته باشد و سلامت نظام بانکی را ارتقا ببخشد و انجماد منابع را کاهش دهد و ناترازی‌ها (چه درآمد-هزینه‌ای و چه دارایی-بدهی) را کاهش دهد، می‌توان امیدوار بود که اضافه برداشت سیستم بانکی از بانک مرکزی، کاهش خواهد یافت و همچنین خلق نقدینگی مظاعف کنترل خواهد شد. این کنترل ترازنامه‌ها، سیاستی است که آغاز شده و البته باید توجه داشت که زمانبر است و برخلاف انتظارات تورمی که سریع بر تورم اثر دارد، بحث سیاست کنترل ترازنامه بانک‌ها و شفافیت دارایی‌ها و تراز کردن دارایی‌ها و بدهی‌ها یا در حقیقت واقعی‌سازی دارایی‌ها و بدهی‌ها در سیستم بانکی می‌تواند اثرات مثبت داشته باشد؛ هر چند که زمانبر بوده و تدریجی است و دفعتی و فوری، اثرگذار نیست و به‌تدریج اثرات آن، در کنترل تورم نقدینگی خود را نشان می‌دهد.ناترازی‌ها انباشتی است که یک‌شبه ایجاد نشده و ماحصل ۵۰ سال ساختار معیوب سیستم بانکی کشور بوده که به‌تدریج ایجاد و تشدید شده است، اقدامی که بانک مرکزی اکنون برای سالم‌سازی انجام می‌دهد، مشخص شدن نتایج و اثر آن زمانبر و تدریجی است و دفعتی خود را نشان نمی‌دهد. بر این اساس همچون انتظارات تورمی نیست که به یکباره بتواند تورم را افزایش دهد یا کنترل کند.
