وحید شقاقی شهری
اقتصاددان
در خصوص تغییرات لایحه بودجه سال آینده در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی و انتقاد سازمان برنامه و بودجه به این تغییرات، باید گفت این مسئله همیشه وجود داشته است، یعنی دولت لایحه بودجه را به مجلس می‌دهد و نمایندگان سقف لایحه بودجه را افزایش می‌دهند که منابع محقق نمی‌شود و شاکله لایحه بودجه را به هم می‌ریزد.
دولت با یک نگاه کارشناسی منابع درآمدی بودجه را واقع‌بینانه دیده است، اما وقتی منابع در مجلس افزایش پیدا می‌کند، پیش برآوردی و غیر قابل تحقق است که ماحصل آن کسری بودجه و تورم خواهد شد، زیرا یکی از موتورهای تورم‌زا، کسری بودجه است. اقتصاد ایران با ناترازی‌های زیادی مواجه است که یکی از آنها، ناترازی‌های بودجه‌ای است و نباید لایحه بودجه در مجلس ناتراز شود، زیرا یکی از ریشه‌های تورم در اقتصاد ایران است.
امسال روش بررسی لایحه بودجه بسیار مناسب و عاقلانه است، ابتدا درآمدها بررسی و بسته می‌شود و سپس هزینه‌ها مورد بررسی خواهد گرفت، البته وقتی درآمد بسته شده دیگر نباید سقف بودجه تغییر کند و باید هزینه‌ها بر اساس درآمدها تعیین شود نه اینکه درآمدها بر اساس هزینه دیده شود. درآمدها نیز باید واقع‌بینانه دیده شود، مثلاً ممکن قیمت نفت تغییر کند یا به دلایل مختلف کاهش یابد و یا برای فروش اموال و واگذاری‌ها عدد بالایی را در نظر گرفته شود که ممکن است محقق نشود؛ مثلاً در قانون بودجه امسال برای فروش اموال ۱۰۸ همت دیده شده بود، ولی گزارش‌های منتشر می‌شود نشان می‌دهد که ۷۰ درصد عدد محقق نشده است؛ بنابراین منابع باید واقع‌بینانه و مبتنی بر روندهای گذشته‌های و تجربیات تعیین شود. مجلس می‌تواند برای فروش اموال در بودجه عددهای بسیار بالا در نظر بگیرد، ولی وقتی محقق نشود، منجر به کسری بودجه خواهد شد. توصیه‌ام این است که دولت و مجلس قبل از اینکه بخواهند بودجه سال آینده ببندند، عدد درآمدی و سقف بودجه را مشخص کنند، زیرا همیشه این اختلاف در مورد بودجه بین مجلس و دولت وجود داشته است و بهترین کار این است که دولت و مجلس در مورد سقف درآمدی لایحه بودجه به تفاهم برسند، البته باز هم باید سناریوی واقع‌بینانه را ببیند. اگر دولت لایحه بودجه را به مجلس بدهد و نمایندگان آن تغییر دهند و هزینه را اضافه کنند، در حالی که منابع درآمدی قابل وصولی و مطمئنی برای این هزینه‌ها تعیین نکنند و همان بلایی که هر سال برای بودجه رخ می‌دهد، اتفاق می‌افتد و بهترین راهبرد این است که دولت و مجلس در مورد سقف لایه بودجه به تفاهم برسند. دولت باید بودجه‌ریزی عملیاتی یا برنامه‌محور را اجرایی کند، البته این موضوع در برنامه هفتم مصوب شده ولی هر چقدر بودجه به سمت برنامه‌محوری و عملیاتی‌شدن پیش برود، هزینه‌ها واقعی‌تر خواهد شد و هزینه‌های گمراه‌کننده و هزینه‌های بیش از اندازه و پیش برآورد نخواهیم داشت.
